کارشناس ارشد ادبیات و پژوهشگر فرهنگ‌عامه در گفت و گو با ایسنا ضمن اشاره به ادبا و شعرای ترشیز اظهار کرد: آهی ترشیزی با تخلص آهی جغتایی یکی از شاعران سده ۱۰ شمسی ایران بود.
جواد روشندل با بیان اینکه نام اصلی ولی سلطان قلی بیگ و از اهالی ترشیز بود، افزود: «آهی ترشیزی» غزل‌سرای سده ۱۰ هجری قمری ساده و بی‌تکلف می‌سراید؛
حُسنت به‌اتفاق ملاحت جهان گرفت
آری به‌اتفاق جهان می‌توان گرفت
...........
یارب زکه پرسم من بی‌دل خبر از تو
چون هر که به کوی تو رود بی‌خبر آید
و...
وی با اشاره به اینکه اشعار وی بیشتر غزل و حاوی مضامین عاشقانه است، بیان کرد: آهی از شعرای دربار شاه غریب میرزا، پسر سلطان حسین بایقرا بوده است.
این پژوهشگر فرهنگ‌عامه همچنین در خصوص اهلی ترشیزی گفت: اهلی ترشیزی از شاعران اواخر عهد تیموری است. به روایت تذکره‌ها و طبق گفته‌های ارباب فن، این دوره از پرشاعرترین ادوار شعر پارسی محسوب می‌شود؛ ولی تعداد دیوان‌های منتشر شده از شاعران آن انگشت شمار است.
وی اذعان کرد: «اهلی ترشیزی» شاعر دربار سلطان حسین بایقرا که به توارانی و خراسانی نیز شهرت دارد، می‌سراید؛
چنان زیاده‌ی شوق تو سر گران شده‌ام
که فارغ از خود و وارسته از جهان شده‌ام
و...
روشندل گفت: اهلی طبعی لطیف و ذوقی سلیم داشت و به سبک هندی شعر می‌سرود. از اشعارش چنین برداشت می‌شود که بیشتر به سرودن غزل می‌پرداخت. وی شاعری رند و عاشق پیشه بود.
وی در ادامه به میر صدرالاسلام ترشیزی اشاره و اظهار کرد: میر صدرالاسلام ترشیزی، نام شاعری اهل کاشمر بوده است. از زندگی و آثار او اطلاعی در دست نیست.
این کارشناس ارشد ادبیات افزود: «میر صدرالاسلام ترشیزی» که به صنعت کتابت و فراست موصوف بوده می‌گوید؛
بهشت آنجاست کازاری نباشد
کسی را با کسی کاری نباشد
و...
وی همچنین از ژنده‌پیل احمد جامی نامقی به عنوان یکی دیگر از شعرای منطقه ترشیز نام برد و گفت: در روزگار حکمیت سلجوقیان در قریه نامق و در دودمانی نجیب و شریف متولد می‌شود و در کوهستان نمک معتکف و چراغ توفیق فرا رو می‌شود؛
هر که را روی در نکو نامی است
طمع عاشقی از او خامی است
احمدا مست باش در ره عشق
تا بگویند که احمد جامی است
و...
روشندل اظهار کرد: شیخ الاسلام «احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی ترشیزی» معروف به شیخ احمد جام ملقب به «ابونصر احمد ژنده‌پیل» یا به طور خلاصه «ژنده‌پیل» از عارفان، صوفیان و شاعران قرن ششم و دوره سلجوقی بود.
وی افزود: جامی نامقی ترشیزی سرانجام در ۴۰ سالگی برای ارشاد مردم به میان تربت جام رفت. وی در زندگی خود سفرهای بسیاری کرد و به نیشابور، هرات، بوزجان، مرو، باخرز و بسطام مسافرت کرد و با بعضی از مشایخ خراسان نیز آشنایی پیداکرد.
روشندل تصریح کرد: در معدآباد جام خانقاهی بر پاکرد و به تألیف کتاب و تربیت مریدان پرداخت. در مدت کوتاهی آوازه او بلند شد و مورد توجه امرا و حاکمین قرار گرفت. سلطان سنجر که اوصاف او را شنیده بود، برای دیدن او به قریه معدآباد آمد و از مریدان وی شد.
وی گفت: آثار او به زبان فارسی هستند شامل یک رساله، ۶ کتاب به نثر و یک دیوان شعر، نوشته‌های وی که تماماً به زبان فارسی است، علاوه بر ارزشی که از نظر شناختن عقاید متصوفه دارد از جهت زبان و لغت نیز در خور توجه و به دلیل قدمت ۸۵۰ تا ۹۰۰ ساله خود سند و یادگاری گرانبها از نخستین روزگاران ادبیات فارسی است.
کارشناس ارشد ادبیات و پژوهشگر فرهنگ‌عامه گفت: آرامگاه وی که به مزار شیخ جام معروف است امروزه نیز زیارتگاه مریدان و دوست‌داران وی است.
وی ادامه داد: «محمد حسامی بنده‌قرایی» از ادبا و علمای سده اخیر در روستای بندقرا کوهسرخ است که در مدرسه علمیه سلطان العلما تحصیل علم می‌کرد و مجالس کامل تعزیه را از خود بر جای می‌گذارد.
روشندل افزود: آثار به جای مانده اخیر به قلم و پژوهش جناب آقای علی طاهریان تصحیح و تحریر و به عنوان نخستین فصل به چاپ رسیده و بر این کوشش بی‌هیاهو جای بسی آفرین است.
«ابوطاهر طرسوسی» ادیب شهیر سده ششم هجری که حافظ روایات ملی و سنن داستانی بی‌تکلف بوده است. شاهنامه، اسکندرنامه مصیب‌نامه، داراب نامه و... از آثار اوست.
«محی‌الدین طرثیثی» هم از دیگر شعرای منطقه ترشیز است که باز هم در بهاران سده ۶ هجری در ترشیز پا به دنیا می‌گذارد و می‌سراید؛
ای حُسن تو در جهان ز آوازه برون
وی خانه‌ی مهر تو زدروازه برون
و...
پژوهشگر فرهنگ‌عامه در ادامه به «طوطی ترشیزی» شیرین‌گفتار قرن نهم هجری که بنا بر وصیت او این شعرش نگارش شد؛
وقت آن شد که دل از دام هوس باز رهد
طوطی روح زبیداد قفس باز رهد
پرداخت و گفت: مولانا شهاب الدین علی ترشیزی متخلص به «طوطی» شاعر و طبیب ماهر قرن نهم هجری است. او در ترشیز (کاشمر فعلی) در خراسان به دنیا آمد و در نوجوانی به هرات رفت و به تحصیل مشغول شد. وی پس از فراگیری ادبیات به یادگیری طب پرداخت.
وی ادامه داد: «مولانا نورالدین ظهوری ترشیزی» شاعر نیمه دوم قرن دهم هجری که از ترشیز برخاست و در هند نام برآورد، نورالدین محمد ظهوری ترشیزی شاعر و نویسنده نیمه اول قرن ۱۰ تا ربع اول قرن ۱۱ هجری قمری متخلص به ظهوری ملقب به ملک الشعراء، اهل ترشیز (کاشمر) بود. او مدت زیادی در هند سکونت داشت و شهرت وی در هند بیشتر از ایران است.
منشآت ظهوری، دیباچه توس، گل زار ابراهیم، ساقی‌نامه و اینکه؛
ای از تو همه نهان و پیدا پیدا
در مدت تو همیشه فردا فردا
در جرات ما مبین فضولیم فضول
در رحمت خود نگر خدایی تو خدا
و...
«غواص بستی» از شاعران گمنام و بی‌نشان قرن پنجم؛
پشت حول و سر طویل و روی بدکردار نیل
ساق چون سوهان و دندان پر مثال دستره
و...
وی همچنین در خصوص محمد ابن عبدالله کاتبی ترشیزی گفت: شمس‌الدین محمد بن عبدالله کاتبی ترشیزی، نام شاعر و خطاط شهیر ایرانی در سده نهم قمری است. وی در روستای طرق، نزدیک ترشیز و نیشابور، به دنیا آمد و به همین سبب او را نیشابوری و ترشیزی می‌نامند.
روشندل اظهار کرد: مولانا شمس الدین محمد بن عبدالله کاتبی مشهور به کاتبی ترشیزی(نیشابوری)؛ شاعر نادره‌گوی، عارف وارسته و از هنرمندان بزرگ عصر تیموری (قرن هشتم و نهم هجری) بود.
وی عنوان کرد: کاتبی در نیمه دوم قرن هشتم هجری در روستای طَرق از توابع شهرستان کوهسرخ در خراسان رضوی(کنونی) به دنیا آمد و در نیمه اول قرن نهم هجری قمری درگذشت. در روزگار او کاشمر قدیم (ترشیز) از توابع نیشابور محسوب می‌شد؛ به همین دلیل او خود را نیشابوری عنوان کرده است.
محمد ابن عبدالله کاتبی ترشیزی که به نیشابوری از او یاد می‌شود زادگاهش را طرق راوش می‌نگارند. لطایف طبع و سخنوری کاتبی شهرتی دارد که گویند صاحب دوازده هزار مضمون خاص بوده و ارادتی تمام به اهل‌بیت دارد.
ای دل سخن زدست و دل بوتراب کن
آباد ساز کعبه و خیبر خراب کن
و...
هزارانی دیگر چون «منتخب ترشیزی»، «مطهری ترشیزی»، «مؤمن ترشیزی»، «ابوالفتح طرثیثی»، «ابوالقاسم طرثیثی»، «ابوطاهر طرثیثی»، «ابونصر طرثیثی»، «عهدی ترشیزی» و... که در حقیقت با کوله‌بار دانش و عشق، زینت زیست خود و آیندگان هستند.
انتهای پیام