کاشمر هم با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال و با آیین‌های باشکوه فراوان مستثنی از این سنت نیست، فرارسیدن نوروز در کاشمر را می‌توان از اوایل بهمن ماه حس کرد به ویژه آنکه در شهر و روستاهای این منطقه یکی دو ماه قبل از نوروز مردم به پیشواز عید می‌روند که این استقبال از بهار در اسفند ماه به اوج خود می‌رسد.

از اوایل بهمن‌ماه در شهرستان کاشمر پیر و جوان به فکر تهیه لباس عید می‌افتند و اگر دیرتر اقدام کنند، لباس‌ها به عید نمی‌رسد. در زمان قدیم در روستاها اغلب بانوان، لباس‌ها را خود تولید می‌کردند یعنی پارچه‌ها را زنان به وسیله فرت ( ferat ) یا ماشین پارچه‌بافی دستی، می‌بافتند.

دامداران و کشاورزان هم کت پشمی تهیه می‌کردند که به آن چوقه می‌گفتند. چنانچه اتاق‌ها در طول زمستان دود زده شده بود آنها را سفید می‌کردند، دیوار منزل اگر خراب بود گل ‌اندود می‌کردند، البته حالا دیوارها را سیمان می‌کنند. به تدریج در نیمه اسفند ماه کاشتن سبزه معروف به «کشت کلاغ» شروع می‌شد، به این صورت که در ظرفی عدس، جو یا گندم می‌کاشتند و حداقل در هر منزلی که یک خانوار زندگی می‌کرد یک سبزه کاشته می‌شد که در حال حاضر نیز وضع به همین منوال است.

در روستاها، گندم‌ها را برای تهیه آرد شیرینی به آسیاب‌ها می‌بردند. این آرد باید کاملاً نرم می‌شد و از آن برای تهیه انواع شیرینی‌های محلی نظیر کلوچه و نان‌های محلی مثل قطاب و تفتان استفاده می‌شد. شور کردن بادام، هسته زردآلو و تخمه هندوانه، خربزه و آفتاب‌گردان برای آجیل عید، تهیه کفش و لباس برای کوچک و بزرگ از دیگر اعمال و مراسم مربوط به این ایام است. مردم کاشمر عقیده دارند اگر همه لباس‌ها نو نباشد، حداقل باید پیراهنی نو به تن داشت تا در موقع تحویل سال سر انسان از یقه نو دربیاید.

عیدی بردن

یک محقق فرهنگ بومی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه آیین‌های متعددی ویژه نوروز در شهرستان کاشمر وجود دارد، گفت: یکی از این آیین‌ها عیدی بردن است، در کاشمر جوانانی که نامزد دارند برای نامزدشان عیدی می‌برند به این نحو که چندین سینی(حداقل هفت سینی ) شامل برنج، گوشت، قند و چای، حنا و صابون، لباس برای عروس و خانواده‌اش و کفش سفید که داخل آنها نبات شاخه می‌گذارند، به عنوان عیدی می‌برند.

 اکبر خلیلی تصریح کرد: تمامی سینی‌ها را هفت نفر روی سر گذاشته و بالای هر سینی پارچه الوان انداخته و روز علفه _ یک روز مانده به نوروز _ به خانه عروس می‌برند. عروس نیز به هر نفر که سینی را حمل می‌کند یکی از دستمال‌هایی که خودش بافته است را هدیه می‌دهد و دو عدد سینی را نگه داشته و در یکی لباس برای داماد و در دیگری لباس و کفش برای خانواده داماد می‌گذارد که به این مراسم عیدی بردن می‌گویند.

این محقق فرهنگ بومی خاطرنشان کرد: در یکی از شب‌های عید به جز شب اول، خانواده عروس از خانواده داماد دعوت می‌کنند و با همان گوشت و برنجی که فرستاده شده است از خانواده داماد پذیرایی مفصلی می‌کنند که به این مراسم، عید دیدنی می‌گویند.

تحویل سال و سفره هفت سین

معمولاً در تمام منازل سفره هفت سین آماده می‌شود حتی اگر خیلی ساده باشد بودن سبزه و قرآن و روشن نمودن شمع از امور مهمی است که باید حتماً انجام شود.

در این خصوص نیز خلیلی اظهار کرد: معمولاً در سر سفره هفت سین چراغی نفتی روشن می‌شد و این چراغ باید روشن می‌ماند تا خودش خاموش شود و اگر کسی آن را خاموش می‌کرد بد می‌دانستند و می‌گفتند چراغ خانواده خاموش خواهد شد ولی حالا شمع روشن می‌کنند.

وی تصریح کرد: در روستاها در بعضی منازل وسط اتاق سفره‌ای پهن می‌کردند؛ در وسط سفره، سبزه‌ای که با پارچه‌های الوان و با گل‌های پارچه‌ای تزئین شده بود، می‌گذاشتند. در این سفره هسته زردآلو، تخمه هندوانه و خربزه، کلوچه و شیرینی‌های محلی و مقدار کمی از شیرینی‌های بازاری و در بعضی از سفره‌ها نان محلی ویژه نوروز نظیر قطاب و تفتان دیده می‌شد.

این محقق فرهنگ بومی در ادامه داد: بعضی نیز انارهایی را که آونگ( آویزان) کرده و یا زیر خاک قرار داده بودند در آورده و سرسفره عید می‌گذاشتند. در قسمت دیگر سفره و یا در سینی کوچکی هفت سین درست می‌کردند؛ یک ظرف کوچک سمنو، یک عدد سکه، یک استکان سرکه، یک حبه سیر، چند دانه سنجد، قدری سماق، یک عدد سیب و سبزه‌ای که دو هفته قبل مقدمات کاشت آن را فراهم کرده بودند و سماور که باید در موقع تحویل سال بجوشد دیده می‌شد.

خلیلی خاطرنشان کرد: اعتقادی وجود دارد که بر مبنای آن روح مردگان و اجداد آنها به جز شب‌های جمعه در موقع تحویل سال نیز آزاد است و به خانه و کاشانه خود می‌آید. در این موقع اگر خانه خود را تمیز و پاکیزه ببیند خوشحال می‌شود و اولادش را دعا می‌کند. روستاییان داشتن ماست و شیر در خانه را در زمان تحویل سال خوش یمن می‌دانستند همچنین اعتقاد داشتند ماهی رزق حلال است و با درست کردن ماهی در شب عید در تمام سال رزق حلال نصیب‌شان می‌شود.

دید و بازدیدهای نوروزی

صبح عید درروستاهای کاشمر جوانان عروس و داماد شده به خانه پدر و مادرشان می‌روند. بچه‌ها هم به خانه اقوامشان می‌روند و عیدی می‌گیرند و یکی از عیدی‌ها معمولاً تخم مرغ رنگ شده و پول نو است. مردم صبح عید نوروز به خانه سادات و سپس بزرگترهای فامیل می‌روند.

تفریحات نوروزی

از روز سوم و چهارم فروردین به بعد دید و بازدیدها تا حدی کم شده و یا تمام می‌شود و مردم فراغت بیشتری یافته و همه برای گل گشت و تفریح به صحرا می‌روند و خود را با انواع بازی‌های محلی سرگرم می‌کنند.

اینک نوزور ۱۴۰۳ از راه رسیده است و مردم خود را برای استقبال از سال نو و نوروز باستانی آماده می‌کنند اگر چه رسم و رسوم و آیین‌های نوروز در این دیار هم دستخوش تغییراتی شده است، اما نفس نوروز و در پیش بودن روزهایی شادمانه نوید رسیدن بهار و جشن را می‌دهد امید که ما هم بتوانیم در نوروز روزهای نویی را آغاز کنیم.

انتهای پیام