«آب انبار رستم گیو» یکی از آثار ثبت ملی شده در شهر میراث جهانی یزد است که وجود گنبد خشتی دل‌انگیز همراه با چهار بادگیر مرتفع بر فراز آن و تزئینات آجرکاری آن، نمونه بارز و غیرقابل‌انکار از معماری کهن و زیبای ایرانی هستند که هر گردشگری را مبهوت خود می‌کنند.
آب‌انبار رستم گیو در شهر یزد، محله زرتشتیان و در حاشیه بلوار بسیج قرار دارد. این آب‌انبار به‌دلیل قرارگیری در کنار بلوار بسیج از موقعیت مناسبی برای جذب گردشگر و بازدیدکننده برخوردار است به ویژه امسال که به همت سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری یزد در این مسیر «شاد راه نوروزی» از روز گذشته با برنامه‌هایی بسیار متنوع آغاز بکار کرده است.
ذخیره آب از مهم‌ترین اصول زندگی ساکنان مناطق کم‌آب به شمار می‌آید و گذشتگان برای رفع این مشکل، اقدام به ساخت بناهایی کرده بودند که به آب‌انبار شهرت دارد؛ در واقع، می‌توان این بناها را نمونه‌ای از هنر و ابتکار مردم دوران کهن در نظر گرفت؛ مکان‌هایی که به صورت سرپوشیده و اغلب در زیرزمین به‌گونه‌ای ساخته شدند که در فصول مختلف سال به وسیله آب باران یا جویبارها پر می‌شدند و نقش بسزایی در تامین آب مصرفی مردم این نواحی ایفا می‌کردند.
به علت گرم بودن هوای یزد، تعدادی بادگیر نیز بر فراز آب انبارها ایجاد می‌شد که اکثراً از دو بادگیر برخوردار بودند اما بر اساس مساحت و وسعت آنها، برخی از این آب‌انبارها با چهار، پنج و حتی هفت بادگیر ساخته می‌شدند.
از دیگر ویژگی‌های این بناها می‌توان به سقف گنبدی شکل آنها اشاره کرد که در ساخت آنها، خشت و گل به کار می‌رفته است. سقف‌های گنبدی شکل، بادگیرهای تعبیه شده بر فراز آنها، پله‌های متعددی که برای رسیدن به محل تجمع آب مورد استفاده قرار می‌گرفت و نوع تزئیناتی که اغلب به‌صورت آجرکاری بوده، نمونه‌ای بارز از معماری ایرانی را برای بازماندگان به یادگار گذاشته است.
جالب است بدانید که در استان یزد بیش از ۶۰ آب‌انبار وجود دارد که اکثر آنها به عنوان آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده‌اند و آب‌انبار گیو یکی از همین آب‌انبارهاست که متعلق به دوران حکومت پادشاهان قاجار بوده است.
طبق مستندات تاریخی، این آب‌انبار در اوایل جنگ جهانی اول و در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی طی مدت حدود دو سال ساخته شده است. ظاهراً معماری آب‌انبار گیو را حاج محمد ابراهیم خرمشاهی بر عهده داشته و ارباب جمشید امانت نیز وظیفه بازرسی و نظارت بر ساخت را تقبل کرده است.
طرح بهسازی و مرمت آب‌انبار رستم گیو به عنوان یکی از بناهای تاریخی شهر جهانی یزد به همت شهرداری این شهر جهانی در ششم مرداد ۱۳۹۷ هجری شمسی اجرا شد.
این اثر تاریخی در ۱۵ دی ۱۳۷۵ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۸۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و با توجه به خشک‌شدن قنات‌ها، این آب‌انبار نیز اکنون فاقد آب است.
هزینه ساخت بنای تاریخی آب‌انبار توسط رستم گیو تامین شد که بانی و موسس بنیاد خیریه گیو، رئیس انجمن و نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی و سناتور مجلس سنا و نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود.
آب‌انبار رستم گیو روی طبقات خاک رس قرار گرفته و طراحی گنبد آن به شکل شلغمی است که با استفاده از آجر به‌صورت طرح زیبای سرو تزیین شده است. در کنار آن چهار بادگیر چهار طرفه بلند قرار دارد که بدنه آنها نیز با تزئینات آجرکاری زیبایی بیشتری پیدا کرده‌اند.
این آب‌انبار دارای خزینه بزرگ استوانه‌ای شکلی است که می‌تواند حدود ۲,۳۰۰ متر مکعب آب را در خود جای دهد. قطر دهانه این استوانه به ۱۴ متر و عمق آن به ۱۵ متر می‌رسد.
یکی از نکات مهم و جالبی که در مورد ساخت آب‌انبار رستم گیو یزد مشاهده می‌شود، تعبیه دو دهانه برای استفاده زرتشتیان و مسلمانان به‌طور جداگانه است که در محله‌های زرتشتیان و مسلمانان و با فاصله دو کیلومتر از یکدیگر قرار دارند.
در سرزمینی که آب اهمیت بسیاری دارد، هرگز نه یک هموطن زرتشتی راضی به اختصاصی کردن آب برای خود است و نه یک مسلمان آب‌انبار را به خود اختصاص می‌دهد؛ در واقع وجود آب باعث پیوند انسان‌ها در بسیاری از محله‌های مختلف شهرهای ایرانی از جمله یزد بوده است.
انتهای پیام