حجت الاسلام دکتر محمد باقر نادم، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: بر اساس ظرفیت و سعه شب قدر که برتر از هزار ماه است، باید در چنین شبی از خالق هستی طلب مغفرت کرده و بخواهیم که پاک شویم؛ همچون بچه‌ای که از مادر تازه تولد یافته است و مصمم باشیم که در طول سال این پاکی و طهارت درون را برای خود حفظ کنییم و از خدای متعال بخواهیم که در مسیر بندگی نورانیت، پاکی، سعادت دنیا و آخرت ثابت قدم باشیم و در مسیر حیات طیبه قرار بگیریم.

وی ادامه داد: طبق آیات و روایات خداوند خطاپوش و بخشنده همه گنهکاران است، اما این مسئله به این معنا نیست که انسان در برابر گناه کردن غره شود؛ به تعبیر امام باقر(ع) در قلب آدمی، نقطه سفیدی است که چون انسان گناهی مرتکب شود، لکّه سیاهی بر آن ظاهر می‌گردد. اگر بر گناه خود ادامه ‌دهد و از این ‌راه برنگردد، سیاهی سراسر دل را فرا می‌گیرد و نورانیت آن ‌را از بین می‌برد. چنین فردی دیگر هرگز به‌ سوی خیر و سعادت باز نمی‌گردد. بنابراین باید توجه داشته باشیم که نفس گناه می‌تواند نقش ویرانگری در روح و روان فرد بگذارد و به تدریج تمایلات فطری و صفای طبیعی و درونی انسان را تغییر می‌دهد و انسان را از نیل به درجات عالی انسانیت و سعادت بازمی‌دارد.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه اگر انسان در موضع گناه هوشیار باشد که گناه نکردن آسان‌تر از توبه کردن است‌ و آلوده نشدن به مراتب از پاک کردن آلودگی سهل تر است، هرگز به راحتی خود را به گناه آلوده نمی‌سازد، گفت: امام علی(ع) در نکوهش افرادی که به امید توبه و بخشش الهی اصرار بر ارتکاب گناه دارند و بعد از مرتکب شدن معاصی مکرر توبه را هم به عقب می‌اندازند، می‌فرماید: «اِنْ عَرَضَتْ لَهُ مَعْصِیَةٌ وَاقَعَهَا بِالْاِتِّکَالِ عَلَی التَّوْبَةِ وَ اِنْ عَزَمَ عَلَی التَّوْبَةِ سَوَّفَهَا وَ اَصَرَّ عَلَی الْحَوْبَةِ»؛ اگر نافرمانی خدا و معصیتی برای او روی دهد، با اعتماد و تکیه بر توبه انجامش دهد و اگر تصمیم بر توبه گیرد، آن ‌را به تأخیر اندازد و بر گناه اصرار ورزد».

نادم در خصوص حق الناس ادامه داد: وقتی انسان توبه می‌کند تا آنجا که ممکن است حق الله مثل واجبات ترک شده و حق الناس مثل بدهکاری‌ها و ستم‌هایی که روا داشته است را باید جبران کند و الا توبه او با شرایط آن صورت نگرفته است. بعضی از گناهان دیگر قابل جبران یا قضاء نیستند مثل ترک یک واجب الهی و یا گناهانی مثل زنا در این جا صرف توبه و انابه کافی است. اگر توبه کننده واقعاً توان و وسع لازم برای جبران واجبات و وظایف ترک شده (حق الله) یا در انجام وظایفش در مورد جبران (حق الناس) را نداشته باشد، در این جا خداوند متعال به خاطر توبه او مشکلاتش را جبران خواهد کرد.

وی اضافه کرد: قرآن در آیه ۷۰ سوره فرقان در این باره می‌فرماید: «إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحًا فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللّهُ غَفُورًا رَحیمًا؛ مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام می‌دهند که  خداوند بدی‌های آنان را تبدیل به خوبی‌ها و حسنات می‌کند و خداوند بسیار بخشنده و مهربان است» لذا می‌بینیم که در این آیه ایمان و عمل صالح شرط این تبدیل سیئات به حسنات است.

نادم بیان کرد: انسان مانند ائمه اطهار(ع) معصوم نیست، بنابراین همواره در معرض گناه است؛ اما طبق آیه ۵۳ سوره زمر هرگز نباید از رحمت واسعه الهی مأیوس باشد چون خداوند وعده داده که همه گناهان گنهکاران را می‌آمرزد. مانند همه بیماری‌های جسمی که درمانی دارد، گناه هم که بیماری روح و دین و قلب ما است، درمان دارد همانطور که رسول اسلام(ص) می‌فرمایند: «لکل داء دواء و دواء الذنوب الاستغفار؛ هر مرضی دارویی دارد، و داروی شفابخش گناهان استغفار و طلب مغفرت از پیشگاه ذات پاک الهی است».

این کارشناس مذهبی یادآور شد: در بخشش گناه هرگز بزرگی و کمیت گناه شخص معصیت کار حتی اگر به تعبیر روایات بزرگی گناه به اندازه گناه همه جن و انس از ابتدای خلقت تا انتهای عالم باشد، مطرح نیست؛ بلکه عظمت، لطف، کرم و بخشش الهی مطرح است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اگر مرتکب گناهان بسیاری که زمین و آسمان را فرا گیرد شدید، اگر به راستی پشیمان شوید، باز خدای تعالی توبه شما را می‌پذیرد».

وی عنوان کرد: یکی از حربه‌های مهم شیطان دشمنی که قسم یاد کرده انسان را به نابودی بکشاند، برای منصرف کردن گنهکاران از توبه، ناامید ساختن انسان از رحمت و بخشش حق است؛ ابلیس دائم القا می‌کند: «آب که از سر گذشت چه یک وجب چه صد وجب». بر این اساس در شب‌های قدر که ابواب رحمت الهی به روی بندگان باز است باید به شیطان و وسوسه‌های او پشت پا بزنیم و به آغوش رحمت الهی پناه ببریم که به حق توبه پذیر و پاک کننده گناهان است.

شرایط پذیرش توبه

نادم اظهار کرد: اصلی ترین شرط توبه این است که انسان حقیقتاً از عمل گذشته خود پشیمان باشد؛ چنان که امیرالمومنین علی(ع) می‌فرمایند: «مَن نَدِم فَقد تابَ؛ کسی که پشیمان شود به تحقیق توبه کرده است». لازمه این پشیمانی این است که انسان خطاکار در گام اول طبق آیه ۱۰۲ سوره توبه، گناه خود را حاشا نکند و به گناهش اعتراف کند: «وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَیِّئًا...» و در گام دوم طبق آیه ۵۳ سوره مبارکه زمر باید به رحمت و مغفرت عظیم خداوند اعتراف کرد و از عفو و گذشت او ناامید نبود: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ ...».

این کارشناس مذهبی دومین شرط پذیرش توبه، را تصمیم جدی بر ترک گناه در آینده دانست و افزود: به عبارت دیگر جبران به معنای عوض شدن و تغییر کردن از حالت قبل است. براساس آیه ۷۰ سوره فرقان اگر ما گناه را ترک کنیم، خداوند پرونده سیئات ما را به حسنات تبدیل می‌کند: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ».

وی تاکید کرد: سومین شرط توبه این است که انسان خطاهای گذشته را جبران و اعمال خطای خویش را اصلاح کند چنان که در آیه ۵۴ سوره انعام هم اشاره شده است. علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان درباره ضرورت اصلاح اعمال و رفتار بعد از توبه می‌فرماید: «مقید کردن توبه به اصلاح، برای این است که توبه وقتی محقق می‌شود که از روی حقیقت باشد؛ زیرا کسی که حقیقتاً به سوی خداوند سبحان بازگشت کرده و به وی پناه برد هرگز خود را به پلیدی و گناه آلوده نمی‌کند».

نادم در پایان گفت: برای جبران گذشته و پاک شدن گناهان بهترین راهکار این است که انسان با وسیله لازم و واسطه طاهر به سراغ خداوند برود، طبق آیات سوره مبارکه آل عمران خداوند می‌فرماید: «ای مردم، من خودم واسطه می‌شوم پیامبر شما را ببخشد و از پیامبر می‌خواهم  برای شما واسطه شود تا من قبول بخشش کنم.»

انتهای پیام