امید بنام شب گذشته در دومین نشست تخصصی عصر قالی آذربایجان با موضوع فولکلور و قالی آذربایجان اظهار کرد: هدف از برگزاری این نشست‌ها، دورهمی اهالی هنر، اساتید دانشگاه، خِبرگان بازار، دانش آموختگان و علاقمندان به این حوزه بوده و در این فضا فارغ از مسائل دیگر می‌توان در مورد ابعاد مختلف قالی و موضوعات هنری صحبت کرد.
وی سخن خود را با توضیح فولکلور آغاز کرده و گفت: فولکلور واژه‌ای ترکیبی است که از دو جز فولک به معنی مردم، لور به مفهوم علم و فرهنگ شکل یافته است که به طور کلی باورها و یا فرهنگ عامه نیز گفته می‌شود.
وی ادامه داد: این واژه را اولین بار مورخ و باستان شناس انگلیسی ویلیام توماس در سال ۱۸۴۶ میلادی طی نامه مفصلی به مجله "آنته نا اوم" پیشنهاد کرد.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان عنوان کرد: به طور کلی فولکلور شامل کلیه باورها، اعتقادات، آداب و رسوم، ادبیات شفاهی چون افسانه‌ها، داستان‌ها، چیستان‌ها، لالایی‌ها، ترانه‌های عامیانه، ضرب المثل‌ها، لطیفه‌ها و غیره است.
وی افزود: فولکلور بیشتر محصول ذهن جمعی مردم است که آمال و آرزوها، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها، باورها و اعتقادات، دردها و ترس‌ها و جهان بینی‌های آن‌ها را در قالب‌های مختلف بیان کرده و طی قرن‌های متمادی از نسلی به نسل دیگر منتقل نموده است که این هنر فولکلور به هنر خلاقانه بر مبنای سنت‌ها و باورهای جامعه و بیانی برای هویت فرهنگی گفته می‌شود.
وی به شاخه‌های مختلف این فولکلور اشاره کرده و نام برد: افسانه‌ها (ناغیل‌لار)، مراسم (دب‌لر)، لطیفه‌ها (گولمه‌جه‌لر)، ضرب‌المثل‌ها (مثل‌لر)، چیستان‌ها (تاپماجالار)، دوبیتی‌های محلی (بایاتیلار)، لالایی‌ها (لایلالار)، نوازش‌های کودکانه (اوخشامالار)، مرثیه‌ها (آغی‌لار)، نمایش‌های مردمی (خلق درام لاری)، اساطیر (میف‌لر)، داستان‌ها (عاشیق داستانلاری)، ترانه‌ها (ماهنی‌لار)، سوگندها (آندلار)، فال‌ها (فال‌لار)، دروغ‌ها (یالان‌لار)، رویاها (دوش‌لر)، کابوس‌ها (قاراباسمالار)، آزمودنی‌ها (سینامالار) و غیره هستند.
بنام با بیان اینکه تنوع خاصی در فولکلور آذربایجان است اما به نظر "ناغیل‌لار" یا همان افسانه‌ها مهم‌ترین شاخه فولکلورها هستند، تشریح کرد: در تعریف افسانه، نظرات و تعاریف مختلفی ابراز شده است که این تعاریف با اینکه وجود اشتراک زیادی با هم دارند اما نمی‌توان تعریف واحدی که جامع و مانع باشد از آن ارائه کرد.
وی بیان کرد: در مورد ویژگی‌های افسانه‌ها می‌توان به قهرمانان آن‌ها اشاره کرد که حیوانات، انسان‌ها و الهه‌ها هستند و حوادثی که در جهان غیرواقعی اتفاق می‌افتند که می‌توان به محل وقوع، زمان، شخصیت‌های پدیدآورنده ناشناس و غیرمشخص هستند، اشاره کرد که روند حوادث هم منطقی نیست.
وی مطرح کرد: زمزمه‌های بافندگان، نوایی است که گل‌ها و نقش‌های قالی آن را به یاد دارند که آوازه‌هایی که فراز و فرودشان با صدای نرم دفتین‌ها همراه بود.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان اضافه کرد: گره‌هایی که دل‌هایشان محرم رازها، غم‌ها و شادی‌های بافندگان می‌شد و انتقال این سرودها به نسل بعدی به مثابه کشف اسرار دل بافنده‌ای بود که جوانی خود را درپای دار قالی گذرانده‌اند.
وی اذعان کرد: بررسی فرهنگ عامه، گویای آن است که در فرهنگ ما قالی نمادی از خانواده است که از ضروریات یک زندگی به شمار می‌رود و نداشتن یا از دست دادن آن، نشانه وخامت وضعیت اقتصادی فرد است، قالی می‌تواند به عنوان ابزاری احترام آمیز استفاده شده و اهمیت آن در زندگی ما باعث می‌شود که قصه‌ها نیز از آن بی‌بهره نمانند.
وی در ادامه به معرفی یکی از قالی‌های آذربایجان که در موزه‌های دنیا وجود دارد، پرداخت و تشریح کرد: قالی شیخ صفی که دو تخته از آن موجود است در موزه ویکتوریا آلبرت، شهر لندن و تخته دوم در هنر لس‌آنجلس وجود دارد، همچنین قالی شیخ صفی حدود ۱۷ سال بعد از قالی شکارگاه طراحی و تولید شده است.
بنام همچنین از شخصیت تاثیرگذار قالی آذربایجان جعفر مجیری توضیحاتی ارائه کرد: جعفر مجیری مدیر تولید قالی‌های شوروی در باکو و عضو شورای ارزیابی قالی‌های موزه باکو بود که همچنین به عنوان استاد در دانشگاه باکو، رشته‌قالی تدریس می‌کرد.
وی ادامه داد: او متولد ۱۲۹۵ شمسی در یک خانواده قالیباف ساکن محله "چای کنار" تبریز، چشم به جهان گشود.
وی با اشاره به اینکه مجیری جز اولین فارغ التحصیلان در صنایع مستظرفه تبریز بود، گفت: در حدود سال‌های ۱۳۱۰ پنج قطعه قالیچه به هم پیوسته بافت که در آن زمان نوآوری هنری بسیار جالب و بدیعی بود.
دبیر نشست عصر قالی آذربایجان افزود: مجیری در دانشگاه دولتی آذربایجان در رشته تاریخ به تحصیل پرداخت و در سال ۱۹۶۵ در مقطع دکترای هنر از پایان نامه خود با موضوع "خصوصیات منحصر به فرد قالی های آذربایجان در قرن‌های ۱۹ _ ۲۰ ایران" دفاع نمود.
وی از عمده‌ترین فعالیت‌های مجری پرداخت و عنوان کرد: بافت قالی‌های شخصی، نظارت بر بافت قالی کارگاه‌های قالیبافی شوروی، نظارت بر انتخاب قالی‌های موزه دستبافته‌های باکو، تدریس در دانشگاه هنر و نوشتن کتب مرتبط با قالی را می‌توان برشمرد.
وی مطرح کرد: این هنرمند تبریزی با زحمت و کوشش فراوان، ۶ رنگ جدید طبیعی را از پشم گوسفند به دست آورد و پشم قالی "خود رنگ" را به ۱۷ نوع رساند که در حال حاضر اغلب آثار هنری این استاد در موزه دستبافته‌های باکو نگهداری می‌شوند.
وی اضافه کرد: این مکان به عنوان عرضه قالی‌های عشایری و شهری تبریز آماده شده و امروزه یک مکان برای دانشجویان علاقه‌مند قالی است که می‌توانند از آن بهره ببرند.
وی در خاتمه سخنان خود از معاونت میراث فرهنگی که علاقه نشان دادند تا بتوانیم در روزهای آینده فولکلور شهر تبریز را ثبت جهانی کنیم، تشکر به عمل آورد.
در این گردهمایی استاد رسول روفه‌گر حق، استاد دانشگاه هنر و مولف کتاب مقدمه‌ای بر سبک شناسی فرش دستبافت ایران از رسم شهر تبریز و فولکلوری که در حوزه بازار وجود دارد، توضیحی ارائه کردند: رسم قوام که در بازار فرش فروشان قدیمی تبریز مرسوم بود در شعر استاد مجید صباغ ایرانی متخلص به یالقیز به نام قوام آمده است که قوام در لغت به معنای استواری و پابرجایی بوده اما این اصطلاح در میان این فرش فروشان به معنای معامله یا مزایده است.
در این نشست پخش فیلم مستند فولکلور و قالی آذربایجان پخش شده و همچنین از ارائه مقاله با موضوع"اَمک نغمه لَری"(ترانه‌های کار قالیبافی)، شعرخوانی و بیان آداب و رسوم سنتی تولید و فروش قالی در آذربایجان از زبان اساتید و خبرگان بازار برگزار شد.
در بخش آخر این نشست که با حضور ابراهیم هاشمی مهر، حامی اصلی این نشست خاطره آشنایی با یکی از اساتید مطرح نوازندگی(عاشیق حسن اسکندری) همراه شد که برای نخستین بار به شنیدن خاطرات قالیبافی و نوازندگی این استاد بی‌بدیل اختصاص یافت.
انتهای پیام