به گزارش ایسنا، کمتری کسی می‌داند که آنچه مداحان می‌خوانند دست‌مایه تلاش یک نوحه‌سرا یا نغمه‌پرداز است، در واقع شاید خیلی از مردم به این موضوع توجه نداشته باشند اما آنچه به عنوان یک مداحی شاخص در بین مردم دست به دست می‌شود برگرفته از یک شعر یا نغمه زیبا است و مداح تنها آن را اجرا می‌کند.
به همین منظور سراغ محمد رسولی -رئیس دفتر نوحه‌سرایی سازمان هیات و تشکل‌های دینی کشور و همچنین از شاعران برجسته اهل بیت(ع)- که در دیدار امسال رهبر معظم انقلاب با مداحان نیز به عنوان نوحه‌سرا دقایقی به نوحه‌سرایی پرداخت رفتیم تا بیشتر با موضوع نوحه و نغمه آشنا و اهمیت این حوزه را بررسی کنیم.
بار اصلی جهاد تبیین هیئت، روی دوش نوحه‌سرایان
توجه به ابعاد شناختی و معرفتی نوحه زمانی بیشتر احساس می‌شود که ماجرای فاطمیه یا عاشورا با مسئله روز جامعه تطبیق داشته باشد؛ اینجاست که تولید آثار تبیینی، بیش از قبل احساس می‌شود.
محمد رسولی در ابتدای این گفت‌وگو به موضوع جهاد تبیین که امسال هم مورد تاکید رهبر معظم انقلاب در دیدار با مداحان بود اشاره کرد و گفت: بخش نرم‌افزاری هیئت‌ها دست نوحه‌سرایان است و بالطبع، بار اصلی جهاد تبیین بر روی دوش نوحه‌سرایان قرار می‌گیرد.
این شاعر اهل‌بیت(ع) با اشاره به اهمیت پرداختن به بُعد شناختی نوحه‌ها گفت: فاطمیه و حوادثی که بعد از ارتحال پیغمبر (ص) اتفاق افتاد علاوه بر بُعد عاطفی، دارای بُعد شناختی و معرفتی برای شیعیان و عموم مردمی است که در مسیر حق قرار گرفته‌اند. در همین راستا، طی سال‌های اخیر مداحان و نوحه‌سرایان چه در فاطمیه و چه در عاشورا، بیش از ابعاد عاطفی به ابعاد شناختی و معرفتی پرداخته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: توجه به ابعاد شناختی و معرفتی نوحه زمانی بیشتر احساس می‌شود که ماجرای فاطمیه یا عاشورا با مسئله روز جامعه تطبیق داشته باشد؛ اینجاست که تولید آثار تبیینی، بیش از قبل احساس می‌شود.
مؤلفه‌های اصلی برای سرودن دو اثر «حق و باطل» و «بی‌مردم»
محمد رسولی سروده «حق و باطل» را برای اولین بار در دیدار امسال رهبر معظم انقلاب با مداحان خواند که در زیر می‌بینید:
رسولی یکی از مؤلفه‌های اصلی برای سرودن شعر حق و باطل را حرکت حضرت زهرا (س) در موضوع حق و باطل عنوان کرد و گفت: رهبر انقلاب در دیدار با دانش‌آموزان فرمودند: «میدان تنها میدان غزه نیست، میدان حق و باطل است»؛ بیانات رهبر انقلاب جرقه‌ای را در ذهن من ایجاد کرد تا یک اثر مربوط به تبیین حق و باطل بنویسم.
وی تأکید کرد: ماجرای دفاع از حق و ایستادن در مقابل باطل که حضرت زهرا (س) آغاز کردند، همیشه باید مورد توجه قرار بگیرد. اگر ما شیعه امیرالمؤمنین (ع) و پیرو حضرت زهرا (س) هستیم باید در هر دوره‌ای از زندگی، خودمان را برای آن عرصه‌ای که ایشان دیدند، آماده کنیم؛ حق و باطل را بشناسیم و به دفاع از حق بپردازیم.
داستان نوحه «بی‌مردم» و همکاری با مهدی رسولی
نوحه «بی‌مردم» اثری است که شعر آن را محمد رسولی سروده و مهدی رسولی از مداحان برجسته کشور نیز آن را خوانده است که در زیر این اثر را ببینید:
این شاعر آئینی، نوحه «بی‌مردم» را حاصل هم‌اندیشی خود با مهدی رسولی، مداح اهل‌بیت (ع) خواند و توضیح داد: مهدی رسولی در رابطه با مسئله محوریت مردم در حکومت اسلامی پیشنهادهایی داشت و نظرش این بود که مردم نقش مهمی در پیشبرد مسئله حاکمیت؛ ولی و امام دارند و اگر مردم نباشند، ولی خدا دستش بسته می‌شود.
رسولی در رابطه با مفهوم نوحه بی‌مردم اظهار کرد: خلاصه نوحه «بی‌مردم» این است که مردم بازوی اجرایی ولی خدا در هر دوره‌ای هستند و اگر مردم کنار گذاشته شوند و خودشان غفلت کنند، به آن هدف غایی که مسیر تشکیل حکومت ولی خدا است، دست نخواهند یافت.
تمجید رهبر انقلاب از نوحه «بی‌مردم»
به گفته محمد رسولی، در اولین شب از برگزاری مراسم عزاداری ایام شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، رهبر انقلاب از نوحه بی‌مردم تمجید کردند و فرمودند: این نوحه کار یک منبر نه، کار چند منبر را کرد.
وی با اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب درباره مضمون و محتوای شعر در مداحی اظهار کرد: رهبر انقلاب طی دیداری با مداحان فرمودند که «یک شعر خوب می‌تواند کار چندین ساعت منبر را کند» و به لطف و نظر ایشان اثر «بی‌مردم» توانست کار چندین منبر را انجام دهد. خوشبختانه این اثر از طرف مردم، هیئتی‌ها و مداحان نیز مورد استقبال قرار گرفت.
استقبال مردم از نوحه‌هایی با مبانی جدی
باید حواسمان به زبان هیئت باشد، از شعار فاصله بگیریم و در همه کارها باید عاطفه نقش داشته باشد، چراکه هیئت بستر عواطف است و ما باید در این بستر عواطف، یک‌دنیا حرف در جان مخاطب بنشانیم.
به گفته رسولی، گاهی ما دچار یک اشتباه محاسباتی می‌شویم و تصور می‌کنیم که مردم به دلیل فاصله از بعد احساسی و عاطفی، از نوحه‌هایی با مبانی جدی استقبال نمی‌کنند، در حالی‌که این تصور اشتباه است. نوحه بی مردم یک نمونه از مثال نقض این تفکر بود و نشان داد می‌توان یک حرف مبنایی شناختی جدی را در قالب یک نوحه سینه‌زنی وارد هیئت کرد. برخلاف تصور، مردم چنین نوحه‌هایی را می‌پسندند و سرزبانشان می‌افتد.
این شاعر آئینی لازمه پرداختن به ابعاد شناختی و معرفتی نوحه را توجه به ظرافت‌های این امر دانست و گفت: در کنار سرودن یک نوحه شناختی و معرفتی، باید حواسمان به زبان هیئت باشد، از شعار فاصله بگیریم و در همه کارها باید عاطفه نقش داشته باشد، چراکه هیئت بستر عواطف است و ما باید در این بستر عواطف، یک‌دنیا حرف در جان مخاطب بنشانیم.
رئیس دفتر نوحه‌سرایی سازمان هیات یادآور شد: مخاطب‌شناسی از دیگر پایه‌های اصلی در نوحه‌سرایی است، نوحه‌ها غالباً اولین هدف‌شان قشر جوان است و نوحه‌های نوجوان و کودک که در چند سال اخیر پررنگ شده، زبان بدن خودش را دارد و مورد استقبال قرار گرفته است.
تأثیر کنگره‌ها در شناساندن نوحه به جامعه
رسولی معتقد است در چند سال اخیر توجهی که به نوحه و نوحه‌سرا شده متفاوت‌تر از چند سال قبل است. نوحه‌سرایان در شهرهای مختلف حلقه‌های مردم‌نهاد راه انداخته‌اند و این مسئله زیاد شده است. همچنین نهادهای فرهنگی نیز به میزان اهمیت نوحه در ایام محرم و فاطمیه پی برده‌اند؛ این نشان می‌دهد که نوحه چه ضریب نفوذی در بین اقشار مختلف به‌خصوص جوانان دارد.
وی افزود: معمولاً افراد در ایام محرم یک نوحه در ذهن‌شان می‌ماند و این نشان می‌دهد که نوحه مسئله مهمی است؛ چون نوحه دارای آهنگ، شعر و ضرب‌آهنگ است. تا قبل از این خیلی به نوحه به‌عنوان مقوله‌ای مستقل از شعر توجه نمی‌شد؛ اما امروزه توجه به نوحه خیلی بیشتر شده است.
این شاعر آئینی با اشاره به اهمیت برگزاری کنگره‌ها و همایش‌های نوحه تصریح کرد: یکی از راه‌های ارتقای سطح کیفی و جذب مردم و مسئولین فرهنگی به مسئله نوحه این است که کنگره‌هایی برگزار شود و آثار توسط داوران بررسی و برگزیدگانی مشخص شوند تا با بازتاب آنها در رسانه‌ها، نوحه‌سرایی موردتوجه قرار گیرد. کنگره یکی از مسیرهای کمک‌کننده در این زمینه است.
معیارهای انتخاب مداح برای یک شعر
رسولی درباره نحوه انتخاب مداح برای شعر سروده شده گفت: این کار خیلی مسئله پیچیده‌ای نیست و تفاوت فاحشی بین مداحان وجود ندارد، خیلی از مداحان ضرب‌آهنگشان مثل هم است و جامعه مخاطبشان اشتراکات زیادی دارد؛ لذا معمولاً هنگام سرودن شعر به این فکر نمی‌کنم که این شعر را برای چه مداحی بنویسم.
وی ادامه داد: ممکن است بعضی وقت‌ها اختصاصی برای یک مداح شعر بسرایم مثل همین نوحه بی‌مردم که چون حاصل هم‌اندیشی بنده و آقای رسولی بود برای ایشان نوشتم؛ اما باتوجه به روحیات خود، شعر را می‌سرایم و بعد فکر می‌کنم که بیشتر به صدا و جلسه کدام مداح می‌خورد.
نقش‌آفرینی مداحان و نوحه‌سرایان در جهاد تبیین
جهاد تبیین موضوعی است که در بیانات رهبر انقلاب بارها مورد تأکید قرار گرفته است و به گفته محمد رسولی، رهبر انقلاب مجدداً امسال در دیدار با مداحان به مسئله جهاد تبیین تأکید کردند و فرمودند که امروز بارِ «جهاد تبیین» بر روی دوش شما مداح‌ها است؛ این سخن، حجّت را بر مداحان تمام کرد و تکلیف را روشن ساخت.
نوحه‌سرا، در تشخیص مسئله روز آن‌قدر باید دانش و شناخت فزاینده‌ای داشته باشد که بتواند به هدف بزند؛ لذا جهاد تبیین همان‌طور که بر روی دوش مداحان است، بر روی دوش نوحه‌سرایان هم هست.
رسولی با اشاره به نقش نوحه‌سرایان در جهاد تبیین خاطرنشان کرد: بخش نرم‌افزاری هیئت‌ها دست نوحه‌سرایان و بالطبع، بار اصلی جهاد تبیین بر روی دوش نوحه‌سراها نیز است.
این شاعر اهل‌بیت (ع) با بررسی نقش نوحه‌سرایان در جهاد تبیین گفت: جهاد تبیین به معنای به‌کاربردن لفظ جهاد تبیین در نوحه نیست؛ جهاد تبیین یعنی نسبت به موضوعی که راجع به آن صحبت می‌کنیم و شعر می‌سراییم، شناخت پیدا کنیم؛ دوم اینکه بتوانیم شعر را در قالب هنرمندانه و مخاطب‌پسند پرورش داده و به دست مداح و سپس مخاطب ارائه دهیم؛ این جهاد تبیینی است که رهبر معظم انقلاب هم فرمودند، بنابراین نوحه هم باید برانگیزاننده و هم دقت داشته باشد.
وی در پایان تأکید کرد: نوحه‌سرا، در تشخیص مسئله روز آن‌قدر باید دانش و شناخت فزاینده‌ای داشته باشد که بتواند به هدف بزند؛ لذا جهاد تبیین همان‌طور که بر روی دوش مداحان است، بر روی دوش نوحه‌سرایان هم هست.
انتهای پیام