فاطمه ارزانیان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست که به موجب آن کودکان و نوجوانانی که بر اساس حکم مرجع قضایی اعم از دادسرا یا دادگاه جهت نگهداری به بهزیستی سپرده شده‌اند، برای مراقبت موقت به خانواده‌های داوطلب سپرده می‌شوند و در این راستا از ظرفیت مؤسسات مراقبت خانواده محور - که نوعی مؤسسه خیریه با رویکرد جدید هستند - هم جهت شناسایی خانواده داوطلب و نظارت بر وضعیت طفل و نوجوان در آغوش گرم خانواده بهره‌گیری می‌شود، اظهار کرد: برنامه مراقبت از کودکان بر حسب شرایط وضعیت کودک متفاوت بوده که براساس برنامه سازمان بهزیستی این موضوع اولویت‌بندی شده است.
وی افزود: اولویت اول مراقبت کودک در خانواده زیستی نزد پدر و جد پدری و مادر و وصی به صورت مستقل است. اولویت دوم، مراقبت در خانواده زیستی نزد پدر و جد پدری و مادر و وصی با ضم امین یا ناظر، اولویت سوم، مراقبت در خانواده جایگزین خویشاوند، اولویت چهارم مراقبت در خانواده جایگزین غیر خویشاوند و اولویت پنجم مراقبت مؤسسه‌ای تا زمان باز پیوند به خانواده زیستی یا واگذاری به خانواده جایگزین خویشاوند یا غیرخویشاوند به ترتیب اولویت (مراقبت توسط مؤسسه مراقبت خانواده محور توسط خانواده میزبان و مراقبت توسط مؤسسه مراقبتی به صورت گروهی با تفکیک سن و جنس به استثناء شیرخوارگاه) است.
چرایی واگذاری کودکان دارای خانواده به عنوان فرزند خوانده
واگذاری کودک به «خانواده میزبان» بدون نیاز به رای مرجع قضایی
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران با اشاره به برنامه‌های مراقبتی از کودکان فاقد سرپرست موثر یا بی‌سرپرست، یادآور شد: چنانچه خانواده زیستی صلاحیت کامل جهت سرپرستی را نداشته باشد، دادگاه با در نظر گرفتن نظریه کارشناسی سازمان بهزیستی، سرپرستی را به آنان واگذار خواهد کرد اما برای کودک امین یا ناظر نیز تعیین می‌کند. اگر هیچ یک از خانواده زیستی صلاحیت سرپرستی از کودک را حتی با ضم امین یا ناظر نداشته باشد، دادگاه می‌تواند مسئولیت امین موقت یا قیم را به خانواده جایگزین واگذار کند یا آن که کودک را به متقاضیان فرزندخواندگی بسپارد. همچنین در واگذاری اولویت با بستگان است و در مراقبت کودک توسط خانواده جایگزین اعم از بستگان یا غیربستگان، باید کودک با یکی از احکام فرزندخواندگی امین موقت یا قیم سپرده شود.
ارزانیان با بیان اینکه در فاصله بازپیوند به خانواده زیستی یا واگذاری کودک به خانواده جایگزین، «مراقبت از کودک توسط خانواده میزبان»
صورت می‌گیرد و در صورتی که امکان اجرای هیچ یک از برنامه‌های مراقبتی مذکور نباشد، کودک در مؤسسه به صورت گروهی مراقبت می‌شود، گفت: این نوع مراقبت به عنوان راه کاری موقت برای کودک در نظر گرفته می‌شود. در طول مدت زندگی کودک در مراکز شبانه‌روزی، تیم مراقبت باید همواره پیگیری لازم جهت فراهم شدن زمینه‌های مراقبت نزد خانواده‌زیستی یا جایگزین را برای او فراهم آورد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران با اشاره به اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، تاکید کرد: تأمین شرایط بهتر برای رشد و تربیت کودک و نوجوان در خانواده و بهبود فرایند بازپیوند یا واگذاری سرپرستی به خانواده جایگزین از اهداف شیوه‌نامه اصلاحیه آئین‌نامه مذکور است.
ارزانیان درخصوص ویژگی‌های این مدل مراقبتی، اینگونه توضیح داد: این مدل مراقبتی به صورت مؤسسه‌ای و نحوه مراقبت نگهداری کودک توسط خانواده میزبان است. خانواده میزبان برای این نوع مراقبت باید آموزش‌های تخصصی را طی کند.
وی خاطرنشان کرد: سپردن کودک به خانواده میزبان نیاز به دستور یا رأی مرجع قضایی ندارد. کودک راسا توسط بهزیستی یا از طریق مؤسسه مراقبت خانواده‌محور به خانواده میزبان سپرده می‌شود. مراقبت کودک توسط خانواده میزبان موقت بوده و صرفاً تا زمان باز پیوند به خانواده زیستی یا واگذاری کودک به فرزندخواندگی ادامه می‌یابد.
چه کودکانی به خانواده میزبان سپرده می‌شوند؟
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران ادامه داد: البته کودکان مشمول شیوه‌نامه آئین‌نامه اصلاحی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، باید دارای سه شرط باشند؛ سن کودک تا ۱۸ سال تمام شمسی باشد؛ کودک مشمول یکی از بندهای ماده ۸ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۲ یا ماده ۳ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ باشد و همچنین مسئولیت نگهداری کودک از سوی دادسرا یا دادگاه به سازمان بهزیستی سپرده شده باشد.
ارزانیان با اشاره به اینکه کودکان صرف‌نظر از جنسیت، وضعیت جسمانی و تابعیت مشمول این شیوه‌نامه هستند، تصریح کرد: کودک و نوجوانی که به جهت داشتن معلولیت، ابتلا به بیماری‌های نیازمند پیگیری درمان، بروز حادثه یا آسیب، سابقه مصرف مواد اعتیادآور یا موارد خاص دیگر نیازمند خدمات ویژه حمایتی است و همچنین کودکان مقیم مراکز مداخله در بحران یا شبه خانواده یا توانبخشی یا خانه سلامت و اتباع و حتی کودکان کار (تا تعیین تکلیف نهایی می‌توان به خانواده میزبان واگذار کرد)، مشمول این شیوه‌نامه هستند. همچنین کودکانی که در محیط‌های دیگر نگهداری شوند را می‌توان تا زمان تعیین تکلیف قطعی آنان در مرجع قضایی به خانواده میزبان سپرد.
شرایط داوطلبان میزبانی از کودک
خارجی‌های مقیم ایران می‌توانند مراقبت موقت کودک هم‌تابعیت خود را بر عهده بگیرند
وی در بخش دیگری از سخنان خود به شرایط داوطلبان میزبانی اشاره کرد و گفت: زوجین، دختران و زنان بدون شوهر با داشتن شرایطی همچون سن بالای ۳۰ سال یکی از زوجین یا خانم مجرد، ایمان و تقید به انجام واجبات و ترک محرمات، نداشتن محکومیت مؤثر کیفری با شرایط مندرج در قانون مجازات اسلامی، داشتن اقامت در ایران، داشتن سلامت جسمی و روانی و توانایی عملی و مهارت لازم در مراقبت و تربیت کودک و نوجوان با تأیید پزشک معتمد سازمان، داشتن تمکن مالی مناسب برای پرورش و رفاه نسبی کودک و نوجوان، عدم استعمال مشروبات الکلی و عدم اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان، حسن شهرت به اخلاق، عدالت و امانت‌داری، استحکام خانواده و حسن رفتار اعضای خانواده نسبت به یکدیگر، داشتن فاصله سنی مناسب با کودک و نوجوان، دارا بودن حداقل مدرک دیپلم یکی از زوجین و نیز دختران و زنان بدون شوهر می‌توانند داوطلب میزبانی باشند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران تاکید کرد: لازم به ذکر است که ازدواج زوجین باید قانونی و دائم باشد. متقاضیان بالای ۵۰ سال ترجیحاً می‌توانند مراقبت موقت کودکان بالای ۲ سال را بر عهده بگیرند. زوجین، دختران و زنان غیرایرانی دارای مجوز اقامت در ایران می‌توانند مراقبت موقت کودک هم‌تابعیت خود را بر عهده بگیرند.
در چه شرایطی خانواده میزبان می‌تواند به خانواده جایگزین تغییر وضعیت دهد؟
وی با اشاره به اینکه خانواده میزبان اساسا با خانواده جایگزین متفاوت است، گفت: در شرایطی همچون عدم امکان بازپیوند کودک به خانواده‌زیستی، تمایل خانواده میزبان، مصلحت کودک و نوجوان (کودک سن بالا، کودکان نیازمند پیگیری درمان و کودک دارای معلولیت)، تایید کارگروه شهرستان، ثبت‌نام در سامانه ملی فرزندخواندگی و طی کردن فرایند فرزندخواندگی و ثبت دادخواست در سامانه ثنا قوه قضائیه و صدور رأی سرپرستی توسط دادگاه صالح، خانواده میزبان می‌تواند به خانواده جایگزین تغییر وضعیت دهد، زیرا خانواده میزبان برای میزبانی از کودکان از زمان پذیرش تا بازپیوند یا واگذاری به خانواده جایگزین آموزش‌های تخصصی دیده و قرار است به جای مراقبت مؤسسه‌ای از کودکان متعدد در خانواده مراقبت کنند. قرار نیست بهزیستی بعد از واگذاری کودک به نحوی با خانواده جایگزین خداحافظی کند.
وظایف مؤسسات خانواده‌محور
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران در پاسخ به سوالی درخصوص وظایف مؤسسات خانواده‌محور در این زمینه نیز اینگونه توضیح داد: شناسایی خانواده‌های داوطلب میزبان از طریق سامانه مؤسسه و رسانه‌های گروهی و صدا و سیما تحت نظارت سازمان بهزیستی، مصاحبه و مددکاری اولیه خانواده داوطلب میزبانی، پیشنهاد تطابق شرایط کودک و خانواده بعد از بررسی و تهیه گزارش، آموزش تخصصی به کودک و نوجوان و خانواده، جلب مشارکت‌های مردمی تحت نظارت سازمان، پیگیری پوشش بیمه کودک و خانواده، حمایت مادی از کودک در خانواده میزبان، مشارکت در تهیه برنامه مراقبت از کودک با همکاری خانواده میزبان، سپردن کودک به خانواده میزبان با تنظیم صورت‌جلسه و اقدامات تخصصی جهت برقراری ارتباط مطلوب طی یک هفته و تحویل برنامه مراقبت، فراهم آوردن شرایط برای دسترسی مناسب کودک و نوجوان دارای توانایی برقراری ارتباط به مددکار اجتماعی، امور مددکاری برای بازپیوند کودک به خانواده زیستی یا خانواده جایگزین، نظارت و ارزیابی دوره‌ای و موردی بر کودک در خانواده میزبان و ثبت اطلاعات و گزارش در سامانه از جمله وظایف این موسسات است.
وظایف خانواده داوطلب میزبانی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست
ارزانیان در ادامه به وظایف خانواده داوطلب میزبانی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست اشاره کرد و یادآور شد: ثبت‌نام و بارگذاری مدارک هویتی در سامانه ملی فرزندپذیری براساس ماده ۳۱ قانون، شرکت در برنامه‌های آموزشی تربیتی مشاوره و کارگاه‌های مربوطه در مراکز تعیین شده براساس ماده ۳۹، حفظ کرامت و حقوق کودک براساس ماده ۵۵، تأمین هزینه‌های کودک به استثناء کودک و نوجوان دارای شرایط ویژه در صورت درخواست خانواده میزبان براساس ماده ۶۷، فراهم کردن شرایط رفاه و تربیت کودک اعم از مسکن، تغذیه، پوشاک، آموزش، بهداشت و درمان و فراهم کردن زمینه کشف و شکوفایی استعدادها و شکل‌گیری هویت کودک براساس ماده ۵۵، مراقبت از کودک در فضای واقعی یا مجازی براساس ماده ۵۷، اطلاع موارد مشکوک و وضعیت مخاطره‌آمیز و حوادث خاص و ناهنجاری‌های رفتاری و مشکلات عاطفی کودک به کارشناس بهزیستی یا مددکار اجتماعی مؤسسه و ثبت موضوع در سامانه براساس ماده ۵۷، عدم افشای مشخصات و اطلاعات کودک در فضای مجازی و به‌کارگیری تصاویر وی در رسانه‌های اجتماعی برای کسب درآمد براساس ماده ۵۸، اهتمام در اجرای برنامه مراقبت ویژه از کودک براساس ماده ۵۹، همکاری با کارشناس یا مددکار در خصوص پایش و ارزیابی وضعیت کودک براساس ماده ۵۹، بارگذاری گزارش هفتگی وضعیت در صفحه اختصاصی کودک تا زمان راه‌اندازی سامانه ارائه گزارش با روشی که بهزیستی اعلام کرده است و همکاری با بهزیستی جهت ملاقات کودک با خانواده زیستی جهت بازپیوند یا واگذاری به خانواده جایگزین براساس ماده ۵۹ و درج تغییر محل اقامت یا مسافرت در سامانه فرزندپذیری براساس ماده ٥٦ از وظایف خانواده میزبانی است.
انتهای پیام