این بخشی از صحبت‌های یکی از نویسندگان کتاب «آمار و احتمالات کاربردی» است که از تازه‌های انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان به شمار می‌آید. اثری که با ‌کوشش و پژوهش آیتین سعادت ملی و محمد بامنی مقدم، از اساتید و محققان رشتۀ آمار، راهی بازار کتاب شده است.

آیتین سعادت ملی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد در گفت‌وگو با ایسنا و در خصوص انتشار تازه‌ترین اثر خود بیان کرد: این کتاب، فعالیت مشترکی از من و بامنی مقدم، عضو هیئت‌علمی گروه آمار دانشگاه علامه طباطبائی است. کتاب «آمار و احتمالات کاربردی» ۸ بخش دارد. فصل اول آن در اصل مقدماتی در توضیح علم آمار است و در آن تلاش کرده‌ایم به سؤال‌های متعددی پاسخ دهیم، برای نمونه، علم آمار چیست؟ در این علم با چه مسائلی روبه‌رو هستیم؟ داده و مقیاس یا اصطلاحات دیگری که در این حوزه استفاده می‌کنیم، به چه معناست؟

این محقق ادامه داد: فصل‌های دوم و سوم و چهارم صرفاً به «آمار توصیفی» اختصاص دارد. در واقع، کوشیدیم تا تبیین کنیم که مقصود از آمار توصیفی چیست؟ معیارهای آمار توصیفی کدام است؟ هر بحث و بخشی در کدام حوزه بهترین کاربرد را دارد؟ همچنین به معیارهای مرکزی، پراکندگی و مباحث دیگر نظر کردیم.

این نویسنده درباره محتوای فصول بعدی چنین تشریح کرد: در فصل سوم، نمودارهای آماری را تعریف کردیم که موضوع بسیار مهمی است. علی‌رغم بی‌توجهی گروهی از محصلان و مدرسان این رشته به نمودارهای آماری، باید بدانیم که آن‌ها اهمیت فراوانی دارند. وقتی نمودار آماری را در اختیار مخاطب قرار می‌دهیم، به‌راحتی می‌تواند از آن اطلاعات و داده‌هایی را کسب کند. بنابراین نمودارها نیز به کار افرادی می‌آیند که اصلاً آمار نخوانده‌اند و هم می‌توانند مورد استفاده کسانی قرار بگیرند که شاید خوانده باشند، اما به‌دلیل فراموشی یا دانش کم نتوانند از راهی جز نمودار به داده‌ها پی ببرند.

او تصریح کرد: در فصل چهارم نیز به گشتاورها نگاه کردیم. در اینجا ضرورت دارد که دربارۀ اهمیت فصول دوم تا چهارم توضیحی بدهم. امتیازی که این کتاب در مقایسه با دیگر آثار دارد، این است که در نگارش به مباحث تئوریکِ صرف تکیه نکرده است. در دورانی هستیم که کنار نگاه تئوریکال باید به جنبه‌های دیگر نیز نظر شود. مباحث تئوریکال صرف پاسخگوی نیازها نیست.

این متخصص آمار در اهمیت مباحث کاربردی افزود: وقتی دانشجویی دانش‌آموخته می‌شود، نباید یک «کتاب آمار سیار» باشد! این فرد باید در حوزۀ کاربردی نیز به توانایی‌های کافی و لازم دست پیدا کند. به بیانی دیگر، فارغ‌التحصیل این رشته نباید فقط یک سری داده را حفظ کرده باشد، بلکه باید بتواند دانشش را به کار بگیرد.

او خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت مهارت‌آموزی دانشجویان، در بخش نمودارهای آماری تلاش کردیم تا دو نرم‌افزار اصلی آمار، یعنی SPS و minitab را آموزش دهیم. این دو نرم‌افزار را بخش‌به‌بخش و مرحله‌به‌مرحله به‌طور دقیق و با آوردن تصویر معرفی کردیم.

کتابی بر پایۀ تجربه، دید و ذهن آماری

سعادت ملی، سپس به سراغ فصل‌های پنجم به‌بعد رفت و چنین توصیف کرد: فصل پنجم را به احتمال اختصاص دادیم و کوشیدیم در ابتدا توضیح دهیم که احتمال چیست؟ و بگوییم چرا در دوران مدرنی که بسیار علم متحول شده هنوز گروهی از تاس و سکه و مهره استفاده می‌کنند. مطالب احتمال را با درنظرداشتن این مسئله که دید آماری را هم پوشش بدهد، بدون اثبات بررسی کردیم.

مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد درباره فصل ششم این کتاب نیز اظهار کرد: در فصل ششم، متغیرهای تصادفی را توضیح دادیم. به‌علاوه، گشتاورهای آن‌ها مانند، امید ریاضی یا واریانس، چه در حالت تک‌متغیره‌ و چه در حالت توأم، واکاوی شد و به متغیرهای گسسته و پیوسته هر دو نظر کردیم. مخصوصاً با توجه به ترسی که دانشجویان از مبحث انتگرال دارند، آن را در بخش متغیرهای تصادفی به سادگی بیان کردیم. همچنین، مثال‌های متعددی هم برای درک بهتر آن‌ آوردیم.

این پژوهنده ادامه داد: در کل، ذکر مثال‌ها و سؤالات متعدد از امتیازات این کتاب به شمار می‌آید که همگی به همراه پاسخ‌اند و برای داوطلبان کنکور کارشناسی‌ارشد هم مفید هستند. در واقع، نکتۀ ارزشمند کتاب «آمار و احتمالات کاربردی»، در کنار نرم‌افزار و نوشتار ساده‌اش این است که در پایان هر فصل تعدادی زیادی تمرین دارد. این تمرین‌ها حل‌ و به تفصیل بیان شده‌اند. نمونۀ تست حل‌شده با توضحات و تمرین حل‌نشده شبیه تمرین‌های قبلی وجود دارد.  

نگارنده پس از آن، در خصوص فصل‌های دیگر کتاب «آمار و احتمالات کاربردی» نیز گفت: در دو فصل هفتم و هشتم به متغیرهای تصادفی پیوسته و گسسته که در رشته‌های مهندسی بسیار می‌تواند کاربرد داشته باشد، به تفکیک نظر کردیم. البته به‌طور جداگانه و با مثال مشخص کردیم که کدام موارد مختص رشته‌های مهندسی و کدام نمونه‌ها نیز مناسب رشته‌های علوم انسانی است. این بخش می‌تواند برای دانشجویان رشته‌های متعددی کاربرد داشته باشد و مورد تأمل قرار بگیرد؛ به‌طوری‌که خواننده بداند هر بحثی در کجا کاربرد دارد.

این مدرس آمار و ریاضی یادآور شد: امیدوارم که دوستان و همکارانم در دانشگاه‌ بدانند که این کتاب حاصل کوشش و نگارش کسانی است که آمار می‌دانند، تخصصشان این رشته است و سال‌هاست که در تدریس این شاخۀ علمی تلاش کرده‌اند. همین موضوع اهمیت دارد و آن را از سایر کتبی که استادان دیگر رشته‌ها می‌نویسند، متمایز می‌کند.

سپس توضیح داد: در این اثر با بهره‌مندی از تجارب، دید و ذهن آماری کتابی را نوشتیم که بتواند نیاز خوانندگان مختلف را پاسخ بدهد. سعیمان بر آن بوده که مطالب نامفهوم را شفاف کنیم. برای مثال، در نظر داشتیم که وقتی از «گشتاور» می‌گوییم، دانشجویان مهندسی و علوم انسانی نگاهشان به این موضوع متفاوت از یکدیگر است. کوشش ما بر این بود که برای هر دو گروه تبیین شود و به کارشان بیاید.

این پژوهشگر تأکید کرد: از اهداف نویسندگان کتاب «آمار و احتمالات کاربردی» این بود که کتاب برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی، مانند مدیریت، اقتصاد، حسابداری، روان‌شناسی، کاربرد داشته باشد. آن‌ها در درس «آمار یک» می‌توانند از این کتاب استفاده کنند. برای رشته‌های روان‌شناسی در درس «آمار توصیفی» هم می‌تواند موردتوجه قرار بگیرد. در بین رشته‌های مهندسی نیز باید گفت که این کتاب به کار دانشجویان عمران، مکانیک و صنایع خواهد آمد و به‌طور مشخص برای درس «احتمال» آنان مناسب است. در رشته‌های مهندسی پزشکی، مواد، کامپیوتر و برق نیز برای تدریس «آمار و مهندسی» منبعی درخور اعتناست.

انتهای پیام