بر حسب عادت، وقتی سکان‌دار یک دستگاه اجرایی دستخوش تغییر و تحول می‌شود، ناخودآگاه انتظارات جامعه هدف آن دستگاه نیز متبلور شده و همانند یک زخم کهنه سر باز می‌کند؛ حال تصور کنید دستگاهی چون فرهنگ و ارشاد اسلامی که جامعه هدف آن را، طیف وسیع و متنوعی از فعالان فرهنگی، هنری و زیرمجموعه‌های آن تشکیل دهد که در آن صورت انتظارات نیز عریض و طویل خواهد بود.
صحبت کردن از انتظارات جامعه هدف اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در مجال این گزارش نمی‌گنجد؛ چرا که تنوع زیاد فعالیت‌هایی که با این دستگاه سر و کار دارند، به قدری زیاد است که می‌توان در مجالی دیگر برای هر کدام، گزارش مفصلی به رشته تحریر درآورد اما روی صحبت امروز ما با بخش مهم و همیشه مغفول رسانه است، رسانه‌ای که از آن به عنوان رکن چهارم دموکراسی نیز یاد می‌شود.
رسانه‌های زنجان اعم از رسانه‌های مکتوب و سنتی و رسانه‌های برخط با مشکلات عدیده حقیقی و حقوقی مواجه هستند که این دغدغه‌ها نه تنها با روی کار آمدن مدیران مختلف مرتفع نشده، بلکه همچون پسماند روی که زمانی معضل همیشگی استان بود، روی هم انباشته شده است، به طوری که اگر مدیرکل جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهد به تک‌تک این آلام رسیدگی کند، از آمال خود دور خواهد شد.
رسانه‌های مکتوب زنجان در ورطه نابودی
پرداخت کامل به مشکلات پیرامون جامعه رسانه استان در قالب یک گزارش نمی‌گنجد اما می‌توان به گوشه‌ای از این دغدغه‌ها که امروز در قالب انتظارات فعالان حوزه رسانه از مدیرکل جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مطرح می‌شود، اشاره کرد و بی‌تردید در گام اول آنچه که بیش از همه به مثابه درد جان‌کاه بر کالبد رسانه‌های استان باقی مانده، مشکلات اساسی رسانه‌های مکتوب استان است.
سال‌های نه چندان دور، در هر خیابان اصلی حداقل یک دکه روزنامه‌فروشی وجود داشت. فارغ از ظهور رسانه‌های برخط و شبکه‌های اجتماعی؛ باید به این نکته توجه داشته باشیم که در جوامع پیشرفته، رسانه‌های مکتوب هنوز جایگاه خود را علی‌رغم استقبال چشم‌گیر مخاطبان از فضای مجازی، حفظ کرده‌اند و این موضوعی است که پیشکسوت مطبوعات زنجان از آن به عنوان یک دغدغه یاد می‌کند.
نازخند صبحی با اشاره به اینکه رسانه‌های مکتوب (سنتی) زنجان به خاطر مشکلات مالی در ورطه نابودی قرار دارند، اظهار می‌کند: امروز این رسانه‌ها به دلیل نبود محل مناسبی برای فروش، تغییر ذائقه مخاطبان، نبود حمایت‌های مالی برای پرداخت حقوق کارکنان و خبرنگاران و ... انگیزه خود را برای نوشتن از دست داده‌اند، این در حالی است که رسانه در شرایط کنونی جامعه باید برای عموم، امیدآفرینی کند.
شکایت از رسانه‌ها؛ زنگ هشداری برای آگاهی‌بخشی
رسانه‌ها با توجه به رصد دقیقی که از تحولات واقعی جامعه و مزیت‌ها و محدودیت‌ها و نیز رابطه دولت - ملت دارند، می‌توانند اطلاعات جامع‌تری در خصوص نیازهای مردم نسبت به دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی داشته باشند، به همین خاطر دستگاه‌های حاکمیتی نیز باید به صورت واقع‌بینانه برای تشریک مساعی، رسانه‌ها را در کنار خود ببینند؛ چرا که تلقی رقیب و مخالف از رسانه، شیوه جالبی برای اداره امور جامعه نیست.
ماهیت و ذات رسانه، نقد و بیان کاستی‌ها در کنار برجسته کردن نقاط قوت بوده و دستگاه‌های اجرایی نیز باید سطح انتظارات خود را از رسانه‌ها، معطوف به وظایف و مسوولیت‌ها کنند، حال آنکه مدیرمسوول پایگاه خبری - تحلیلی پیام ملت با اشاره به مجموعه‌ای از شکایت‌ها از رسانه‌ها، می‌گوید: مدیران ضعیف معمولاً به سمت شکایت و محدود کردن رسانه‌ها رفته و پشت برخی مفاهیم و تعاریف سنگر می‌گیرند.
علی‌اکبر شیوخی با بیان اینکه نگاه رسانه، روابط‌عمومی و دستگاه اجرایی به مفاهیم، کارکردها، راهبردهای اجتماعی و اجرایی متفاوت است، تصریح می‌کند: باید درک دقیقی از جنس کار اجرایی و رسانه‌ای داشت تا بتوان این مفاهیم را معنی کرد. رسانه تریبون دستگاه اجرایی نیست، در حالی که روابط‌عمومی این نقش را دارد و رسانه با بیان کاستی و با به صدا درآوردن زنگ هشدار، از بروز بحران‌ها در آینده خبر می‌دهد.
خانه مطبوعات زنجان و یک پالایش پرآلایش
وجود تشکل‌های صنفی در حوزه رسانه با توجه به اهمیتی که امروز رسانه‌ها پیدا کرده، زیاد است؛ چرا که این تشکل‌ها هستند که می‌توانند خواسته‌ها و مطالبات رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای را پیگیری و دنبال کنند، به همین خاطر تشکل‌های صنفی این عرصه از جمله تشکل صنفی بسیج رسانه، انجمن صنفی خبرنگاران و خانه مطبوعات باید بیش از پیش در حمایت از رسانه‌ها و به ویژه فعالان رسانه‌ای تلاش کنند.
خانه مطبوعات زنجان به عنوان یک تشکل صنفی در حوزه رسانه طی سه سال گذشته آن‌چنان که باید در عرصه نبوده است، مسئله‌ای که مدیر خبرگزاری فارس در استان زنجان نیز بر آن صحه گذاشته و معتقد است که تنها اقدام خانه مطبوعات در طول سال فقط به برگزاری جشن روز خبرنگار و جشنواره مطبوعات خلاصه شده و همین مسئله باعث شده تا عملکرد منفعلانه آن، اتفاقات ناخوشایندی را برای فعالان رسانه‌ای رقم بزند.
قنبر رسولی در خصوص آخرین پالایش خانه مطبوعات زنجان که منجر به حذف خبرنگاران و فعالان باسابقه رسانه از عضویت در این تشکل شد، خاطرنشان می‌کند: بهتر بود راهکار دیگری برای حضور حداکثری اعضا در این تشکل اتخاذ می‌شد، بنابراین این اتفاق، اقدام ناخوشایندی برای فعالان این بخش بود، هر چند بخشی از حذف‌های صورت گرفته به دلیل ناقص بودن مدارک برخی فعالان رسانه‌ای رخ داده است.
بیمه؛ بیم همیشگی برای خبرنگاران
بگذریم از اینکه حرفه خبرنگاری را جزو مشاغل سخت اعلام کرده‌اند اما به نظر می‌رسد همین عنوان نیز فقط محدود به جدول مشاغل سخت بوده و از ابتدایی‌ترین مزایای آن از جمله بیمه خبری نیست، موضوعی که سال‌ها است پای ثابت مشکلات این صنف بوده و هر مسوولی برای اینکه زیر بار چنین مسوولیتی نرود، در هر دوره‌ای این توپ متلاشی شده را در زمین مسوول دیگری انداخته و تا به امروز نیز به سرمنزل مقصود نرسیده است.
ارتقای جایگاه فعالیت‌های حوزه رسانه، موضوعی است که مدیر دفتر نمایندگی خبرگزاری مهر در استان زنجان، آن را گامی بلند برای تحقق بسیاری از مشکلات این صنف از جمله بیمه برشمرده و می‌افزاید: اگر جایگاه فعالیت رسانه‌ها در استان ارتقا یابد، مدیران این عرصه بالاجبار برای بالا بردن کیفیت و کمیت کار خود به سمت به کارگیری نیروی کار ماهر روی آورده و همین مسئله زمینه را برای تحقق بیمه خبرنگاران فراهم می‌کند.
رحیم مقدمی با تاکید بر اینکه دولت به هیچ وجه نباید به صورت مستقیم در زمینه بیمه خبرنگاران ورود پیدا کند، اذعان می‌کند: تقویت زیرساخت‌های حوزه رسانه موضوعی است که باعث می‌شود جایگاه فعالیت‌های رسانه‌ای ارتقا پیدا کرده و همین موضوع، زمینه را برای به کارگیری خبرنگاران زبده فراهم می‌کند و بی‌تردید یکی از ملزومات به کارگیری خبرنگاران حرفه‌ای نیز پرداخت حقوق مناسب و بیمه است.
رنج رسانه‌های زنجان از نارسایی حمایت مسوولان
۲۷ دی‌ماه امسال بود که اصغر حاج‌علی‌اکبری به عنوان مدیرکل جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی در پشت تریبون قرار گرفت و در خلاصه کلامش مواردی چون تلاش برای ارزش‌آفرینی در حوزه فرهنگ و هنر را بیان کرد و اینکه قرار است اقدامات ویژه و پررنگی در راستای تسهیل‌گری در حوزه فرهنگ و هنر انجام شود، وعده‌هایی که به نظر می‌رسد در ادوار گذشته نیز با گویش دیگری مطرح شده بود.
برجسته‌ترین اظهارنظر سکان‌دار جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان مربوط به جلسه هماهنگی اطلاع‌رسانی برنامه‌های دهه‌فجر امسال است که ۷ بهمن‌ماه برگزار و مدیرکل جدید این دستگاه اظهار کرد که بخش بزرگی از امیدآفرینی جامعه، مدیون رسانه‌ها است اما به نظر می‌رسد این روزها رسانه‌ها خود به ایجاد انگیزه و امید برای تداوم راهی که در پیش گرفته‌اند، نیاز دارند.
موضوعاتی چون تحقق شفافیت اطلاعات، ارتقای جایگاه فعالیت‌های رسانه‌ای، حمایت از رسانه‌های مکتوب، بازدید مستمر از روند فعالیت رسانه‌ها، اهتمام به تقویت تشکل‌های رسانه‌ای، حمایت از رسانه‌های برخط به عنوان پیشگامان امروز در امر اطلاع‌رسانی، برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط، حمایت از رسانه‌ها در مقابل جبهه‌گیری غیرمنصفانه مسوولان و ... بخش کوچکی از خواسته جامعه بزرگ رسانه‌ای زنجان است.
مدت زمان زیادی به انتخابات مجلس شورای اسلامی که قرار است اسفندماه امسال برگزار شود، باقی نمانده است. تلاش شد به قطره‌ای از دریای مشکلات فعالان رسانه‌ای در این گزارش اشاره شود. بی‌تردید می‌شد پای صحبت بسیاری از فعالان رسانه‌ای استان نشست و در قامت یک مثنوی دردنامه نگاشت اما ته ماجرا همین است که امروز رسانه‌های زنجان از نارسایی حمایت مسوولان رنج می‌کشند.
انتهای پیام