دکتر سیدجمال‌الدین سجادی جزی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر توجه و دقت مسئولین هنگام استفاده از واژه‌های جدید وارد شده در مکالمات و مباحث جاری عمومی و آکادمیک در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌­ها و سیاست‌گذاری‌­ها، اظهار کرد: واژه‌­های وارداتی در کشور یک کلمه یا جمله کوتاه معمولی نیستند، بلکه ممکن است حاوی بسته‌­ها و مطالب دقیق حساب شده و طرح‌ریزی شده باشند که با هدف اثرگذاری روی ارکان اقتصادی، سیاسی، تعلیم و تربیت، آموزش عالی، ابعاد اجتماعی و فرهنگی و ... در کشور به کشور وارد می‌شوند. 

وی افزود: واژه‌­های وارداتی هدف‌دار، اصولاً همزمان وارد و ساری و جاری در جامعه نمی‌شوند، بلکه معمولاً در زمان‌های مختلف به صورت تکه‌های جداجدای یک معما (puzzle) به آهستگی و نرمی وارد کشور می‌شوند، جریان پیدا می‌کنند تا در انتها پس از تکمیل شدن بسته‌­ها، به هم پیوسته شده و منجر به اقدام و هدف نهایی مورد نظر و هدف از قبل تعیین‌شده شوند.

سجادی اظهار کرد: مدتی است از سوی کسانی که در حوزه‌­های آکادمیک دانشگاهی و یا مراکز تصمیم‌یری مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا مجلس شورای اسلامی مشغول به فعالیت هستند، واژه‌هایی به کار گرفته می‌شود و عملیاتی صورت می­‌گیرد که جلب نظر می­‌کند، چون در عمق حاوی بسته‌­های هدف‌دار هستند. به عنوان مثال می‌توان به واژه‌هایی چون ایجاد «اندیشکده‌­های حکمرانی» و «قانونگذاری استانی» و توصیف آن که حکمرانی یعنی مردم سالاری- یعنی مردم بطور واقعی درگیر موضوعات شوند- و یا هدف‌گذاری برای ایجاد حکمرانی در علوم، حکمرانی در آموزش عالی، حکمرانی در علم و فناوری، حکمرانی در سلامت و علوم پزشکی و حکمرانی در صنعت پزشکی (فناوری پزشکی) اشاره کرد.

این عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: ممکن است برای خیلی افراد این موضوعات قابل توجه نباشد، ولی نظر من را جلب کرد و لازم دیدم که با توجه به کاربرد حجمی این واژه‌ها، مورد توجه خاص قرار گیرد؛ چرا که اگر چنین نشود، ممکن است منجر به خطرات غیر قابل جبران در کشور شود و صلاح دیدم مطالبی را عرض کنم، از این رو من در این مصاحبه برای تبیین بیشتر این موضوع کوشش خواهم کرد.

واژه کلیدی governance 

وی یکی از این واژه‌­های کلیدی را واژه حکمرانی (governance) دانست و گفت: اصولاً واژه­‌های وارداتی هدف‌دار دو وجه دارند؛ یعنی مثل سکه دو رو دارند؛ یک وجه ظاهری یعنی روی سکه که وجه تبلیغاتی، ظاهرفریب خوشایند است و برای جلب نظر در جهت القا و انتشار موضوع بکار گرفته می‌شود و وجه دیگر نیمه پنهان یا پشت سکه است که حقیقت قضیه را بر ملا می‌کند. اول به تبیین واژه حکمرانی (governance) و حکومت‌داری (government) می‌­پردازم.

سجادی ادامه داد: طبق مروری بر بعضی مقالات منتشر شده در مورد حکمرانی، حکمرانی چند هدف اصلی دارد؛ حکمرانی اقتصادی یعنی ایجاد محیطی آزاد و جاذبه‌دار برای بخش خصوصی به وسیله سیاستمداران، قانونگذاران مدیران و مؤسسات مالی از طریق ایجاد بازار آزاد، تجارت آزاد و برداشتن کنترل قیمت‌­ها. به عبارت دیگر یعنی اجرایی کردن و تامین سیاست‌­های اقتصادی پروژه نئولیبرالیستی.

حکمرانی اجتماعی یعنی ایجاد جامعه با آزادی­‌های دموکراتیک لیبرال دموکراسی- حقوق بشری غربی و حکمرانی سیاسی، حکمرانی فرهنگی، حکمرانی آموزش و پرورش (سند ۲۰۳۰) و حکمرانی آموزش عالی که خود بحث­ مفصلی را می‌طلبد.

سجادی از الزامات حکمرانی را شرکت دادن مردم در حل مشکلات از طریق ایجاد NGO های بهم اتصال یافته‌ شبکه‌­ای عنوان کرد و یادآور شد: حکمرانی یک نظام فرمانروایی است که شعارش تامین نظرات و تمایلات جامعه و استفاده از عقل جمعی (plural decision) است. در حکمرانی در ظاهر و روی سکه اقتدار و اختیار با شهروندان است، تصمیم‌گیری‌ها به جامعه سپرده می‌شود و مردم خودشان، خودشان را اداره می‌کنند، ولی در نیمه پنهان حکمرانی، هدف کوچک کردن اختیارات دولت مرکزی در تصمیم‌گیری و قدرت اجرایی یعنی ایجاد یک دولت تو خالی (hollow state) و سپردن تصمیمات و اختیارات به Ngo هایی است که تمام تصمیم‌گیری‌ها و هدف گذاری‌هایشان باید در جهت تقویت بازار و بازار آزاد باشد.

وی چنین رویکردی را به معنای بازاری فکر کردن و عمل کردن و حکمرانی طرفدار سیاست مبتنی بر بازار و بخش خصوصی دانست و گفت: Ngoهای شبکه­ حکمرانی ممکن است از افرادی تشکیل شوند که از آگاهی کافی برخوردار نبوده و رشد سیاسی لازم را نداشته و فرهنگ اسلامی در آنها رشد کافی پیدا نکرده باشد.

خلاصه تاریخچه حکمرانی

عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران به بیان تاریخچه ظهور حکمرانی در جهان پرداخت و گفت: این واژه حدود سال ۱۹۹۰ (پس از پایان جنگ سرد) مطرح و جاری شد. همراه با انتشار آن، تفکر و ایدئولوژی نئولیبرالیستی در سال ۱۹۹۶ صندوق بین‌المللی پول (IMF) را به اجرای حکمرانی مطلوب (good governance) توصیه کرد و بر این اساس بسته‌های حکمرانی با حمایت و پشتوانه بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در ارکان مختلف جوامع در حال اجرا است که نمونه آن را می‌توان به سند ۲۰۳۰ در کشور اشاره کرد که داشت اعمال می‌­شد، ولی توسط مقام معظم رهبری متوقف شد.

وی با بیان اینکه این رویکرد در حوزه علوم آکادمیک و دانشگاهی در حال القای ایجاد علوم آکادمیک نئولیبرالیستی در دانشگاه‌ها است، گفت: این القا از طریق ایجاد دانشگاه نسل چهارم و اعمال آموزش و تربیت نیروی انسانی کارآفرین (Entrepreneur) نوآور در تکنولوژی و وسایل و ملزومات و کالاهای سودآور مورد نظر تفکر نئولیبرالیسم اجرایی می‌شود؛ یعنی رقابت در بازارهای بین‌المللی تحت نفوذ کارتلیسم بین‌المللی.   

سجادی خاطر نشان کرد: حکمرانی علوم آکادمیک دانشگاهی (governance of science) نئولیبرالیستی از اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ شروع و به تدریج روش ارزیابی نئولیبرالیستی bibliometric در آن بکار گرفته و تثبیت شد. هدف اصلی نئولیبرالیسم تسخیر دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقات در جهت توجیه علمی عقاید و اهداف نئولیبرالیستی،‌ ایجاد علوم نئولیبرالیستی (neoliberalistic science) و انتشار آن در مقالات و کتب جهت به‌کارگیری و وارد شدن آنها در برنامه آموزشی دانشگاه‌ها به خصوص در دانشگاه نسل ۴ تربیت‌کننده نوآور کارآفرین (entrepreneur) است. یعنی در پشت پرده، اهداف نئولیبرالیستی دنبال می‌شود.

وی اضافه کرد: این رویکرد، آموزش دانشگاهی را به سمت تربیت فارغ التحصیلان کارآفرین (entrepreneur) در جهت اهداف پشت پرده خود، تحقیقات دانشگاهی به سمت نوآوری‌های مورد وثوق و نیاز بازار جهانی در اختیار خود بردن است. نئولیبرالیسم پلتفرم‌ها، نمایه‌ها، سرویس دهنده‌هایی مثل research gate یا google scholar و کتب و مجلات معتبر آموزش همگی را در جهت اهداف نئولیبرالیستی خود تسخیر کرده و به کار گرفته و می‌گیرد.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی اضافه کرد: این ایدئولوژی حتی از روش ارزیابی bibliometric نئولیبرالیستی در درجه‌بندی دانشگاهی استفاده می‌کند که تکیه بر جهت‌گیری تولید کالا، تکنولوژی، وسایل و ملزومات مورد وثوق و نظر اهداف نئولیبرالیستی یعنی سودآوری و قابل رقابت در بازارهای بین‌المللی تحت نفوذشان را دارد. اما پشت پرده و آن طرف سکه و نیمه پنهان آن نظریه و دکترین نئولیبرالیستی هژمونیک (سلطه‌گرانه) بودن آن را به همراه دارد که از طریق رشد علمی و به دست گرفتن علم جهان و اجرای شعار «همه جهان باید science worker آمریکا باشند»، از طریق اجرای روش حکمرانی علوم آکادمیک دنبال می‌شود.

هدف حکمرانی علوم نئولیبرالیستی چیست؟

سجادی، Economization in Sciences (تجاری کردن علوم)، و linking science to technology یعنی جهت دادن علم به تولید تکنولوژی، وسایل، ملزومات  و کالاهای مورد وثوق آنها را از اهداف حکمرانی علوم نئولیبرالیستی عنوان کرد و با طرح این سؤال که بیش از ۴۰ سال از تحولات نئولیبرالیستی در جهان می‌گذرد، ولی کدامیک از ادعاهای ظاهری و شعارهای نئولیبرالیستی اجرایی شده است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن سؤالات دیگری چون آیا Health and Well being of Society (سلامتی و رفاه جوامع) تامین شده؟، آیا رشد اقتصادی انجام شده در جهان تاکنون در جهت ایجاد عدالت اقتصادی بوده؟ و بی عدالتی اقتصادی (Economic Injustice) در جهان از بین رفته؟، آیا نوآوری‌ها در جهت آن بوده که جهان را به سمت شعار ظاهری­شان یعنی جهانی آرام (safe) و آزاد (free) و غنی (rich) و محل زندگی مطلوب (more enjoyable place) ببرد و آیا شعار dignity, security, privacy (امنیت- کرامت- حرمت انسانی) ارتقاء یافته است؟، مطرح می‌شود.

وی افزود: از آنجایی که جواب این سؤالات مشخص است، نتیجه این می‌شود که شعارهای innovation (نوآوری)، کارآفرینی (entrepreneur) و شعارهای ظاهری، دروغ است و کاپیتالیسم و نئولیبرالیسم و کارتلیسم برای به دام انداختن کشورها و پر کردن جیب خود و آقایی بر جهان در حال فعالیت است و متاسفانه ناآگاهانه ریل‌گذاری هدف‌دار نئولیبرالیستی در کشور در ابعاد مختلف با بسته‌های حکمرانی در اقتصاد (حکمرانی اقتصادی)، در سیاست (حکمرانی سیاسی) و ایجاد دانشکده حکمرانی، در نظام آموزش و پرورش با بسته حکمرانی ۲۰۳۰، در نظام آموزش عالی و پژوهش با بسته حکمرانی آموزش عالی، در جامعه‌شناس با بسته حکمرانی جامعه‌شناس و در فرهنگ با بسته حکمرانی فرهنگی که با شعار حکمرانی فرهنگی (گاورنانس فرهنگی) آری حاکمیت فرهنگی (گاورنمنت فرهنگی) در حال اجرا است که نیاز است شعارهای ظاهری و فریبنده آن را جدی گرفته و مواظب باشیم.

توصیه پایانی

این عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: اگر تصمیم به تغییر نظام از نظام حاکمیتی (governmental) اسلامی به حکمرانی (governance) است، باید از مقام معظم رهبری، مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان، هیات دولت و قوه قضاییه کسب تکلیف شود، نه از طریق نفوذ تدریجی بدون سر و صدا با شیوه نرم «جرج سروسی» نظام تغییر هویت داده شود.

انتهای پیام