رمضان روحانی، شامگاه سه شنبه ۱۴ آذرماه در نشستی با عنوان، بحران کشف‌رود و نقش فعالان اجتماعی در حل آن، که در محل مسجد سهله مشهد برگزار شد، در ارائه‌ای در این خصوص عنوان کرد: ما با بررسی گذشته، ریشه‌های بحران و وضع موجود احصای شبکه مسائل را انجام دهیم و با ارائه راهکارهای اجرایی در نظر داریم به مطالبه‌گری تخصصی در حوزه کشف رود را آغاز کنیم.
وی ادامه داد: کشف رود از آبریزهای جنوبی هزار مسجد و بینالود سرچشمه می‌گیرد. طول رودخانه حدود ۳۰۰ کیلومتر است که حدود ۴۸ کیلومتر از این رود در مشهد است. ما بیشترین بحرانمان در همین ۴۸ کیلومتر است. جمعیتی در حدود ۲۰۰ هزار نفر در اطراف رودخانه هستند وبه طور مستقیم با کشف رود در ارتباطند.
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود با اشاره به اینکه قدمت این رودخانه به گونه‌ای بوده است در اشعار فرودسی نیز وجود دارد، اضافه کرد: کشف رود تمدن ساز و شکل‌دهنده روستاهای اطراف خود است. این رود زندگی‌بخش و منبعی برای حیات ساکنین و اطرافیان خود، منبع تامین آب کشاورزان، گردشگری و محلی برای کوچ پرندگان بوده است. عملا پویایی کشف رود در گذشته، محسوس است.
۲۸ کیلومتر از رودخانه کشف‌رود خشک شده است
روحانی در بخش دیگری از ارائه خود در خصوص اتفاقات رخ داده در رسیدن به بحران کشف‌رود، تشریح کرد: اولین بحران ما خشک شدن بخش زیادی از کشف رود است. از ۴۸ کیلومتری که از رودخانه کشف رود در مشهد وجود دارد، حدود ۲۸ کیلومتر خشک شده است. این مساله با موج مهاجرت مردم به مشهد بوده است.
وی ادامه داد: این افزایش مهاجرت به مشهد گسترش شهرنشینی به سمت حومه مشهد را در بر داشته است. همچنین عدم توجه به مدل توسعه شهر موجب ایجاد پدیده حاشیه نشینی شد. از طرفی عدم نظارت مسئولین، ساخت و سازهای غیر اصولی در حریم رودخانه و ایجاد باغ‌های اطراف رودخانه و ازدیاد برداشت آب، احداث سد در اطراف رودخانه و ایجاد کارگاه‌ها و صنایع در اطراف کشف رود باعث خشک شدن بخش زیادی از آن شده است.
حدودا ۵۰۰ هزار مترمکعب در شبانه روز تولید فاضلاب داریم/ حجم تصفیه خانه‌ها حدود ۳۰۰ هزار مترمکعب است
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود با بیان اینکه بحران‌های ایجاد شده در ۲۰ کیلومتر دیگر، مهمتر از بحران خشکی کشف رود هستند، اظهار کرد: طبق آمارها، حدودا ما در شهر مشهد ۵۰۰هزار مترمکعب در شبانه روز تولید فاضلاب داریم. حجم تصفیه خانه‌های ما حدود ۳۰۰ هزار مترمکعب در شبانه روز است و فاضلاب مازاد شهر مشهد ۲۰۰هزار مترمکعب است. حال اتفاق و راهکاری که در این خصوص به کارگرفته شده وارد کردن این فاضلاب‌ها به داخل رودخانه بوده است.
روحانی در ادامه ارائه خود در مورد اتفاقات رخ داده در رسیدن به بحران کشف‌رود، یادآور شد: ورود فاضلاب‌ها به رودخانه، کمبود تصفیه خانه و کمبود ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فعلی و ورود حجم بالای فاضلاب به آن‌ها از جمله دلایل در این خصوص است.
روزانه ۳۰۰ تانکر فاضلاب در کشف رود تخلیه می‌شود
وی با بیان اینکه روزانه ۳۰۰ تانکر فاضلاب در کشف رود تخلیه می‌شود، عنوان کرد: درواقع ما از سه منبع بای‌پس تصفیه خانه‌ها، تانکرها و فاضلاب‌های سطح شهر، فاضلاب را به کشف رود وارد می‌کنیم که در نهایت منجر به آلودگی رود می‌شود.
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود در تشریح وضعیت بحرانی امروز رودخانه کشف‌رود، گفت: اولین معضل فعلی کشف‌رود، ورود فاضلاب‌های صنعتی، خانگی و بیمارستانی به رودخانه است. امروز کشف رود محلی برای تخلیه فاضلاب‌های شهری شده است.
مساله کشف‌رود، یک مساله ملی است
روحانی با اشاره به بوی نامطبوع اطراف کشف‌رود، اضافه کرد: کشف رود دیگر رودخانه نیست؛ آبی که در کشف رود در جریان است، فاضلاب است. کشت محصولات کشاورزی در حاشیه رودخانه و آبیاری محصولات با فاضلاب خام موجود در رودخانه، باعث شده است که از این کشف‌رود به عنوان رودخانه سرطان یاد شود. به جرئت می‌توان گفت که ما در حاشیه شهر کشت مرگ را داریم. با توجه به اینکه محصولات کشت شده در کشف رود به سطح شهر پخش می‌شود، ما در مساله کشف‌رود با یک مساله در حاشیه شهر مواجه نیستیم؛ بلکه این مساله به صورت شهری و چه بسا یک مساله ملی است.
وی با یادآوری اینکه مطالبه‌گری اثربخش است اگر مستمر باشد و نسبت به مسائل اطراف بی‌تفاوت نباشیم، ادامه داد: بحران کشف‌رود زنگ خطر دیگری با عنوان در خطر بودن امنیت غذایی مردم مشهد می‌زند. براساس مطالعات انجام شده، درصد بالایی از فلزات سنگین مثل سرب، کادمیوم، آرسنیک و جیوه که به شدت سرطان‌زا هستند در سطح محصولات کشت شده در حاشیه شهر یافت شده است.
سازمان‌های متولی در این حوزه ترک فعل کرده‌اند
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود با اشاره به گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۱، گفت: بر اساس این گزارش همه دستگاه‌های اجرایی استان که در حوزه کشف‌رود مشهد وظیفه‌مند بوده‌اند، به بخشی از تکالیف خود در این حوزه عمل نکرده‌اند. یعنی ما در این زمینه توسط سازمان‌های متولی دچار ترک فعل شده‌ایم.
روحانی در مورد اینکه چرا سازمان‌های متولی در این حوزه ترک فعل کرده‌اند، تصریح کرد: اولویت نبودن کشف‌رود، ضعف در نظارت بر عملکرد سازمان‌ها، فقدان مطالبه‌گری تخصصی از سمت مردم و نخبگان و فقدان یک سند جامع راهبردی در این خصوص از مهمترین علل هستند.
وی در رابطه با راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضع موجود و رسیدن به وضع مطلوب، تشریح کرد: جلوگیری از ورود فاضلاب‌های خانگی و صنعتی به رودخانه به ترتیب با راهکارهای توسعه طرح اگو و جمع‌آوری فاضلاب شهری، نظارت بر صنایع به منظور عدم تخلیه فاضلاب در رودخانه و الزام صنایع به انجام پیش‌تصفیه فاضلاب بخشی از این راهکارها است.
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود افزود: جلوگیری از ورود بای‌پس تصفیه‌خانه‌ها به رودخانه با راهکارهای ارتقای ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فعلی، بهبود تکنولوژی تصفیه‌خانه‌های فعلی، احداث تصفیه‌خانه‌های جدید و احداث تصفیه خانه‌های لوکال از دیگر راهکارها برای بهبود وضع موجود است.
روحانی اضافه کرد: از دیگر راهکارها می‌توان به جلوگیری از انتقال فاضلاب‌های خام به مزارع کشاورزی اشاره کرد که مهمترین راهکارها در این خصوص برخود باخاطیان، تامین آب مورد نیاز کشاورزان از طریق بازچرخانی آب تصفیه شده توسط شرکت آبفا و آب منطقه‌ای، دادن الگوی کشت کم‌آب طلب و غیر مثمر توسط جهاد کشاورزی مثل توسعه کشت جارو مورد نیاز شهرداری است. همچنین ایجاد فضاهای تفریح و سرگرمی در اطراف رودخانه برای جذب گردشگر با احداث فضای سبز و درخت کاری وپیگیری برای ثبت حقوقی منطقه کشف رود برای تبدیل به قطب گردشگری نیز از دیگر راهکارها است.
وی با اشاره به اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی در توجه به محیط زیست در خانواده‌ها، مدارس، مساجد و دانشگاه‌ها، اظهار کرد: احصاء شبکه مسائل در نهایت منجر به تدوین سندجامع ساماندهی و اجرای کشف‌رود و ارائه پیشنهادات سیاست‌گذاری و بسته‌های تصمیم‌ساز خواهد شد.
سازمان مردم‌نهاد حق مدعی العموم دارد
همچنین حمید ایزدی مدیرعامل موسسه مردم‌نهاد خانه هم‌افزایی انرژی و آب استان، در بخش دیگری از این نشست، ضمن پخش کلیپی از سخنان مقام معظم رهبری در خصوص لزوم همدلی و هم‌افزایی، عنوان کرد: سازمان مردم نهاد به بحث هم‌افزایی و همکاری و همدلی بین لایه‌های مختلف جامعه می‌پردازد. سال ۱۳۹۶ مجموعه ما با همین رویکرد ایجاد شد که مطالبه اقتصاد مقاومتی را از دستگاه‌های حاکمیتی داشته باشیم.
وی در خصوص ورود موسسه مردم‌نهاد خانه هم‌افزایی انرژی و آب استان به بحران ها و چالش‌های ایجاد شده، گفت: مساله کشف‌رود یکی از موارد در این زمینه است. سازمان‌های مردم‌نهاد حق مدعی العموم دارد و حمایت قوه قضایی اخیرا یک ازادی عمل برای این سازمان‌ها در نظر گرفته شده است. سازوکار سازمان‌های مردم‌نهاد مثل خانه‌های هم‌افزایی در حوزه‌های انرژی و آب و محیط زیست با نهادهای نظارتی و متولی امر هستند که می‌توانند در این زمینه‌ها مسائل را حل کنند.
انتهای پیام