مشارکت سیاسی زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور، از نقش مؤثری در توسعه پایدار برخوردار است. هر چند اغلب زنان در پایین‌ترین سطح از کنش سیاسی یعنی رأی دادن مشارکت داشته و کمتر خود به عنوان کنشگر سیاسی وارد عرصه شده‌اند.
حال ایسنا در حال بررسی آن است تا در زمینه کنشگری زنان و اینکه چقدر فضا برای حضور پررنگ آنها در جامعه فراهم است و دایره نفوذ زنان و افزایش اثرگذاری آنها با چند تن از کارمندان زن همدان به صحبت بنشیند.
توسعه پایدار در گرو مشارکت سیاسی زنان است
یک پژوهشگر علوم اجتماعی با اشاره به اینکه مشارکت سیاسی یعنی انتخاب کردن و انتخاب شدن در همه سطوح ملی و فراملی به منظور دخالت و مشارکت در تصمیم‌گیرهای خرد و کلان سیاسی که با سرنوشت جامعه ارتباط دارد، گفت: زنان صرفاً نمی‌توانند در بحث سیاسی توانمند شوند بدون اینکه در فرآیند توانمندی در ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به توفیق خاصی رسیده باشند.
اعظم شکوری در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر اینکه زنان قدرت بیان نیازها و نگرانی‌هایشان را دارند و اگر می‌خواهیم زنانی مداخله‌گر و فعال در تصمیم‌گیرها داشته باشیم باید در تمام زمینه‌ها توانمند باشند تا بتوانند برای رفع نیازهای خودشان و جامعه تلاش کنند، اظهار کرد: مشارکت سیاسی- اجتماعی زنان در کشورهای در حال توسعه و بسیج کردن آنها در قالب مشارکت مؤثر و سازمان‌یافته در فرآیندی اتفاق می‌افتد که به آن «توسعه پایدار» می‌گوییم بنابراین اگر می‌خواهیم جامعه به توسعه پایدار برسد الزاماً باید مشارکت سیاسی زنان را داشته باشیم چرا که نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند و مشارکت زنان می‌تواند ارزش و اعتبار خاصی به جامعه دهد.
وی افزود: زنان در چند دهه گذشته تحولاتی را از سر گذرانده‌اند به طوری که در بحث آموزش عالی، زنان زیادی وارد دانشگاه شده و می‌شوند و خواهی نخواهی همین امر باعث افزایش آگاهی آنها شده و دیگر نمی‌توان زنان را در مباحث سیاسی- اجتماعی در حاشیه نگهداشت چرا که در حال حاضر زنان می‌خواهند به پایگاه‌های بالاتری در موقعیت‌های اجتماعی دست یابند.
شکوری: دیگر نمی‌توان زنان را در مباحث سیاسی- اجتماعی در حاشیه نگهداشت چرا که در حال حاضر زنان می‌خواهند به پایگاه‌های بالاتری در موقعیت‌های اجتماعی دست یابند.
این پژوهشگر علوم اجتماعی، مشارکت سیاسی را در باب علوم اجتماعی این‌گونه بیان کرد: مک‌لاسکی واژه مشارکت سیاسی را در سطوح مختلفی تعریف کرده است که از رأی دادن آغاز می‌شود سپس به کسب اطلاعات سیاسی، بحث در مورد موضوعات و مسائل سیاسی، شرکت در جلسات و محافل سیاسی، کمک‌های مالی به فعالیت‌های سیاسی، گفت‌وگو و مذاکره با نمایندگان، عضویت در احزاب سیاسی که در ایران خیلی مرسوم نیست، ثبت‌نام و تبلیغ برای احزاب سیاسی، ارائه مقاله، سخنرانی‌های سیاسی و در نهایت ثبت‌نام به عنوان یک نامزد به منظور کسب پست سیاسی می‌رسد.
«رأی دادن» پایین‌ترین سطح از میزان مشارکت است
وی رأی دادن را پایین‌ترین سطح از میزان مشارکت دانست و خاطرنشان کرد: در واقع رأی دادن آغازگر علاقه به مسائل سیاسی است چرا که فرد تمایل دارد در مباحث سیاسی دخالت کند. از نظر روانشناسی افرادی به سمت مسائل سیاسی گرایش دارند که دارای شخصیت‌های قدرت‌طلب بوده و تمایل به مشارکت‌های سیاسی دارند و دارای آمادگی ذهنی بالایی هستند و حتی می‌خواهند برای مجلس و شورا کاندیدا شوند.
این کارمند با اشاره به اینکه افرادی که بی‌تفاوتی سیاسی دارند و یا با سیاست بیگانه هستند و یا از اعتماد اجتماعی پایینی برخوردارند، هرگز به سمت مشارکت‌های سیاسی متمایل نمی‌شوند، تصریح کرد: موضوع دیگری که باعث مشارکت کمتر زنان می‌شود، نوع تربیت است به طوری که از کودکی باید اجتماعی شدن را بدون در نظر گرفتن جنسیت به پسران و دختران آموخت تا اجتماعی شدن سیاسی را هم در همان سنین پایین بیاموزند به طوری که با انواع بازی‌ها هم می‌شود این امر را محقق کرد.
وی با اشاره به اینکه زنان به خاطر نوع تربیت از مردان محافظه‌کارتر هستند و همین باعث می‌شود در مسائل سیاسی به علت پایین بودن انگیزه، کمتر پیشرفت کنند اما مردان برعکس زنان هستند، یادآور شد: زنان معمولا به سمت چیزهایی می‌روند که تنش کمتر و آرامش بیشتری داشته باشد این در حالیست که تنش‌های مباحث سیاسی بیشتر است و روحیه پرخاشگرانه می‌خواهد و در مقابل زنان آموخته‌اند کمتر پرخاشگر باشند. این قشر کمتر به مسائل سیاسی و بیشتر به عرصه‌های فرهنگی، خیریه‌ای و فعالیت‌های داوطلبانه علاقمند هستند.
شکوری به نظریه مردسالاری که در تمام جهان حکمفرماست، اشاره و تصریح کرد: در جامعه فعلی کنترل سیاسی در جامعه توأم با کنترل اجتماعی، اقتصادی و حتی علمی در دست مردان است، در نتیجه مردان موقعیت‌های برتری نسبت به زنان دارند و گویا یک اصل شده و حقیقت این است که ورود به عرصه‌های مدیریتی برای مردان بسیار راحت‌تر از زنان است.
شکوری: براساس ارزش‌های حاکم بر جامعه سیاست بیشتر یک مشغله مردانه تلقی می‌شود همین امر سبب شده امکانات و انگیزه حضور زنان در عرصه‌های سیاسی کمتر باشد
وی اظهار کرد: در مجموع پسران بیشتر از دختران در محیط خارج از خانه حضور داشته بنابراین امکانات بیشتری برای کسب اطلاعات سیاسی دارند و براساس ارزش‌های حاکم بر جامعه سیاست بیشتر یک مشغله مردانه تلقی می‌شود همین امر سبب شده امکانات و انگیزه حضور زنان در عرصه‌های سیاسی کمتر باشد و جامعه‌پذیریشان که از طریق خانواده، رسانه و آموزش و پرورش اتفاق می‌افتد، تحت تأثیر قرار گیرد.
شکوری بیان کرد: اگر می‌خواهیم مشارکت سیاسی زنان را بالا ببریم تا یک حضور فعالانه در عرصه‌های سیاسی داشته باشند باید در سه سطح فعالیت کنیم؛ یکی در سطح فردی است، زنان باید بیش از هر کسی به خودشان کمک کنند و توانمندی‌هایشان را افزایش داده و با تقویت اعتماد به نفس از امکانات موجود در جامعه به نحو مطلوب استفاده کنند، دوم در سطح خانواده است، والدین تربیت عادلانه داشته باشند و بین دختران و پسران در تحصیل، آموزش سیاسی و تربیت اجتماعی تفاوت قائل نشوند تا بدین ترتیب فرزندانشان را جامعه‌پذیر بار بیاورند و سوم جامعه است، قانون خودش شرایط عادلانه‌ای را برای مشارکت سیاسی زنان فراهم آورد، البته صرف قانون هم کمک نمی‌کند بلکه باید زمینه برای انجام کارهای فرهنگی ایجاد شود و این امر نیازمند برنامه‌ریزی کلان و همکاری همه سازمان‌های فرهنگی و آموزشی است.
زنان همواره دارای کنش سیاسی بوده و هستند
یک فعال محیط زیست نیز به خبرنگار ایسنا گفت: زنان هم به عنوان بیش از ۵۰ درصد از جمعیت کشور، هم به عنوان کسانی که در ایجاد و پرورش نسل‌های آینده و به تبع آن، ایجاد و تغییر بینش سیاسی و اجتماعی در جمعیت ایران نقش دارند و هم به عنوان افرادی که سهم قابل توجهی در مشارکت سیاسی در تاریخ ایران به ویژه از عصر مشروطه تاکنون داشته‌اند، همواره دارای کنش سیاسی بوده و هستند.
سعیده آقاخانی افزود: با وجود تأثیرگذاری بلاشک زنان در عرصه سیاست و اجتماع و به دست آوردن کرسی‌های سیاسی در جهت تأثیرگذاری بر خط مشی سیاست‌های دولت، انعکاس کاستی‌ها و کژی‌های جامعه در آثار ادبی و ژورنالیستی و حضور فعال در کنش‌های سیاسی از جمله مبارزات سیاسی، انتخابات و حتی مبارزات نظامی و اثبات پختگی، کارآیی و توانایی‌های زنان، به نظر می‌رسد جامعه ایران طی دهه‌های گذشته چندان پذیرای حضور گسترده زنان در عرصه جامعه و سیاست نبوده و چه بسا این حضور در موارد متعددی به چالش کشیده شده است.
آقاخانی: به نظر می‌رسد جامعه ایران طی دهه‌های گذشته چندان پذیرای حضور گسترده زنان در عرصه جامعه و سیاست نبوده و چه بسا این حضور در موارد متعددی به چالش کشیده شده است.
وی ادامه داد: براساس آمارهای جهانی و مقایسه میزان حضور زنان در پالمان‌های کشورهای دنیا، وضعیت مشارکت سیاسی زنان ایرانی در سطح مجلس به هیچ وجه مطلوب نیست که این خود به عوامل متعددی از جمله موانع فرهنگی، ساختاری و نهادی برمی‌گردد این در حالیست که سطح مشارکت سیاسی زنان در مجالس سایر کشورها روندی رو به رشد دارد و جوامع دیگر به اهمیت این امر واقف شده‌اند و با وجود موانع مختلف، با اتخاذ اقدامات و تکنیک‌های خاص مانند سهمیه‌بندی‌های جنسیتی و صندلی‌ها یا کرسی‌های رزرو شده در احزاب سیاسی و پارلمان‌ها به پیشرفت‌های مهم و قابل‌توجهی در این زمینه دست یافته‌اند اما این وضعیت در پارلمان ایران هنوز نتوانسته به جایگاهی برابر یا حتی نزدیک با مردان برسد و شاید هنوز جامعه ایران به اهمیت این امر واقف نشده که این نیازمند تبیین توسط اساتید و صاحب‌نظران سیاسی و اجتماعی از طریق رسانه‌هاست.
آقاخانی خاطرنشان کرد: اگر حوزه وسیع‌تری از مشارکت سیاسی و مدیریتی به زنان اختصاص داده شود، این رویکرد، قابلیت تأثیرگذار و تعیین‌کننده‌ای بر تحولات سیاسی- اجتماعی ایران خواهد داشت، حداقل مزایای افزایش مشارکت زنان در فرآیند سیاستگذاری و قانونگذاری این است که سپهر سیاسی کشور با نیازها و رویکردهای ترجیحی زنان آشنا شده، به این نیازها از طریق قانونگذاری و رفع موانع قانونی پاسخ می‌دهد و بخش زیادی از مسائل را از این طریق برطرف می‌کند.
جامعه با مشارکت واقعی زنان از دموکراسی کارآمدتر برخودار خواهد شد
وی اضافه کرد: از طرفی، جامعه با حضور و مشارکت واقعی و نه ابزارگونه زنان، از خردجمعی و مزایای یک جمهوریت و دموکراسی کارآمدتر برخوردار شده و با بازوی قوی‌تری به رفع مسائل و ارتقاء توسعه، هم‌پای تحولات جهانی خواهد پرداخت. مشارکت زنان کارآمد، مجرب، متخصص، متعهد به مردم و اهل دانش و کنش، در فعالیت‌های سیاسی و اجرایی آینده بهتری را برای فرزندان ایران رقم خواهد زد.
این کارمند در باب انتظارات خود از نمایندگان آینده مطرح کرد: شناسایی چالش‌ها و مسائل کشور و مردم توسط بررسی‌های میدانی، پیمایشی و کارشناسی انجام شده و در پژوهش‌های بعدی هم انجام می‌گیرد. در کنار مردم بودن نمایندگان و با آنها زیست روزانه داشتن، مسائل مخفی دیگر را نیز آشکار خواهد کرد. مسأله اساسی، حل این مسائل و مشکلات است که نقش مجلس در این زمینه قانونگذاری، نظارت بر اجرای قانون و به‌روزرسانی، حذف یا اصلاح قوانین ناکارآمد براساس بینش کارشناسی و تخصصی آینده‌نگرانه است.
وی افزود: اگر مجلس در این زمینه نتواند کارآمدی خود را اثبات کند و صدای مردم و نماینده آنها با اظهارنظرهای کارشناسی شده و دقیق و علمی باشد، با انبوه مسائل تلمبار شده‌ای مواجه خواهیم شد که روز به روز عرصه را بر زندگی همه تنگ‌تر خواهد کرد همچنین اعتماد مردم به صندوق، به کارآمدی و نتیجه حاصل از این نحو از مشارکت سیاسی بستگی دارد، تصور می‌کنم نباید این مسأله را کم اهمیت تلقی کرد چرا که آینده کشور و نسل‌های فعلی و آینده به آن بستگی دارد.
آقاخانی: نمایندگان آینده اگر توانستند پس از پایان دوره چهار ساله نمایندگی مردم، در کمتر از دو دقیقه چند نمونه مهم از نتایج ملموس اقدامات خود را برای رفع مسائل مردم بازگو کنند، می‌توانند سرشان را بالا بگیرند
آقاخانی تصریح کرد: نمایندگان آینده اگر توانستند پس از پایان دوره چهار ساله نمایندگی مردم، در کمتر از دو دقیقه چند نمونه مهم از نتایج ملموس اقدامات خود را برای رفع مسائل مردم بازگو کنند که در افزایش کیفیت زندگی مردم مؤثر بوده است، می‌توانند سرشان را بالا بگیرند و ادعای نمایندگی خود را اثبات کنند وگرنه مستندسازی و طومار اقداماتی که نقشی در افزایش کیفیت زندگی و رفاه مردم نداشته است، ارزش خاصی نخواهد داشت و مردم فهیم، این را درک می‌کنند و کنش بعدیشان را منوط بر نتایج خواهند گذاشت.
زن از اثرگذاری بیشتر نسبت به دیگر ادوار تاریخی برخوردار است
یکی دیگر از کارمندان استان همدان نیز به خبرنگار ایسنا گفت: زنان به‌عنوان نیمی از جامعه و اینکه تربیت مستقیم فرزندان و مسئولیت اداره منزل برعهده آنهاست، یکی از مهمترین نقش‌ها را در جامعه ایفا می‌کنند، به عبارتی اثر مستقیم و غیرمستقیم زیادی در جامعه دارند. خوشبختانه در جمهوری اسلامی ایران زن به نسبت دیگر ادوار تاریخی از قدرت و اثرگذاری بیشتری برخوردار است و این امر تا جایی ملموس است که در بین کاندیداهای انتخابات مجلس هم نامزد خانم داریم.
زهرا قاسمی‌نیما بیان کرد: در جامعه اسلامی به زن قدرت، بها و فضای کنش بیشتری داده شده، از طرف دیگر بسیاری از پست‌های مهم دولتی و آموزشی در اختیار بانوان فعال و توانمند جامعه قرار گرفته و بسیاری از این بانوان مدیر، معلم، استاد، پزشک و مهندس هستند به‌همین علت تأکید می‌کنم اثر یک خانم در جامعه اسلامی ایران به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بسیار زیاد است بنابراین ضرورت دارد نامزدهای انتخابات به این موضوع توجه ویژه داشته باشند و برنامه‌ها و اهدافشان را به این بخش و مسأله زنان و نیازهای آنها اختصاص دهند.
بسیاری از حقوق زنان مورد غفلت واقع شده است
قاسمی‌نیما افزود: از سوی دیگر بسیاری از حقوق زنان در همین جامعه‌ای که بهای زیادی به آنها داده می‌شود هم مورد غفلت واقع شده؛ به عنوان مثال در رابطه با مادران و بانوان شاغل باید تمهیدات ویژه و موارد بیشتری برای فراهم کردن آسایش و رفاه آنها دیده شود چرا که این زنان هم شاغل هستند هم خانه‌دار و یک زن شاغل همزمان مادر و همسر است و به‌همین علت بار و فشار زیادی بر دوش می‌کشد بنابراین بهتر است نامزدهای کرسی‌های مجلس شورای اسلامی به این موضوع بیشتر توجه کنند و برنامه‌ها و اهدافشان را به این سمت‌وسو هم اختصاص دهند.
قاسمی‌نیما: باید کسانی در کرسی‌های مجلس قرار بگیرند که دغدغه خانواده‌ها و جامعه ایرانی و جایگاه زنان را داشته باشند
وی اظهار کرد: باید کسانی در کرسی‌های مجلس قرار بگیرند که دغدغه خانواده‌ها و جامعه ایرانی و جایگاه زنان را داشته باشند، به هر حال جایگاه مادر و زن مهم است و در آیات، روایات و سخنان بزرگان ما تأکید زیادی روی نقش زن و مادر شده و برنامه‌ها باید به گونه‌ای باشد که تکریم این جایگاه صورت گیرد.
این کارمند خاطرنشان کرد: متأسفانه حق و حقوق زنان به‌ویژه زنان سرپرست خانوار و زنان بدسرپرست در بسیاری از مشاغل با وجود حقوق کمتر و در مقابل عملکرد بهتر پایمال می‌شود در حالیکه بسیار مهم است که به این قشر توجه ویژه شود تا آسیب‌های کمتری متوجه آنها شود.
وی در ادامه به غفلت از ایتامی که در پرورشگاه‌ها رشد یافته و به سن ۱۸ سالگی رسید و شرایط زندگی بر عهده خودشان واگذار می‌شود، اشاره کرد و گفت: دولت و نمایندگان مجلس باید خیلی به این موضوع توجه داشته باشند که آسیبی متوجه این قشر نشود تا بتوانند آینده درخشانی داشته باشند.
امکانات و تسهیلات ویژه برای زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست در نظر گرفته شود
قاسمی‌نیما تأکید کرد: موضوع زنان سرپرست خانوار و یا بدسرپرست بسیار مهم است چرا که این قشر که گاه همسرانشان یا در زندان است یا اعتیاد دارند یا متأسفانه درگیر بیماری‌های روانی هستند، باید تمام بار و مشکلات زندگی را به‌تنهایی بر دوش بکشند و از سوی دیگر گاهی از سمت جامعه مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند بنابراین بهتر است یکسری امکانات و تسهیلات ویژه برای آنها در نظر گرفته شود چرا که علاوه بر اینکه خودشان در خطر هستند، خانواده‌ای که در حال هدایت و راهبری آن هستند نیز در معرض آسیب قرار دارند.
وی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی به صورت زنجیره‌وار بهم متصل هستند و تا وقتی به صورت پایه‌ای حل نشوند قابل حذف نیستند، مطرح کرد: به عنوان مثال اعتیاد باعث بروز آسیب‌هایی همچون فرزندان طلاق، پرخاشگری، فرزندان معتاد، ترک تحصیل و ... می‌شود پس همین یک آسیب آسیب‌های دیگری را به همراه دارد و تا زمانی که یک جایی به‌صورت درست و اثرگذار قطع نشود، ادامه‌دار خواهد بود به‌همین علت این موارد بسیار مهم است تا مادران و بانوانی که در این وضعیت هستند را از این آسیب‌ها دور نگهداشت به همین علت بهتر است نمایندگان آینده مجلس به این موارد توجه و اهتمام بیشتری داشته باشند تا با یک اقدام درست و به‌موقع در حوزه زنان و خانواده جامعه را از بسیاری از آسیب‌ها دور نگهدارند.
انتهای پیام