دکتر مینو خاکپور ۲۹ اسفند ماه در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به آغاز پروژه مرمت عمارت تاریخی بلدیه در مرکز شهر رشت، به بیان تاریخچه احداث این بنای فاخر پرداخت و اظهار کرد: عمارت بلدیه رشت در سال ۱۳۰۵ به صورت نیمه کاره به بهره‌برداری رسید؛ البته قبل از احداث این بنا، شهر رشت شهردار و شورای شهر داشت و لذا سیستم حکومتی لازم دید که ساختمانی را برای مدیریت شهری تامین کند و در نتیجه دست به ساخت عمارت بلدیه در میدان شهرداری فعلی زد.
وی با بیان اینکه قبل از احداث عمارت بلدیه در منطقه مذکور یک گورستان به نام «گورستان ابوجعفر» وجود داشت، افزود: همچنین دیوان خانه دولتی و نقاره خانه و تکیه داشتیم که مرکز رشت را به یک زون حکومتی تبدیل می کرد؛ البته عمارت بلدیه موقعیت استراتژیک خاصی داشت و از یک طرف به بازار شهر خیلی نزدیک بود و از طرف دیگر به سبزه میدان که محل مفرحی برای مردم بود، می رسید.
این استادیار معماری، عمارت بلدیه را یکی از بناهای این زون مهم دانست و یادآور شد: بلدیه شهر از آغاز همین نام را داشت و کم کم به عنوان شهرداری نامگذاری شد و اخیرا نیز به نام پیاده راه فرهنگی شناخته می شود؛ در این مجموعه تاریخی، به غیر از عمارت بلدیه، بناهای ارزشمند دیگری همچون اداره پست و تلگراف و استانداری سابق و هتل ایران و کتابخانه ملی و... نیز وجود داشت و اهمیت آن را در نزد مردم دوچندان می کرد.
وی لایه‌های ساختاری عمارت بلدیه را نشان دهنده مرمت بنا در طول زمان دانست و تصریح کرد: در طول سالیان متمادی، در فرایند مرمت، بخش هایی به این بنا الحاق و یا از آن کاسته شده؛ اخیرا نیز شهرداری رشت با حمایت اداره کل میراث فرهنگی استان دست به مرمت عمارت زده و امیدواریم که نتیجه کار رضایت بخش باشد.
خاکپور بناهای ساخته شده در مجموعه شهرداری را دارای الگوی اروپایی(آلمان) دانست و خاطرنشان کرد: اگرچه الگوی قالب این بناها اروپایی است، اما عناصر بومی و اقلیمی در آن به چشم می خورد؛ همچنین مصالح به کار رفته عمدتا آجر مربع با روکش سیمان بوده و در مرمت های گذشته شاهد استفاده از همان مصالح قدیمی هستیم.
وی فرایند مرمت و احیای بناهای تاریخی را ملزم به رعایت کنوانسیون‌های بین المللی دانست و افزود: این معاهده‌ها هر چند سال یک بار به روز می‌شوند و لذا کارفرما ملزم به رعایت آخرین معاهدات در مرمت این بنا است.
این استاد دانشگاه، با اشاره به قدمت عضویت ایران در ایکوموس(بخش فرهنگی یونسکو)، تاکید کرد: ایران ۲۶ اثر تاریخی را در یونسکو به ثبت رسانده و جزو ۱۰ کشور اول دنیا از نظر تعداد و قدمت بناها و آثار تاریخی طبیعی و فرهنگی و میراثی است؛ این آثار برای تمدن بشری بسیار حائز ارزش هستند و لذا باید فرایند تعمیر و مرمت و احیا را مطابق با معاهده های بین‌المللی انجام دهیم.
وی با بیان اینکه نخستین گام در مرمت یک بنای تاریخی تهیه طرح احیا با محوریت اهدای کاربری جدید است، ادامه داد: در فرایند مرمت باید هر کدام از فضاها را تنها براساس طرح احیا مرمت کنیم و افزودن یا حذف هیچ عنصری نباید بر محور دیگری، جز ضروریات طرح احیا انجام شود.
خاکپور در پاسخ به این سوال که «آیا می‌توان در فرایند مرمت از مصالح روز استفاده کرد؟»، متذکر شد: کالبد ساختمان به مصالح قدیمی و یا مصالح نزدیک به آن عادت کرده و لذا نمی توان صد درصد از مصالح جدید استفاده کرد، زیرا ساختمان دوباره باید خودش را با مصالح جدید هماهنگ کند و لذا دچار آسیب بیشتری می شود. همچنین نمی توانیم در فرایند مرمت، بنا را با اصرار به شکل اولیه بازگردانیم؛ مگر اینکه طرح احیا این موضوع را ضروری بداند.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه در مرمت آثار تاریخی چیزی به نام نوسازی به صورت مطلق وجود ندارد، گفت: مرمت، تعمیری در جهت نگهداری شکل اصلی ساختمان است و هر چیز الحاق شده باید با توان کالبد بنا مطابقت داشته باشد.
وی مخاطبان بناهای تاریخی را به سه دسته تقسیم کرد و افزود: دسته اول معمرینی هستند که از این بناها در قدیم خاطره دارند و دسته دوم ساکنین شهر بوده و اوقات فراغت خود را در این بناها می‌گذارند و خاطره می‌سازند، اما دسته سوم گردشگرانی هستند که از بناهای تاریخی بازدید می‌کنند.
خاکپور عمارت بلدیه رشت را از نظر قدمت و ارزش همسنگ عمارت بلدیه تهران دانست و اضافه کرد: عمارت بلدیه رشت جزو اولین بلدیه های ایران بوده و یک اثر ملی محسوب می شود؛ نه محلی و منطقه ای و لذا موضوع مرمت آن بسیار احساس است و اگر نتوانیم مرمت درست را انجام دهیم و یا کاربری درست را اهدا کنیم، در جذب مخاطب ناکارآمد خواهد بود.
وی از کارشناسان حوزه مرمت عمارت بلدیه رشت خواست ارزش کار را بدانند و خروجی مناسب را تحویل دهند و تصریح کرد: عمارت بلدیه به مثابه خانه پدری رشتوندان بوده و بسیار نگران آن هستیم.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه فرایند بازسازی و مرمت و احیا در درازمدت خودش را نشان می‌دهد، از دست اندرکاران مرمت عمارت بلدیه رشت خواست در این فرایند تعجیل نکنند و تاکید کرد: بازدید مداوم و کنترل مستمر در مسیر مرمت، نه تنها الزامی است، بلکه در جهت ماندگاری بنا، امری حیاتی به شمار می‌رود.
وی گفت: رطوبت اشباع هوا و سطح بالای آب های تحت الارضی در منطقه اجازه نمی دهد که بناهای خیلی قدیمی داشته باشیم و لذا همین بناهای ۱۰۰ ساله بخش بزرگی از تاریخ ما را تشکیل می‌دهند و باید حفظ شوند؛ البته بناهای ارزشمندی داریم که ثبت ملی و از دسترس مالک خارج شده‌اند، اما هنوز برای مرمت آنها کار خاصی صورت نگرفته است که اهتمام بیشتر اداره کل میراث فرهنگی استان را می‌طلبد.
خاکپور با بیان اینکه حتما در فرایند مرمت باید مطابق طرح احیا با بنا رفتار کنیم، اضافه کرد: مردم به ویژه گردشگران نیز باید مراقب بناهای تاریخی و ارزشمند باشند و مانند خانه خودشان با این بناها رفتار کنند تا سالیان سال ماندگار شوند.
وی احیا را باز زنده‌سازی از طریق اهدای کاربری جدید دانست و یادآور شد: با اهدای کاربری جدید به مخاطب اجازه می‌دهیم که وارد بنا شود و هم از آن لذت ببرد و هم هرگونه آسیب و تخریب و خسارت را گزارش دهد.
این استاد دانشگاه، در ادامه به معماری امروز ساختمان‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: بناهای قدیمی ما همچون بقعه‌ها و حمام‌ها و خانه‌ها و... دارای الگوهای ماندگار با رفتارهای خاص بودند؛ در واقع باید کالبد را نگه داریم تا رفتار گذشتگان را به نسل های بعد گزارش دهیم.
وی معماری امروز گیلان را شاخص ندانست و تاکید کرد: باید معماری را به روز کنیم و نمی توانیم توقع تکرار داشته باشیم، زیرا نیازهای انسان امروز با نیازهای ۱۰۰ سال پیش متفاوت است، اما اگر معماری درست اتفاق بیفتد، در آن هویت هم وجود خواهد داشت.
خاکپور با بیان اینکه شهرهای اروپایی بافت تاریخی را نگه می دارند، اظهار کرد: باید برای رشت نیز یک زون تاریخی تعریف می کردیم، زیرا در محدوده عمارت بلدیه بناهای تاریخی و ارزشمند زیادی وجود دارد؛ مطابق معاهده های بین‌المللی برای اهدای کاربری جدید بر کالبد قدیم، در زون های تاریخی، باید اقدام به حفظ ساختار بنا از جمله پوسته‌ها کرده و معماری داخل بنا را با حداقل تغییرات، مطابق با نیاز زندگی امروز تغییر دهیم.
انتهای پیام