محمدتقی فهیم در گفت‌وگویی با ایسنا به نقد عملکرد برنامه‌های نوروز و ماه رمضان امسال پرداخت.
این منتقد در ابتدا با بیان اینکه تلویزیون، امسال به لحاظ کمی در بخش برنامه‌سازی قابل تامل و تمجید بود، اظهار کرد: تلویزیون در سیاست‌های یکی ـ دو سال گذشته با فراز و نشیب‌هایی روبه‌رو بود که خیلی مورد تهاجم قرار گرفت؛ هم به دلیل افت و ریزش مخاطبان و هم به دلایل تغییرات سیاسی که ایجاد شد ولی به بالاخره این مدیریت جدید برنامه‌ریزی‌اش از لحاظ کمی قابل تعریف و تمجید بود. در واقع کمیت تلویزیون امسال به نظرم از همه سال‌های گذشته بهتر بود چون همه شبکه‌ها برنامه داشتند، سه سریال جدید داشت. به‌خصوص در بخش برنامه‌های تحویل سال تدارک ویژه دیده بود، خلاصه تلویزیون امسال خیلی پر و پیمان بود و بعضا هم دیدیم که به سمت رقص و ترانه و خوانندگی بیشتر رفت که ایرادی هم ندارد.
وی به صحبت‌هایش اضافه کرد: به هر حال تلویزیون مخاطب عام دارد و معمولاً نخبگان و روشنفکران تلویزیون تماشا نمی‌کنند و تلویزیون هم هدفش سرگرمی مخاطبان عامش است که این بد نیست اما نکته مسئله‌دار آنجایی است که رسانه‌ای که تنهاست و رقیبی هم ندارد باید بتواند مجموع مخاطبانش را راضی کند. یعنی در عین اینکه مخاطبان عام را جذب می‌کند برای درصدی از مخاطبان خاصش هم کیفیتی در نظر بگیرد؛ چون به هر حال نمی‌توان افرادی را که در جریانات اجتماعی دستی دارند نادیده گرفت که اگر نادیده بگیریم ضعف است.
در این زمینه بخوانید:
پول‌های هنگفتی که به بهانه تحویل سال در تلویزیون رد و بدل شد
تلویزیون شعار سلبریتی‌زدایی می‌داد اما ...
فهیم ادامه داد: تلویزیون امسال در بخش مدیریتی دچار خودانتقادی هم شد؛ از آنجا که در این یکی ـ دو سال اخیر علیه سلبریتی‌ها اقدام کرده بود و قرار بود سلبریتی‌زدایی شود اما عملاً با آوردن سلبریتی‌ها در نوروز به انتقاد از خودش پرداخت که در این زمینه عملکردش کمی جای نقد دارد. به نظرم باید به محبوب‌ها توجه کنیم. سلبریتی‌ها اکثراً مالی هستند و آنجا که پول نباشد معمولا نمی‌روند. تلویزیون قرار بود امسال سلبریتی‌زدایی کند اما نتوانست جایگزینی پیدا کند و این ضعف مدیریت تلویزیون است؛ چون دو سال فرصت داشت تا وارد برنامه‌ریزی برای شیوه و نحوه برنامه‌سازی جدید شود و حالِ مخاطبانش را خوب کند اما نتوانست و باز هم به روال گذشته پرداخت حالا یا برای حفظ آگهی بود یا حفظ مخاطب.
تلویزیون امسال با پول سلبریتی‌ها را آورد
او با اشاره به پرداخت‌های نجومی تلویزیون به چهره‌ها برای حضور در برنامه‌های تحویل سال، تصریح کرد: تلویزیون امسال چیز جدیدی ارائه نکرد و دوباره به دامن سلبریتی‌ها برگشت آن هم با دستمزدهای نجومی و رقم‌های کلان. با دادن ۸۰۰ میلیون، یک میلیارد برای حضور یک سلبریتی درجه دو در زمانی کوتاه از برنامه تحویل سال! که نشان می‌دهد مدیران درجه یک تلویزیون طرح و برنامه جدیدی نداشتند. درواقع تلویزیون امسال با پول توانست موفق شود سلبریتی‌ها را بیاورد؛ این در حالی است که رسانه باید به درجه‌ای از اعتبار برسد که سلبریتی‌ها در عین اینکه دستمزد هم می‌گیرند که امری کاملاً طبیعی است چون کسی رایگان نمی‌آید اما اعتبار رسانه باعث شود آنها با رقم‌های متعارف به تلویزیون بیایند نه صرف رقم‌های کلان و نجومی و الان این اتفاق افتاد؛ یعنی امسال اعتبار رسانه نبود که آنها را آورد بلکه پول بود که آنها را به تلویزیون آورد؛ در حالی که تلویزیون می‌توانست با تلفیقی از سلبریتی‌های متمایل به تلویزیون و شناسایی نیروهای صاحب اعتبار برنامه‌سازی کند.
سربازانی که متعلق به جبهه شما نیستند
فهیم ادامه می دهد: متاسفانه تلویزیون برنامه‌ها را به تهیه‌کنندگان سپرد؛ تهیه‌کنندگانی که می‌توانند این آدم‌ها را به تلویزیون بیاورند و آنها هم از یک جاهایی اسپانسرهایی گرفتند که بتوانند این ارقام نجومی را پرداخت کنند. در حالی که تلویزیون برای صاحبان اندیشه هیچ هزینه‌ای نمی‌کند و انتظار دارد اگر آنها می‌آیند یا رایگان بیایند یا نهایتاً یک هدیه ناقابل به آنها بدهند. به عنوان مثال جریانات سیاسی تمایل دارند در تلویزیون حاضر شوند یا در برنامه‌ای مثل «شیوه» و امثال آن که افراد می‌آیند چون به دنبال تریبون هستند و می‌خواهند تفکراتشان را ارائه بدهند. تلویزیون با تمام شعارهایی که داده بود عملاً به دامن سلبریتی‌ها بازگشت؛ یعنی در واقع شما سربازانی را به خدمت گرفتید که متعلق به جبهه شما نیستند و با پول می‌آیند و در شرایطی که لازم باشد و در بحبوحه حوادثی مثل سال گذشته باشیم، حتی دیگر سلبریتی‌ها برای پول هم دیگر نمی‌آیند؛ چون از لحاظ فکری متعلق به این خاستگاه نیستند.
آی‌فیلم زیر آبِ شبکه‌ها را زد
این منتقد سینما و تلویزیون درباره سریال‌های نوروز و رمضان هم نقدش را اینگونه بیان کرد: در نهایت از جنبه نقد که بگذریم تلویزیون در بخش کمیت توانست با همین شیوه‌ها آنتنش را پر کند اما نهایتاً به آن میزان مخاطب گذشته دست پیدا نکرد. به عنوان مثال در بخش سریال‌ها همچنان مخاطبان با شبکه آی‌فیلم بیشتر ارتباط گرفتند. این شبکه امسال با پخش سریال‌های خاطره انگیز قدیمی مثل «خانه به دوش»، «پایتخت»، «میوه ممنوعه»، «در چشم باد» و ... زیرآب همه شبکه‌های دیگر را زد و با گلچین کردن سریال‌هایی که همه از آنها خاطره داشتند پیشی گرفت. به نظر می‌رسد، مخاطبان بیشتر ترجیح می‌دادند مثلاً سریال «پایتخت» یا «خانه به دوش» را ببینند اما فلان سریال را نبینند. من خودم سریال‌ها را کامل ندیدم اما در حدی که بدانم چطور هستند آنها را تماشا کردم ولی واقعیت از جایی به بعد دنبال نکردم چون کارها به من نچسبید و کشش ایجاد نکرد.
«زیرخاکی» ضعیف عمل کرد/ «رستگاری» تکنیک عجیبی داشت
او درباره فصل جدید «زیرخاکی» اظهار کرد: حتی سریال «زیر خاکی» جدید به نسبت سه فصل قبلی‌اش افت جدی داشت ولی از میان سریال‌های دیگر به خاطر داشتن چهره و پیش زمینه سه فصل قبل باز به نسبت بهتر بود. سریال «رستگاری» آقای ده‌نمکی به نظرم یک کار جدی بود. کاری که ایشان امسال در بخش فنی انجام داد واقعاً کم‌سابقه بود اما به هر حال چون از شبکه دو سیما پخش می‌شود و مردم از این شبکه معمولاً خاطره خوبی ندارند و فقط اخبار ۲۰ و ۳۰ را دنبال می‌کنند، مخاطب خیلی انتظار دیدن سریال‌های خوب ندارد. سریال «رستگاری» در تکنیک خیلی برایم عجیب بود، یک کار ماورایی که شیوه اجرای این نوع کارها کم سابقه بود اما باز هم سریال به نظرم قربانی خیلی از اتفاقات شد و عجیب این بود که برایش گروه سنی بالای ۱۳ در نظر گرفتند. در کل به نظرم تمام سریال‌های جدید امسال در برابر شبکه آی فیلم باخت دادند. شاید هم اصلا تصمیم درستی نبود که شبکه آی‌فیلم همزمان با پخش سریال‌های جدید تلویزیون، چند سریال پرمخاطب خاطره‌انگیز را همزمان با هم پخش کند تا سریال‌های جدید دیده نشوند.
وی در بخش برنامه‌های افطار ماه مبارک رمضان هم دیدگاهش را اینگونه عنوان کرد: من فکر می‌کنم به دلیل اینکه برنامه‌های افطار از یک روند ثابت با میزانسن‌های تداوم‌دار برخوردار نبودند، خیلی معمولی بودند. به عنوان مثال برنامه‌ای مثل «ماه عسل» با وجود تمام انتقاداتی که به آن وارد می‌شد اما بالاخره مخاطب در آن منتظر یک آنی بود و آن‌را مرتب تماشا می‌کرد؛ یعنی به گونه‌ای بود که اگر یک شب تماشا نمی‌کرد فکر می‌کرد چیزی را از دست داده است که تکرارش هم دیگر به درد نمی‌خورد مثل فوتبال تکراری که مزه ندارد. در این میان برخی شبکه‌ها هم بودند که عملکرد خوبی داشتند؛ مثلا شبکه قرآن به نظرم برای مخاطبان علاقمندش تا حدودی توفیق بیشتری داشت.
فرزاد حسنی باوقارتر از هرسال به آنتن آمد
فهیم سپس با اشاره به اجرای فرزاد حسنی در شبکه نسیم نیز بیان کرد: در بخش برنامه‌های پلاتویی یا گفت‌وگو محور اجرای فرزاد حسنی را می‌توان اسم برد. با تجربیاتی که فرزاد داشت به نظرم پخته‌تر شده است و از آن حاشیه بازی‌هایی که قبلاً داشت دور شده و بیشتر به مسائل فکری و جدی‌تر گرایش پیدا کرده است. فرزاد حسنی امسال متین‌تر و باوقارتر توانست برنامه‌اش را روی آنتن ببرد. برنامه آقای امیرحسین مدرس در بخش مسابقه (مسابقه «برد برد») هم به نظرم خوب است و می‌توان از آن هم اسم برد. شبکه نسیم هم به نظرم امسال شبکه موفقی بود و توانست خوب عمل کند.
تلویزیون کارش نسبت به دو سه سال قبل سخت‌تر شده است
او همچنین از شبکه نسیم و آی فیلم به عنوان بهترین شبکه های امسال نوروز و رمضان نام برد و گفت: به نظرم نسیم و آی‌فیلم امسال در صدر بودند. ناگفته نماند که به هر حال تلاقی نوروز و رمضان هم قطعا کار را برای تلویزیون سنگین‌تر می‌کند و در آن شکی نیست اما مدیران و برنامه‌ریزان باید طوری برنامه‌ریزی کنند که بتوانند به هر دوی این مناسبت‌ها پاسخ بدهند. تک جرقه‌هایی از کارهای خوب امسال دیده شد اما در مجموع نه تنها خلاقیتی به کار برده نشده بود بلکه یک آشفتگی و سردرگمی در برنامه‌ها حاکم بود. به اعتقاد من تلویزیون در حال حاضر کارش نسبت به دو ـ سه سال گذشته سخت‌تر شده است چون پشت هر رویدادی حاشیه‌ای است. تلویزیون باید بتواند از قبل رویداد و مناسبت‌ها را پیش‌بینی کند و متناسب با آن وقایع پیش برود که در این زمینه جای نقد دارد. به عنوان مثال در روز ۱۳ فروردین یکسری برنامه‌های روتین داشت یا برای مناسبت چهارشنبه سوری همان حرف و حدیث و نصیحت‌های تکراری را روی آنتن برد یعنی کار ویژه‌ای که بتواند خانواده‌ها را در خانه بنشاند نداشت.
«محفل» موفق است
فهیم درباره برنامه «محفل» شبکه سه سیما هم گفت: این برنامه را هم گذرا تماشا کردم. به نظرم یک کار معمولی بود البته به نسبت بقیه برنامه‌ها گیرایی بهتری داشت ولی نتوانسته بودند در باب اجرا از یک آنی استفاده کنند که ما را برای شب بعد درگیر کند اما در حدی که زمان را برای مخاطب تبدیل به زمان روحانی و معنوی کند به نظرم کار موفقی است.
«مهمانی» طهماسب عالی بود
این منتقد در بخشی دیگر از سخنانش به برنامه «مهمانی» ایرج طهماسب اشاره و آن‌را از بهترین‌های امسال تلویزیون معرفی کرد.
وی اظهار کرد: «مهمانی» عالی بود و به نظرم یکی از بهترین کارها بود. وقتی هنر و خلاقیت باشد نتیجه همین می‌شود. به عنوان مثال با ۱۰۰ گرم کاموا، نخ و سوزن، یک گوینده و دوبلور و ... کاری می‌سازند که دیده می‌شود این یعنی هنر. تلویزیون باید در این زمینه‌ها آدم‌هایی را پیدا کند که می‌توانند از پس کار برآیند. چند عروسک و یک مجری با هم کاری می‌کنند که سریال‌های ما با بودجه‌های کلان، لوکیشن‌های متفاوت و حضور سلبریتی‌ها نمی‌توانند انجام بدهد.
محمدتقی فهیم در پایان تاکید کرد: به نظرم «مهمانی» در ادامه فصل‌های قبلش دستمایه و متریال خوبی داشت، تغییراتی که انجام داد لازم بود، اضافه کردن‌هایش به جا و خوب بود و گروه موفقی بودند. ما منتقدان در این جاها دیگر اسمی از بودجه و پول نمی‌بریم چون آن جاهایی پول حرام شده که برای برنامه‌ها و آدم‌های بی‌ارزش باشد.
انتهای پیام