علی خاجی، دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا، درباره روش های پیشگیری از سرقت علمی گفت: اولین کاری که در برابر سرقت و تقلب علمی انجام می شود، ثبت خطای علمی است. به همین دلیل، دنبال عقد قرارداد برای راه اندازی دو نرم افزار ثبت خطا و پیشگیری از سرقت علمی هستیم. استفاده از این نرم افزارها کمک می کنند تا با شناخت داده های به روز، عملکرد دقیق و مداخله درست در بحث داده های ادبی داشته باشیم. همچنین از طریق این نرم افزارها طی هفته یا ماه گزارشی از سوء رفتارهای علمی دانشجویان و محققان به مدیران ارشد دانشگاه ها ارسال می شود تا با شناخت جنس این سوءرفتارها برای پیشگیری از آن برنامه ریزی کنند. از این رو استفاده از این نرم افزار کمک زیادی به کاهش سرقت علمی خواهد کرد.
وی ادامه داد: این دو نرم افزار سال آینده رونمایی می شوند و اطلاعات کامل درباره کارکردشان منتشر خواهد شد. در حال حاضر ثبت خطاهای علمی به صورت دستی توسط پرسنل انجام می گیرد و بایگانی مفصلی از پرونده های خطای علمی در کمیته اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، درمان و آموزش کشور وجود دارد.
دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی وزارت بهداشت با بیان اینکه اقدام بعدی پس از ثبت خطا و شناخت جنس سوءرفتارهای علمی، اطلاع رسانی و آموزش به دانشجویان و محققان است، گفت: بسیاری ازدانشجویان و محققان به دلیل عدم آشنایی با اصول و قوانینی که در این حوزه تنظیم شده است، دست به ارتکاب سرقت علمی می زنند. بیشترین خطاها به دلیل عدم آگاهی با قوانین است و خطای تعمدی سهم کوچکی در خطاهای علمی دارد. البته این عدم آگاهی توجیه ندارد و «جهل به قانون رافع مسئولیت نیست». ثبت خطاها به ما کمک می کند، بزنگاه ها را بشناسیم و این خطاهای علمی را به حداقل برسانیم.
خاجی بیان کرد: اگر کسی با وجود آموزش های علمی و با اطلاع از اصول وقواعد مرتکب خطا شد، قانون با این شخص برخورد می کند. در حال حاضر قوانینی در خصوص سرقت علمی توسط مجلس شورای اسلامی و دولت تدوین و تصویب شده است و فرد خطاکار مورد مجازات قرار می گیرد. همچنین کمیته های اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت در سطح دانشگاه، منطقه و کشور فعال هستند و پرونده های خطاهای علمی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند، حتی لازم باشد برای بررسی دقیق از ناظر بیرونی هم کمک می گیرند. درنهایت حکم صادر می شود. اگر تخلف فرد تایید شود، رتبه علمی و آنچه در قانون آمده است اعمال می شود.
وی درباره تخلفات علمی دانشگاهی نیز گفت: اگر دانشگاهی از مسیر منحرف شده باشد، با یک تذکر اصلاح می شوند. معمولا تخلفات دانشگاه ها به دلیل عدم اگاهی و تفسیر اشتباه برخی از قوانین است که حتی نیاز به نامه نگاری نیست و با یک تماس تلفنی هم حل می شود. یکی دیگر از برنامه های ما آموزش داوران اخلاق در دانشگاه ها است. این آموزش ها به صورت مدون صورت می گیرد و به دنبال به روزرسانی آموزش‌ها و استفاده از روش های جدید برای داوران اخلاق هستیم.
انتهای پیام