مسؤول نهاد رهبری در دانشگاه‌های خراسان شمالی، مسؤولان نهاد رهبری در دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشگاه پیام نور استان، دبیر شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌های استان، و دبیران کانون قرآن و عترت از دانشگاه‌ها و تعدادی از دانشجویان و اساتید دانشگاهی، از مهمانان این نشست هم‌اندیشی بودند که در آن، به راهکارهای مختلف تقویت برنامه‌های قرآنی در جامعه و بویژه در دانشگاه‌ها پرداخته شد.
قرآن و مفاهیم الهی آن برای هدایت بشر
حجت‌الاسلام سید مرتضی موسوی جاجرمی، مسؤول دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های خراسان شمالی در این نشست هم‌اندیشی اظهار کرد: هنگام مطالعه قرآن متوجه می‌شوید قرآن کریم چقدر جامع‌تر، عالمانه‌تر و هدایتگرتر از دیگر کتب ادیان بر پیامبر اسلام نازل شد.
وی قرآن را نقطه هدایتگر و نجات‌بخش انسان‌ها دانست و افزود: خداوند در قرآن می‌فرمایند، همه انسان‌ها حق و باطل را متوجه می‌شوند، چراکه حق مطابق با فطرت جهان و عقل همه انسان‌هاست و هر کسی که قرآن را می‌خواند متوجه این مهم می‌شود.
وی تصریح کرد: در طول تاریخ، برای مطالعه و درک قرآن از سوی معاندان موانع مختلفی ایجاد شده است. به طور مثال، در قضیه ۱۱ سپتامبر که دشمنان آن را مدیریت کردند، مردم در اروپا و آمریکا به خرید قرآن و مطالعه آن هجوم آوردند، اما هنگامی که داعش را به وجود آوردند، نرخ این مطالعه کاهش یافت، زیرا به وسیله ابزار رسانه‌ای، چهره اسلام را با داعش نشان دادند تا با تفکرات داعشی، اسلام و قرآن را تضعیف کنند.
حجت‌الاسلام موسوی جاجرمی یادآوری کرد: امروز اگر موانع از سر راه تفکر و اندیشه بشر برداشته شود و قرآن را مطالعه کنیم، متوجه می‌شویم که مطابق با عقل و فطرت است و اگر با کتاب‌های باقی‌مانده دیگر که تحریف شده هستند، مقایسه کنیم به این درک می‌رسیم که قرآن همه را به تفکر و تعقل دعوت می‌کند و این از ویژگی‌های مهم آن محسوب می‌شود.
وی با تاکید بر لزوم مطالعه کتب دیگر ادیان توسط دانشجویان، افزود: از مطالعه کتب ادیان دیگر به خود ترسی راه ندهید، زیرا گمراه نمی‌شوید. سپس قرآن را مطالعه کنید بعد به این درک خواهید رسید که قرآن نسخه شفابخش و هدایت بشر است.
وی ادامه داد: هنگامی که چنین گنجینه عظیمی از کلام پروردگار در اختیار انسان‌ها قرار دارد، باید جامعه دانشگاهی که جامعه‌ای نخبگانی است برای ایجاد فرهنگ، پیش‌قدم شود. به همین منظور باید بین اساتید و دانشگاهی‌ها، نگاه نخبگانی و اندیشیدن به قرآن ایجاد شود، زیرا اگر این زمینه و نگاه بین دانشگاهیان ایجاد شود از طریق فرهنگ به بطن جامعه هم منتقل می‌شود.
حقانیت قرآن از دوران کودکی تبیین شود
مسئول نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه آزاد اسلامی خراسان شمالی نیز در این نشست، گفت: باید از بدو ورود افراد به پیش‌دبستانی تا دانشگاه، آموزگاران و اساتید دانشگاهی موضوع حقانیت، شفافیت، عدم تحریف و نسخه شفابخش هدایت انسان را که همان قرآن است، مطرح کنند.
به گفته حجت‌الاسلام ربانی، اگر این موضوع‌ها صرفا برای اساتید رشته معارف نباشد و همه اساتید حتی زیست، فیزیک و شیمی نیز به ارائه مطالب دینی و فطری بپردازند، اثرپذیری یک دانشجو در موضوع‌های قرآنی و دینی از آن‌ها به‌مراتب بیشتر از اساتید حوزه معارف خواهد بود.
وی ادامه داد: اگر اساتیدی که در رشته خود متخصص هستند به مسائل دینی و قرآنی نیز توجه کنند، خواه‌ناخواه دانشجو را به خود جذب و پیام‌های مهمی را منتقل می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در برخی دانشگاه‌ها تعداد دانشجویان زیاد، اما تعداد اساتید محدود است، گفت: باید برای اساتید و دانشجویان، با برنامه‌ریزی مدون، دوره و اردوهای علمی و آموزشی با محوریت قرآن کریم برگزار کنیم تا به وسیله آن‌ها، دانشجویان در مباحث دینی و قرآنی تربیت شوند و فرهنگ توجه به قرآن در جامعه ایجاد شود.
حجت‌الاسلام ربانی با بیان اینکه برای حرکت در این مسیر، کتابچه‌هایی بسیار متنوع برای اساتید تدوین شده است، اما کار باید به‌طور عملیاتی انجام شود، افزود: اگر فضای دانشگاهی با اساتید صاحب بیان در حوزه قرآن تقویت شود به تناسب آن، این مهم در جامعه دانشجویی نیز اتفاق می‌افتد.
وی بیان کرد: باید کارگاه‌های عملی مانند ضیافت اندیشه ویژه اساتید برگزار شود تا مهجوریت احتمالی قرآن بین اساتید برطرف شود. اگر این کار انجام شود، در حوزه دانشجویی نیز بسیار موفق‌تر خواهیم بود.
وی یادآور شد: در برخی دانشگاه‌ها، توجه به قرآن فقط در برپایی چند جلسه تشریفاتی انس با قرآن خلاصه می‌شود که البته ایرادی ندارد؛ اما اجحاف در حق قرآن است. بنابراین می‌طلبد در بحث قرآن به موضوع‌های محتوایی بیشتر پرداخته شود.
ماهیت نزول قرآن را تبیین کنیم
مسؤول نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز در این نشست با بیان اینکه امروز به هر میزانی که به قرآن بها دهیم، باز هم در حق آن اجحاف کرده‌ایم، اظهار کرد: باید همه دوباره به این اصل برگردیم که ماهیت نزول قرآن و وجود این کتاب آسمانی برای چیست.
حجت الاسلام سید حسن سیدی ادامه داد: اکنون در جامعه اسلامی و در ایران باید موضوع نزول قرآن و چگونگی آن را برای نسل جوان، کودک و نوجوان تبیین کنیم.
وی با بیان اینکه نباید خواندن قرآن را به مجالس عزاداری، عقد و ازدواج یا صرفا استفاده در حوزه هنر خلاصه کنیم، گفت: باید به جوانان، جنبه‌های علمی قرآن و ماهیت نزول آن را بگوییم و به سمت جامعیت و قانونمندی قرآن برای هدایت و زندگی انسان‌ها حرکت کنیم.
وی ادامه داد: امروزه کشورهای غیرمسلمان، قوانین و موضوع‌های قرآن را درک و در جامعه خود پیاده می‌کنند و جامعه موفق‌تری هم دارند؛ حتی ایده‌ها و مسائل قرآن را در رشته‌های مختلف به مرحله چاپ کتاب هم رسانده‌اند.
حجت الاسلام سیدی اظهار کرد: پس از بیان ماهیت قرآن برای نسل جوان، آن‌ها درک خواهند کرد که شأن نزول قرآن چیست و در فهم بیشتر و پیاده‌سازی آن در زندگی خود تلاش می کنند که قطعا نتیجه بسیار خوبی خواهد داشت.
وی با اشاره به گاندی، رهبر کشور هند و نحوه عملکرد او در برخورد با مسائل، گفت: طبق گفته گاندی، او تاریخ را بررسی کرده و عملکرد و رهنمودهای علی ابن ابی طالب (ع) و حسین بن علی (ع) را سرلوحه کار خود قرار داده است.
وی بیان کرد: اگر ماهیت نزول قرآن، قیام عاشورا و عدالت امام علی (ع) ر ا کنار هم بگذاریم و جنبه اصلی آن را به نسل جوان منتقل کنیم، قطعا اثرهای مثبت بسیار مهمی به دنبال خواهد داشت.
مسؤول نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با تاکید بر ضرورت بیان جنبه‌های علمی و پزشکی قرآن برای جوانان، افزود: اجرای برنامه‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، همواره وابسته به بودجه و اعتبار نیست. نه اینکه این موضوع اهمیت نداشته باشد، اما نپرداختن به این مسائل به دلیل نبود اعتبار نیز نوعی بهانه‌تراشی است. مانند کسی که باید امر به معروف انجام دهد، اما می‌گوید اجرای این مهم شرایطی دارد که ما نمی‌توانیم آن را انجام دهیم.
وی با بیان اینکه باید مباحث قرآنی را از کودکی در خانواده‌ها نهادینه کنیم، ادامه داد: در هر خانواده و قشری، فردی هست که نسبت به دیگران در خواندن و عمل به قرآن وضعیت مناسب‌تری دارد. بنابراین می‌توان هفته‌ای یک بار به قصد احوال‌پرسی و توجه به خواندن قرآن با آن‌ها رفت و آمد کنیم و از همان کودکی این مهم را در خانواده فرهنگ‌سازی کنیم.
وی افزود: در سال‌های اخیر به موضوع صوت قرآن و خواندن بیشتر بها داده‌ایم؛ اما به تفسیر قرآن، بیان و چاپ مفاهیم آن کمتر پرداخته‌ایم. در این راستا باید در دانشگاه‌ها و مراکز علمی به برپایی محافلی با این مضامین بپردازیم.
وجود حلقه مفقوده در فعالیت‌های قرآنی جوانان
دبیر شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌های خراسان شمالی هم اظهار کرد: به نظر می‌رسد در این موضوع که چرا جوان امروز به مسائل قرآنی کمتر توجه می‌کند و یکسری گرایش‌ها به حوزه‌های دیگر دارد، حلقه مفقوده‌ای وجود دارد.
علی رحیمی مقدم بیان کرد: در مراسم محرم و عزاداری‌ها، همه نوع تفکر و گرایش با هر پوششی حضور دارد. در این راستا، سوال پیش می‌آید که چرا جوان در این موضوع از خود، شور و اشتیاق و جذابیت نشان داده است، اما این مهم در حوزه قرآن نیاز به پررنگ شدن دارد.
وی ادامه داد: این پرسش پاسخ‌های متعددی دارد که آیا عملکرد امروز مسؤولان مراکز علمی دانشگاهی مناسب نبوده است یا بزرگان دین نتوانسته‌اند آن‌طور که باید و شاید این امر را تفهیم کنند.
وی با تاکید بر اینکه جوانان از دین فراری نیستند، گفت: اگر بتوانیم قرآن و دین را به خوبی عرضه کنیم، قطعا جوان از خود شور و شوق و اشتیاق نشان می‌دهد، چراکه انسان فطرتاً به قرآن، اهل بیت (ع) و خداوند عشق می‌ورزد.
رحیمی مقدم در ادامه اظهار کرد: در بحث اعتبارات، قطعا بودجه‌هایی به مراکز علمی آموزشی اختصاص می‌یابد، اما نوع هزینه‌کرد آن بسیار مهم است و باید برنامه‌های قابل ارائه، حتما کیفی و تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، قرار است ۲۰ برنامه در این حوزه در دانشگاه‌ها اجرا شود، اما متاسفانه به‌دلیل نبود اتاق فکر، میزان تاثیرگذاری آن بر دانشجو و استاد مشخص نیست و صرفاً چند برنامه تکراری برگزار می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه باید در شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی، زمانی را به ارزیابی برنامه‌های قرآنی در دانشگاه‌ها اختصاص دهیم، گفت: با این اقدام، نقاط ضعف و قوت برنامه‌ها و میزان تاثیرپذیری آن مشخص می‌شود.
رحیمی مقدم با تاکید بر اینکه باید دانشگاه‌ها فردی را به‌عنوان متخصص در راستای توسعه امور قرآنی انتخاب کنند تا برنامه‌ها را پیش ببرد، تاکید کرد: این مجموعه‌ها نباید فردی را در این پست قرار دهند که حتی الفبای این حوزه را نمی‌داند. اکنون در دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد و علوم پزشکی استان، شاهد قرار گرفتن افرادی متخصص در این حوزه هستیم که نتایج مثبت آن مشهود است.
ضرورت تقویت فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی در دانشگاه‌ها
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خراسان شمالی در این نشست با بیان اینکه دغدغه اصلی، جلوگیری از مغفول ماندن مباحث قرآنی و فرهنگی در دانشگاه‌ها در کنار مسائل آموزشی و پژوهشی است، گفت: در برخی موارد شاهدیم برنامه‌های فرهنگی نسبت به برنامه‌های آموزشی و پژوهشی چه به لحاظ اعتباری و چه به لحاظ اجرایی کمرنگ‌ترند.
الهام آزادزاده با اشاره به ساختارهای تخصصی جهاد دانشگاهی در حوزه فرهنگی و قرآنی از جمله سازمان فعالیت‌های قرآنی و خبرگزاری‌های ایسنا و ایکنا، اظهار کرد: تلاش این است که به‌واسطه وجود این ساختارها، مسائل مبتلابه دانشگاه‌ها و جامعه، بویژه در حوزه فرهنگی در قالب نشست‌های تخصصی هم‌اندیشی در معرض نقد و مناظره و آسیب‌شناسی قرار گیرد.
وی افزود: بنا به آمار استان خراسان شمالی در حوزه معارفی و قرآنی چه در سطح دانشگاه‌ها و چه در میان عموم مردم و جامعه نخبگانی قرآنی، در رتبه‌های نخست کشوری است که باید تلاش شود این جایگاه حفظ و تقویت شود.
شبهه‌های ذهنی دانشجویان را برطرف کنید
زهرا بیدکی، از دانشجویان دانشگاه پیام نور بجنورد و و دبیر کانون قرآن و عترت این دانشگاه نیز بر ضرورت رفع شبهه‌های ذهنی دانشجویان تاکید کرد و گفت: شاهدیم که بسیاری از دانشجویان صرفاً با کلیات قرآن آشنا هستند و به‌دلیل آنکه از سوی خداوند متعال نازل شده است، آن را مقدس می‌شمارند.
وی تاکید کرد: قرآن در بسیاری از زمینه‌ها از جمله زندگی شخصی، موضوع‌های اجتماعی، مسائل روزمره، موضوع‌های علمی و ... بهترین راهنما و الگو است که باید دانشجویان را با این بخش از ویژگی‌های قرآن کریم آشنا کنیم تا صرفاً اطلاعات آن‌ها از قرآن در حد کلیات نباشد.
وی بیان کرد: باید مناظره‌هایی بین اساتید مجرب، کارشناسان و دانشجویان برگزار شود و در آن‌ها شبهه‌هایی که ممکن است در ذهن دانشجویان درباره قرآن و سوره‌های مختلف وجود داشته باشد، برطرف شود.
وی ادامه داد: در دانشگاه خودمان دوره‌های تدبر در قرآن را گذاشته‌ایم که استقبال مناسبی از سوی دانشجویان شد؛ اما خواسته ما این است که هر ماه جلساتی با موضوع مناظره برای رفع شبهه‌ها و تفسیر قرآن برگزار شود.
بیدکی همچنین بیان کرد: مطلوب است که هفته‌ای یک روز اتاق فکر برگزار کنیم و پیشنهاد داریم که ارتباط فعالان و مسؤولان فرهنگی با دانشجویان افزایش یابد.
تأمل در معنای قرآن
یکی دیگر از حاضران در این نشست هم‌اندیشی گفت: اکنون شاهدیم که جنبه معجزه بودن قرآن در جامعه از همه موضوع‌های مرتبط با آن پررنگ‌تر است و موضوع هدایتگر بودن قرآن باید پررنگ‌تر شود.
سامان بیان کرد: باید به‌گونه‌ای تلاش شود که قرآن در خانواده‌ها بیشتر مطالعه و هدایتگری آن در خانواده‌ها پررنگ‌تر شود و در معنا و مفهوم قرآن نیز تامل بیشتری صورت گیرد.
مطالعه کتب سایر ادیان برای درک حقانیت اسلام
دیگر دانشجوی این استان و نایب دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه پیام نور بجنورد نیز گفت: ارثی - سنتی بودن دین در جامعه بسیار مطرح است و باید به پرسش‌های مرتبط با این موضوع پاسخ داده شود.
فاطمه شاکری افزود: گاهی شاهدیم که خانواده‌ها یا افراد مختلف در جامعه به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که یک فرد حتی درباره کتب سایر ادیان تحقیق و مطالعه نکند. این در حالی است که تا وقتی یک فرد تحقیق نکند، شاید نتواند به حقانیت واقعی اسلام پی ببرد.
شبهه‌افکنی بعضی اساتید در دانشگاه‌ها
وی اظهار کرد: همچنین شاهدیم که گاهی اساتیدی در دانشگاه‌ها هستند که بین دانشجویان شبهه‌افکنی و ذهن آن‌ها را مشوش می‌کنند.
به گفته شاکری، از آنجایی که بسیاری از دانشجویان جزو قشر خاکستری محسوب می‌شوند و به دنبال حقیقت یک موضوع نمی‌روند و به همین صورت فارغ‌التحصیل می‌شوند، تشکیل خانواده می‌دهند و فرزندانی را به دنیا می‌آورند و در حالی که هنوز سوالات ذهنی خودشان برطرف نشده است، روی سایر افراد جامعه تاثیر منفی می‌گذارند.
وی افزود: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و نشان دادن جنبه‌های علمی قرآن، اهمیت بسیاری دارد که می‌تواند تاثیر مثبت در دانشگاه‌ها و جامعه داشته باشد.
کمرنگ بودن برنامه‌های قرآنی در جامعه
دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه کوثر بجنورد نیز از محدود بودن برنامه‌های قرآنی استان انتقاد کرد و گفت: بیشتر شاهد این هستیم که برنامه‌های قرآنی در هفته نمادین قرآن و عترت یا در مناسبت‌هایی که کمی با این موضوع شباهت دارد، برگزار می‌شود. بنابراین در سایر روزهای سال توجه زیادی به موضوع‌های قرآنی نمی‌شود.
آسیه قوچی ادامه داد: از فعالان فرهنگی دانشگاه‌ها انتظار حمایت و همکاری داریم تا جلسات هم‌اندیشی بیشتری برگزار شود. همچنین می‌توان اردوهای فرهنگی را قرآنی‌تر برگزار کرد و مشوق‌هایی را نیز در نظر گرفت.
برنامه‌ریزی برای روان‌خوانی قرآن توسط دانشجویان
وی گفت: چشم‌انداز ما این است که هر دانشجو وقتی از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود، دست کم یک روان‌خوان قرآن باشد. متاسفانه شاهدیم که گاهی بعضی دبیران کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌های استان نمی‌توانند به شکل درست، قرآن بخوانند.
وی با بیان اینکه تلاش داریم انس دانشجویان با قرآن و روان‌خوانی این کتاب الهی را بهبود ببخشیم، بیان کرد: باید همه تلاش کنند تا قرآن وارد متن زندگی دانشجویان و سبک زندگی همه افراد جامعه شود.
بهره‌مندی از اساتید مختلف به عنوان الگوهای قرآنی
کارشناس قرآنی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز در این نشست تاکید کرد: اساتید دانشگاهی، الگوهای بسیار مناسبی برای دانشجویان هستند و می‌توان از ظرفیت آن‌ها بهره گرفت.
معصومه شیردل گفت: ابتدا باید آموزش مفاهیم قرآنی به اساتید به‌عنوان الگوهای آموزشی در دانشگاه‌ها داده شود و از آنجایی که دانشجویان، بویژه در دانشگاه علوم پزشکی زمان فراغت کمی دارند، آموزه‌های قرآنی در مدت زمان اندک در هر جلسه توسط اساتید بیان شود.
وی ادامه داد: اگر اساتید پزشکی ما آموزش‌های قرآنی ببینند و در مدت زمان اندک درباره مفاهیم قرآنی و پاسخ به شبهه‌ها صحبت کنند، تاثیر بسیار بیشتری از اساتید معارف خواهند داشت.
تدریس دروس با رویکرد الهی
مسؤول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز گفت: سال‌های گذشته کتاب‌هایی با عنوان دروس با رویکرد الهی تدوین شده است.
حجت‌الاسلام سیدی افزود: در این کتب، موضوع‌های مختلف با رویکرد الهی به چاپ رسیده و جنبه‌های آموزشی در کنار روایات و تاکیدهای اسلامی وجود دارد که برای همه مفید است.
در نظر گرفتن مشوق برای اساتید دانشگاهی
مریم یزدان‌پناه از دیگر افراد حاضر در این نشست هم‌اندیشی نیز بیان کرد: اگر مشوق‌هایی برای اساتید دانشگاهی لحاظ شود، قطعاً می‌تواند در استقبال آن‌ها از دروس با رویکرد الهی و پشت سر گذاشتن آموزش‌های قرآنی و دینی برای مطرح کردن در کلاس‌های دانشگاه مفید باشد.
ضرورت پاسخگویی به شبهه‌های ذهنی
مسؤول دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های خراسان شمالی در ادامه این جلسه در پاسخ به دغدغه پاسخگویی به شبهه‌ها، گفت: همانطور که قرآن می‌فرماید، در آیات آن محکمات و متشابهاتی وجود دارد و عده‌ای صرفاً دنبال این متشابه‌ها هستند که از ابتدای اسلام نیز وجود داشته و در روایات و تفاسیر به آن‌ها پاسخ داده شده است.
حجت‌الاسلام موسوی جاجرمی با بیان اینکه تدریس دروس می‌تواند در خوابگاه‌ها نیز انجام شود، افزود: بیشتر کتب تدریس با رویکرد الهی درباره رشته‌های غیرعلوم پزشکی است و می‌توان این کتب را در حوزه‌های معدن، حقوق، حسابداری، کشاورزی و ... پیدا کرد تا تدریس شوند. مطالعه این کتاب‌ها در درجه اول برای اساتید خوب است و در ادامه نیز برای دانشجویان منشأ اثر خواهد بود. هرقدر هم اساتید در این حوزه بیشتر وارد شوند، تاثیر مناسب‌تری خواهند گذاشت.
به‌روزرسانی شیوه‌های قدیمی در تبلیغ قرآن و بهره‌مندی از هنر
وی با بیان اینکه باید شیوه‌های گذشته را به‌روزرسانی کنیم، ادامه داد: به عنوان مثالی از تولید محتوای متفاوت، می‌توانیم به سریال یوسف پیامبر (ع) اشاره کنیم که در ذهن‌ها ماندگار شده است. به‌طور کلی هنر می‌تواند اثرگذاری بسیار بالایی داشته باشد.
وی ادامه داد: به فرموده آیت‌الله آملی، اگر بنا بود پیامبری در این دوره ظهور کند قطعاً از جنس هنر بود. اکنون شاهدیم کشورهای باطل، جنایت‌های خود را از طریق هنر، زیبا جلوه می‌دهند. بنابراین ما باید با توجه به استعدادهایی که وجود دارد، تلاش کنیم و ناامید نباشیم و از ظرفیت هنر برای تقویت فعالیت‌های قرآنی بهره ببریم.
انتهای پیام