به گزارش ایسنا، زیست‌بوم نوآوری و فناوری دو دهه است که در فضای کسب و کار تنفس می کنند و بعد از تصویب دو قانون در حوزه دانش‌بنیان‌ها، بازیگران جدید را برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وارد صحنه کرده است و این بار این بانک‌ها هستند که برای توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان وارد فضای دانش‌بنیانی کشور شده‌اند.
بر اساس ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری مشترک بانک‌ها و مؤسسات اعتباری با صندوق نوآوری و شکوفایی در طرح‌های مصوب شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان از شمول این بند مستثنی شده و به عنوان فعالیت بانکی تلقی می‌شود. بانک‌ها و صندوق نوآوری مکلف هستند حداکثر پس از هفت سال از تاریخ آغاز سرمایه‌گذاری، نسبت به اتمام سرمایه‌گذاری و خروج اقدام کنند.
بر اساس گزارش زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان منتشر شده از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان اعتبارسنجی شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۱۳۹۳ تا انتهای سال ۱۴۰۱ تعداد این شرکت‌ها از حدود یک هزار و ۵۰۰ مورد به حدود ۸۲۶۰ شرکت رسیده است. درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده، به گونه‌ای که از حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسیده است.
با توجه به این‌که عمده خدمات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان توسط نظام بانکی صورت می‌پذیرد، ارزیابی آماری بانک‌ها در جهت‌دهی منابع به شرکت‌های دانش‌بنیان موضوع قابل‌توجهی است.
نقش‌آفرینی سیستم بانکی در تامین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان
سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از وام پرداختی شبکه بانکی در حدود ۴ درصد بوده که از این موضوع سهم تسهیلات مربوط به محصولات دانش‌بنیان ۱.۶ درصد قلمداد می‌شود. این میزان در مقایسه با سهم این شرکت‌ها از تولید ناخالص داخلی قابل قبول است، اما میزان برخورداری شرکت‌ها از این تسهیلات متناسب نیست؛ چرا که ۷۱ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان نزد سیستم بانکی وام فعال نداشته‌اند.
مانده بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال ۱۴۰۱ حدود ۱۴۳ هزار میلیارد تومان بوده که از این میزان مانده بدهی مرتبط با محصولات دانش‌بنیان حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. همچنین مجموع ضمانت نامه فعال شرکت‌های دانش‌بنیان در انتهای سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۱۰۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
نکته مهم این است که همه این تسهیلات لزوما ماهیت حمایتی نداشته است. نکته مهم در خصوص تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان این است که خارج از ادبیات معاونت علمی ریاست‌جمهوری تفاوت شفافی ما بین ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات دانش‌بنیان وجود نداشته است.
در ارزیابی آماری بانک‌ها در ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان رویکردهای متفاوتی وجود دارد. حجم مجموع ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان، وضعیت ارائه تسهیلات به تفکیک استان‌ها یا دسته‌های فناوری، ارائه تسهیلات به شرکت‌های وابسته یا متنوع و نسبت ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان در مقایسه با حجم ارائه خدمات از جمله این رویکردها است.
وضعیت بانک‌ها در پیشگامی حمایت از دانش‌بنیان‌ها
طبق دسته‌بندی‌های این گزارش بانک کارآفرین رتبه اول را در نسبت خدمات مالی (وام و ضمانت‌نامه) نسبت به مجموع خدمات مالی ارائه شده در سیستم بانکی داشته است و به نظر می‌رسد یکی از کارویژه‌های خود را ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان قلمداد کرده است.
وی تصریح کرد: از لحاظ حجم ارائه تسهیلات نیز رتبه اول در ارائه وام به شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۱ مربوط به بانک پاسارگاد و رتبه یک در ارائه ضمانت‌نامه به شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به بانک تجارت بوده است:
در دسته‌بندی بانک‌ها برمبنای درصد منابع اختصاص یافته توسط بانک‌های کشور در زمینه وام و ضمانت‌نامه بانکی، رتبه‌بندی زیر صورت می‌پذیرد:
انتهای پیام