کشور ایران بالغ بر ۲.۴ درصد از مجموع کل بیابان‌های جهان را به خود اختصاص داده که در ۲۲ استان از جمله اصفهان پراکنده است، استان اصفهان ۷.۱۰ میلیون هکتار وسعت دارد و دارای ۳.۶ درصد مرتع است و حدود ۲.۳ درصد یعنی ۳۲ درصد مساحت استان اصفهان به علت اقلیم خشک و نیمه‌خشک و شرایط کم‌بارش جزو مناطق کویری و بیابانی است.
میزان فرسایش آبی و بادی در اصفهان سالانه برابر ۱۲ تن در هکتار گزارش شده و مطالعات توجیهی نشان می‌دهد که در حال حاضر به‌صورت سالانه ۱۰۰ میلیارد تومان به علت گرد و خاک به استان خسارت وارد می‌شود.
استان اصفهان ۱۰ هزار واحد معدنی و صنعتی کوچک و بزرگ دارد و دارای ۷۰۰ معدن فعال، ۲ هزار واحد سنگ‌بری و ۵ ناحیه بزرگ آجر است و حدود ۱۰ درصد از واحدهای صنعتی بزرگ‌مقیاس در این استان مستقر هستند. استان اصفهان با ۷۷ شهرک صنعتی، رتبه دوم مصرف سوخت را دارد و در مصرف سوخت و گازوئیل و فرآورده‌های نفتی رکورددار است.
استان اصفهان چهارراه ارتباطی است و ۱۲ هزار کیلومتر راه دارد و باتوجه به صنایعی که در این استان شکل‌گرفته، هر روز حجم زیادی از حمل‌ونقل را در خود جای می‌دهد و تنها برای پالایشگاه و پخش فرآورده‌های نفتی روزانه افزون بر ۱۵۰۰ تانکر سوخت از اصفهان به مکان‌های دیگر منتقل می‌شود.
'منصور شیشه‌فروش' مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، با بیان این مطالب، در خصوص ناهنجاری‌های جوی در اصفهان و وضعیت آلودگی استان و آخرین تمهیدات اندیشیده شده دراین‌رابطه به گفت‌وگو با ایسنا پرداخت که در ادامه متن کامل این مصاحبه را می‌خوانید:
در اصفهان فصول جابجا شده است
شیشه‌فروش ابتدا با اشاره به وضعیت زمستان نامطلوب استان اصفهان، اظهار کرد: باتوجه‌به مخاطرات جوی که در استان اصفهان پیش‌آمده، شاهد تغییر اقلیم و ناهنجاری‌های اقلیمی هستیم که یکی از دغدغه‌های بزرگ بشر است، امسال گرم‌ترین سال را در کشور تجربه کردیم و در حال حاضر زمستان در اصفهان هنوز حس نشده است، زمستان سرد باید بیاید تا آفت‌ها یخ بزند و ریشه گیاهان مقاوم شوند و بتوانند برای بهار و تابستان به‌درستی ایفای نقش کنند.
وی با اشاره به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی و وزارت نیرو در خردادماه، افزود: در تابستان مرتب اعلام می‌شد، بارش‌های بیش از نرمال و زودهنگام از دهه سوم مهرماه آغاز می‌شود، نه‌تنها این الگوها انجام نشد؛ بلکه ما به جای آنها آلودگی هوا و سکون و پایداری جو را دیدیم. اکنون در دی‌ماه خبری از بارش‌های برف سنگین نیست، دمای شب و روز تغییر پیدا کرده و فصول جابجا شدند. سال گذشته در خردادماه سرمازدگی را تجربه کردیم و اوایل بهمن‌ماه شکوفه‌ها باز شدند، این موارد آلارم‌هایی است که نشان می‌دهد تغییرات عجیبی در جَو به وجود آمده و تغییرات اقلیمی بر روی تمامی مسائل تأثیرگذار است.
۵۳ روز آلوده تنها در نیم‌فصل نخست ۱۴۰۲ در اصفهان
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، درباره وضعیت آلودگی هوا استان، گفت: در اصفهان در شش ماه نخست به دلیل فعال‌شدن کانون‌های گردوغبار ۵۳ روز آلوده را تجربه کردیم، حدود ۱۹ کانون گردوغبار در استان مطالعه و شناسایی شده است و امسال شاهد تقویت کانون‌های جدید نقطه‌ای ناشی از نبود کِشت نزدیک به ۱۰۰ هزار هکتار اراضی در مسیر رودخانه زاینده‌رود هستیم که با وزش بادهای کم‌حجم، خیزش گردوخاک ایجاد می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه موقعیت بیابان‌زایی یکی از مخاطرات زیست‌محیطی در استان اصفهان است، تصریح کرد: طبق مطالعات انجام شده از ۲.۵ میلیون هکتار عرصه‌های بیابانی استان ۱.۵ میلیون هکتار آن تحت فرسایش بادی قرار دارد که با همکاری سازمان منابع طبیعی، برنامه‌ریزی‌هایی در این زمینه اجرایی شده است تا ۳۱۰ هزار هکتار مساحت جنگل‌های بیابانی شناسایی شود.
شیشه‌فروش با اشاره به اقدامات انجام شده، توضیح داد: در سال‌های گذشته تاکنون باهدف تثبیت بیابان‌زدایی، پیشگیری از تشدید گردوخاک و کنترل شن‌های روان ۱۰ هزار هکتار نهال‌کاری، ۴۵ کیلومتر بادشکن غیرزنده و ۲۰۰ کیلومتر بادشکن زنده مانند درخت‌های زیتون، اکالیپتوس و توت برای حفاظت جاده‌ها و تأسیسات شهری در برابر گردوغبار و طوفان‌های شنی و ۳۰ هزار و ۸۰۰ هکتار مالچ پاشی در مناطق بیابانی استان صورت‌گرفته است.
بیابان‌زایی یکی از مخاطرات زیست‌محیطی در اصفهان
وی خاطرنشان کرد: عدم جریان آبی زاینده‌رود و خشکی ۹۸ درصدی تالاب گاوخونی که پهنه ۴۷ هزارهکتاری این تالاب اکوسیستم پایداری بوده و ارزش‌های زیست‌محیطی داشته؛ اما به علت اینکه ۲۰ سال است آبی در آنجا جریان پیدا نکرده و حقابه آنجا از جریان زاینده‌رود داده نشده، دلایل اصلی کانون اصلی گردوغبار در شش ماه نخست سال محسوب می‌شوند، این تالاب امسال تا ۶۰۰ کیلومتر ریزگرد داشت و ۷ شهرستان را آلوده کرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، با بیان اینکه زمین‌های کشاورزی که به علت عدم تأمین حقابه در استان اصفهان خشک شده‌اند به کانون‌های گردوغبار تبدیل شده، اضافه کرد: ریزگردهای این زمین‌ها با کوچک‌ترین وزش بادی حرکت می‌کنند. در این راستا طرح‌های آبخیزداری و مطالعات باید انجام شود. استان اصفهان برای اجرای طرح‌های بیابان‌زا در پهنه‌هایی که شناسایی شده است به ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
وی با اشاره به اینکه بارش‌های استان اصفهان یک‌سوم بارش‌های کشور و یک‌هشتم بارش‌های جهان است و میزان بارندگی سالانه در این استان بین ۱۲۰ تا ۱۲۵ میلی‌متر است، ادامه داد: در اصفهان چون منابع پایداری نداریم، باتوجه‌به بارش‌هایی که گاهی اتفاق می‌افتد کارهای آبخیزداری باعث جلوگیری از سیلاب‌های فصلی شود و با پخش سیلاب‌ها تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی انجام خواهد شد و در نهایت این کار از انتشار کانون‌های گردوغبار پیشگیری می‌کند.
شیشه‌فروش با بیان اینکه بادهای جنوب غربی و جنوبی زمان خاصی ندارد و در اکثر سال می‌وزد، گفت: بادهای غربی در دو نوبت شروع به وزش می‌کنند، نخستین نوبت از نیمه اسفند تا نیمه اردیبهشت و دومین نوبت از اواسط شهریور تا اواسط مهرماه است، در تابستان نیز شاهد وزش بادهای شرق به غرب هستیم.
وی با اشاره به اینکه در استان اصفهان شاهد آب‌وهوای بیابانی هستیم که مناطق خور و بیابانک، انارک و شمال اردستان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اضافه کرد: در قسمت‌هایی از استان اصفهان آب‌وهوای نیمه‌بیابانی داریم که شهرستان اصفهان و مناطق مرکزی را تحت پوشش قرار می‌دهد و از ویژگی‌های آن خشکی هوا و کمی باران است.
وارونگی دما در نیم‌فصل دوم عامل اصلی آلودگی هوا
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، درباره آلودگی هوا در نیم‌فصل دوم سال، افزود: در شش ماه دوم نیز علت آلودگی هوا شرایط خاص جغرافیایی و سکون و پایداری جو، ایجاد پدیده وارونگی دما است که با سردشدن هوا شکل می‌گیرد، طبق مطالعاتی که هواشناسی انجام داده ما باید در ۸۰ روز سال خود پالایی در جو انجام دهیم؛ اما در اصفهان خود پالایی در جو نداریم.
وی با استناد بر مطالعات دانشگاه‌های شاخص استان اصفهان، گفت: بر اساس بررسی‌ها مشخص شد ۷۶ درصد آلودگی در شهر اصفهان متعلق به حمل‌ونقل و ۲۳ درصد منابع ثابت و ۷۶ درصد منابع متحرک است. همچنین در شعاع ۵۰ کیلومتری استان، صنعت ۵۶ درصد و خودروها ۴۴ درصد در آلودگی هوا سهم دارند. اما در نهایت پس از سه مرحله مطالعات اعلام شد در مجموع حمل‌ونقل ۵۲ درصد و صنایع ۲۱ درصد آلودگی شهر اصفهان را تشکیل می‌دهند، البته باتوجه‌به اختلافات آماری محیط‌زیست باید با تمامی مؤلفه‌ها و خروجی سه مرحله تحقیقات سهم‌بندی نهایی را انجام دهد.
۳۶۰ جایگاه سوخت از سوخت پاک بنزین و ۹۸ درصد از سوخت پاک گازوئیل استفاده می‌کنند
شیشه‌فروش با اعلام اینکه ۷۰درصد از صنایع استان در ۸ درصد مساحت استان استقرار دارند، اظهار کرد: روزانه بیش از ۱ میلیون انواع خودرو و ۶۰۰ هزار موتورسیکلت در اصفهان تردد دارند، بنابراین برای حل آلودگی هوای اصفهان عزم و اراده جدی نیاز است. همچنین باتوجه‌به قانون ملی هوای پاک که به تصویب رسیده در چند سال اخیر در ۳۶۰ جایگاه سوختی که داریم، اغلب آنها سوخت پاک بنزین و ۹۸ درصد سوخت پاک گازوئیل در حال استفاده هستند.
وی با تأکید بر اینکه نباید هنگامی که فقط حادثه‌ای رخ می‌دهد به آن رجوع شود و اقدامات انجام دهیم، گفت: در قانون هوای پاک گفته شده، محیط‌زیست مسئول و موظف است که کارگروه آلودگی هوا در طول سال برگزار کند. امسال با بیش از ۲۰ جلسه به‌صورت مستمر در جهت رفع مشکلات در حوزه‌های منابع سیار تشکیل شده است. قانون‌گذار گفته اگر طبق روال قبل به کارهای عادی خود مشغول هستید و غلظت آلاینده‌ها شرایط خاصی را برای سلامت عموم به وجود آورد، طبق دستورالعمل و آیین‌نامه تبصره ماده ۳ قانون هوای پاک باید بررسی کیفیت هوا و شاخص انجام شود.
کاهش ۳۰ میلیون سفر در طول یک سال، نتیجه فعالیت‌های الکترونیک
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، با اشاره به طبقه‌بندی کیفیت هوا سبز (هوای پاک)، زرد (قابل‌قبول)، نارنجی (ناسالم)، قرمز (ناسالم برای عموم) بنفش (بسیار ناسالم) توضیح داد: در آیین‌نامه ذکر شده هواشناسی موظف است ۹۶ ساعت قبل از ورود سامانه‌های پایدار جوی پیش‌بینی‌های خود را بیان کند و اطلاعات هر روز را گزارش دهد، محیط‌زیست ۱۸ ایستگاه سنجش آلاینده‌ها در شهر و ۴ ایستگاه در شاهین‌شهر، لنجان، مبارکه، سجزی و ... دارد. هرچقدر بتوانیم با کاهش سفرها شرایط آلودگی هوا و درصد آلودگی هر بخش را کاهش دهیم، نتیجه بسیار خوبی را دریافت می‌کنیم.
وی در خصوص گسترش فعالیت‌های الکترونیک، افزود: در این چند سال اخیر اگرچه کرونا سخت و عواقب خوبی نداشت؛ اما یکی از دستاوردهای مهم آن تقویت دولت الکترونیک بود که افراد توانستند بسیاری از فعالیت‌ها و خدمات را در بستر اینترنت بدون سفر ارائه دهند تا در طول یک سال ۳۰ میلیون سفر کاهش پیدا کند.
امسال تا شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان هیچ مازوتی مصرف نشده است
شیشه‌فروش بیان کرد: اما تاکنون کارگروه اضطرار آلودگی هوا غیرحضوری نبوده و ما از آبان‌ماه تا به امروز که شرایط آلودگی هوا را پیشرو داشته‌ایم از HSE تمام صنایع بهداشت و محیط‌زیست و ایمنی کمک گرفتیم و گروه‌های پایش را افزایش دادیم، حدود ۲ هزار و ۵۰۰ پایش روزانه و یک هزار و ۹۷ پایش شبانه انجام شد که در بازدیدها از صنایع ۶۳۷ اخطار، تشکیل ۶۷ پروانه قضایی و ۲۷۲ مورد پلمب که بخشی از آن برای کوره‌های آجری بود، انجام شد.
وی با تأکید بر اینکه امسال تاکنون تا شعاع ۵۰ کیلومتری هیچ مازوتی مصرف نشده است، گفت: یک‌سری محدودیت‌هایی برای ۴۳۰ واحد از صنایع ابلاغ و اعمال شد که باید در شرایط آلودگی هوا فعالیت خود را کمتر کنند. همچنین باتوجه‌به محدود بودن گاز، اقدامات نیروگاه شهید منتظری با ۳۰درصد ظرفیت انجام می‌شود و در ذوب‌آهن ۸۰ هزار تن تولیدات کاهش پیدا کرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، از تشکیل قرارگاه ویژه‌ای با ابتکار استاندار با عنوان قرارگاه مقابله با آلودگی هوا خبر داد و تصریح کرد: در قرارگاه آلودگی هوا مشارکت صنایع در توسعه و سنجش آلاینده‌های هوا و کنترل حجم ترددها و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل انجام شود. البته طرح‌های جامع زیست‌محیطی در صنایع بزرگ باید تدوین شود. تا سه سال آینده تمام دستگاه‌ها متناسب با وظایفی که به آنها داده شد در این طرح جامعه مشارکت خواهند کرد که در این زمینه سال گذشته رئیس سازمان محیط‌زیست کشور ۲۹ دی‌ماه به اصفهان سفر کرد و این سفر یک‌سری مصوبات به همراه داشت.
ناوگان‌های حمل‌ونقل فرسوده نوسازی می‌شود
وی با اشاره به تحقق برنامه‌های مصوب شده و سهم‌بندی آلاینده‌ها، گفت: توسعه ناوگان تاکسیرانی در اصفهان، استفاده از ۵ هزار تاکسی تولید داخل، تولید هزار دستگاه اتوبوس‌های برقی درون‌شهری، بهبود ناوگان ۵۰ هزار موتورسیکلت شهری در ۸ شهرستان و استان اصفهان از جمله برنامه‌هایی است که باید به اجرا برسد.
شیشه‌فروش با اشاره به استقبال عموم مردم از قطار شهری، خاطرنشان کرد: خط ۱ قطار شهری استان اصفهان روزانه با جابجایی ۱۰۰ هزار مسافر توانسته در حد مطلوب به کاهش آلاینده‌ها کمک کند. همچنین برای خط ۲ قطار شهری استان اصفهان نیز ۵ هزار میلیارد تومان فازبندی انجام شده که شهرداری استان مکلف شده هزینه‌ها را از صندوق توسعه ملی تأمین و تسهیلات لازم را دریافت کند.
وی از ایجاد نیروگاه خورشیدی با مشارکت بخش‌های خصوصی تا سقف ۵ هزار مگاوات که ۲ هزار مگاوات آن برنامه‌ریزی شده تا سال ۱۴۰۴ انجام خبر داد و گفت: همچنین توسعه ایستگاه سنجش آلاینده‌های هوا در سفر ریاست‌جمهوری مصوب شد که ۳۰ میلیارد تومان تخصیص داده شود چرا که به این ایستگاه‌ها نیاز اساسی داریم.
انتهای پیام