به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس، ماه‌ها پس از این‌که فاش شد این دانشگاه‌های عربستانی برای ارتقای رتبه خود، دانشمندان برجسته خارجی را ترغیب می‌کنند (اغلب در برابر پول نقد) که وابستگی سازمانی خود را به عربستان تغییر دهند؛ تعداد پژوهشگران برتر وابسته به دانشگاه‌های عربستانی به شدت کاهش یافته است.
بر اساس تحلیلی که در روزهای اخیر توسط «سیریس دانشگاهی» (Siris Academic) که یک مؤسسه مشاوره پژوهشی مستقر در بارسلونای اسپانیا است، منتشر شده است؛ دانشگاه‌های عربستان سعودی، سال گذشته ۱۰۹ پژوهشگر پر استناد جهانی داشتند؛ ولی اکنون تنها ۷۶ پژوهشگر پر استناد جهانی دارند. این کاهش می‌تواند سبب سقوط برخی از مؤسسات سعودی در رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌ها شود.
به نظر می‌رسد این کاهش در نتیجه افزایش نگرانی‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی اروپا و دیگر کشورها در مورد دانشمندانی باشد که وابستگی سازمانی خود را در ازای پرداخت پول یا تعهدات مشاوره‌ای جزئی، به عربستان تغییر می‌دهند. (این‌گونه اقدامات اغلب توسط دانشگاه‌ها به طور سفت و سخت، کنترل نمی‌شود.) به نظر می‌رسد بررسی موشکافانه شرکت آنالیز انتشارات «کلاریویت» که فهرست پژوهشگران پر استناد یا HCR را تهیه می‌کند، در زمینه کاهش پژوهشگران پر استناد عربستان نقش داشته است.
«دومینگو دوکامپو» (Domingo Docampo) ریاضیدان دانشگاه اسپانیا می‌گوید: «اکنون که این کلاهبرداری کشف شده است، این اقدامات کم‌تر و کم‌تر مؤثر خواهد بود».
این عمل سابقه طولانی دارد. در سال ۲۰۱۱، نشریه ساینس گزارش داد که برخی از دانشگاه‌های سعودی به دانشمندان برتر سراسر جهان در ازای کم‌ترین تعهدات دانشگاهی؛ مانند سر زدن به دانشگاه برای چند روز در سال، پول می‌دهند تا آن‌ها وابستگی سازمانی دوم خود را مؤسسات عربستانی اعلام کنند. این وابستگی‌های سازمانی به ارتقای جایگاه این مؤسسات در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی مانند رتبه‌بندی تاثیرگذار شانگهای که تعداد پژوهشگران پر استناد یک دانشگاه را در نظر می‌گیرد، کمک کرد.
رتبه‌بندی شانگهای در سال ۲۰۱۴ در نظر گرفتن وابستگی سازمانی دوم دانشگاهیان را متوقف کرد. اما این کار نیز این مشکل را حل نکرد. دانشگاهیان خارجی بعد از آن اعلام کردند که وابستگی سازمانی اولیه آن‌ها یک مؤسسه سعودی است و مؤسسه اصلی خود را به وابستگی سازمانی دوم تغییر دادند. این رویه در سال جاری، پس از تحقیقات «ال پاییس» (El País) که یک رسانه اسپانیایی است، آشکار شد. این رسانه فاش کرد که چندین دانشمند اسپانیایی علی‌رغم این‌که واقعاً در اسپانیا کار می‌کردند، وابستگی سازمانی اولیه خود را عربستان سعودی اعلام کرده بودند. به دنبال آن، گزارشی از مؤسسه مشاوره پژوهشی سیریس نشان داد که مؤسسه‌های عربستان تعداد نامتناسبی پژوهشگر پر استناد با وابستگی سازمانی ثانویه از دانشگاه‌های خارجی (غیر از عربستان) دارند.
اما بر اساس تحلیل جدید Siris؛ پس از سال‌ها افزایش مداوم تعداد پژوهشگران پر استناد عربستان، امسال تعداد آن‌ها ۳۰ درصد به نسبت سال گذشته کاهش یافته است.
این گزارش که بر اساس فهرست امسال پژوهشگران پر استناد «کلاریویت» انجام شده، نشان می‌دهد که ۵۲ مورد از پژوهشگران پر استناد سال گذشته عربستان، از فهرست امسال خارج شده‌اند؛ در حالی‌که ۱۳ نفر وابستگی سازمانی اولیه خود را با یک مؤسسه خارجی جایگزین کرده‌اند.
این تغییرات تا حدی نتیجه فشار نهادهای علمی بر پژوهشگران، برای اصلاح وابستگی‌های سازمانی آن‌ها است. برای نمونه؛ شورای ملی تحقیقات علمی اسپانیا، در ماه جاری علیه پنج نفر از پژوهشگران خود، به دلیل دستکاری وابستگی‌های سازمانی‌شان اقدامات انضباطی را آغاز کرده‌اند.
همچنین امسال شاهد کاهش تعداد پژوهشگران دارای وابستگی سازمانی عربستان، مستقر در دیگر کشورها مثل آلمان، ایتالیا، انگلیس و چین نیز بودیم. یک سخنگو گفت: به عنوان مثال؛ پس از آن‌ها کلاریویت به مؤسسه پژوهشی «یولیخ» آلمان اخطار داد که ممکن است وابستگی سازمان یک فیزیولوژیست گیاهی این مؤسسه، نیاز به اصلاح داشته باشد؛ این مؤسسه پژوهشی، آن پژوهشگر را ملزم کرد تا وابستگی‌های سازمانی خود را اصلاح کند. یک دانشمند محیط زیست دانشگاه بیرمنگام انگلیس نیز با وابستگی سازمانی انگلیس به فهرست پژوهشگران پر استناد محلق شده بود، ولی وابستگی سازمان خود را به عربستان تغییر داده بود و امسال مجدد وابستگی خود را به انگلیس برگردانده است. دانشگاه بیرمنگام انگلیس از اظهار نظر در مورد این پژوهشگر خودداری کرده است. اما این سخنگو اظهار کرده است که اگر مشکلی در مورد وابستگی‌های سازمانی نادرست وجود داشته باشد، ما با دانشگاه همکاری می‌کنیم تا آن اصلاح شود.
در توضیح این تغییرات، پالایش و فیلترهای دقیق‌تر شرکت کلاریویت نیز ممکن است کمک‌کننده باشد. در به‌روزرسانی روش‌شناسی فهرست پژوهشگران پر استناد، شرکت کلاریویت به خود می‌بالد که امسال هزار نفر از نامزدان اولیه فهرست پژوهشگران پر استناد را از فهرست نهایی حذف کرده است؛ در حالی که این میزان در سال گذشته ۵۰۰ نفر بوده است. دیوید پندلبری (David Pendlebury)؛ رئیس آنالیز تحقیقات در مؤسسه اطلاعات علمی کلاریویت می‌گوید: ما فیلترها و بررسی‌های بیشتری را به آنالیزهای خود اضافه کرده‌ایم. تعداد بالا و غیر عادی مقاله، خود استنادی بیش از حد و استنادهای غیر عادی از یک شبکه مشترک نویسندگان؛ پرچم‌های قرمز و علامت‌های هشدار هستند. برای اولین‌بار کلاریویت دانشمندانی را که متوجه شده در دادرسی‌های رسمی مرتکب تخلف علمی شده‌اند نیز کنار گذاشته است. با این حال پندلبری می‌گوید که کلاریویت دانشمندان را صرفاً با این دلیل که مؤسسه‌ای که در آن جایگاه دائمی و رسمی ندارند را به عنوان وابستگی سازمان اولیه خود معرفی می‌کنند، از فهرست پژوهشگران پر استناد حذف نمی‌کند.
«میرا پتروویچ» (Mira Petrović)؛ شیمیدان مؤسسه تحقیقات آب کاتالونیای اسپانیا که در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد یک دانشگاه سعودی را برای تغییر وابستگی خود در ازای دریافت پول نقد رد کرد؛ می‌گوید: زمان آن رسیده بود که کلاریویت کاری برای رسیدگی به موضوع وابستگی‌های سازمانی انجام دهد. فکر می‌کنم اکنون همه پژوهشگران آگاه هستند که این دستکاری‌ها بسیار قابل مشاهده است.
کاهش پژوهشگران دارای وابستگی سازمانی عربستان تا حدودی با ۲۰ پژوهشگر پر استناد جدید عربستانی که برای اولین‌بار وارد این فهرست شده‌اند و ۱۲ پژوهشگری که قبلاً در این فهرست بودند، اما امسال وابستگی سازمانی خود را به عربستان تغییر داده‌اند، جبران می‌شود. یکی از این پژوهشگران یک زیست‌شناس سرطان از دانشگاه «سملویز» مجارستان است. اما سخنگوی دانشگاه «سملویز» می‌گوید: انتقال وابستگی سازمانی این پژوهشگر به عربستان، یک «خطای اداری» است که اصلاح خواهد شد.
با این حال بر اساس شبیه‌سازی که مؤسسه مشاوره پژوهشی سیریس انجام داده است؛ کاهش کلی ۳۳ پژوهشگر وابسته به عربستان احتمالاً باعث سقوط چندین دانشگاه سعودی در رتبه‌بندی شانگهای می‌شود. به عنوان مثال؛ پس از این‌که تعداد پژوهشگران پر استناد دانشگاه «ملک عبدالعزیز» از ۳۱ نفر به ۱۲ نفر کاهش یافت، ممکن است از فهرست ۲۰۰ دانشگاه برتر جهان خارج شود.
«یوران بِلدِنگرون» (Yoran Beldengrün)؛ مشاور مؤسسه سیریس می‌گوید: «پول عربستان سعودی که صرف تغییر وابستگی سازمانی مجازی و غیر واقعی پژوهشگران پر استناد خارجی می‌شود، باید به سمت دارایی‌های استراتژیک برای تقویت ظرفیت سیستم پژوهشی و آموزش عالی خودشان هدایت شود».
وزارت آموزش عربستان و نمایندگان دانشگاه ملک سعود و دانشگاه ملک عبدالعزیز به درخواست‌های «ساینس» برای اظهار نظر پاسخ ندادند.
پ.ن مترجم: عربستان ۹۱ پژوهشگر پر استناد جهانی دارد که از بین آن‌ها ۱۰ نفر دارای وابستگی سازمانی دوم عربستان هستند و پنج نفر در دو زمینه پژوهشی، در فهرست پژوهشگران پراستناد قرار گرفته‌اند. بنابراین تعداد پژوهشگر پر استناد با وابستگی اولیه عربستان، ۷۶ نفر است.
انتهای پیام