برداشت خرما در خراسان جنوبی بیشتر به روش سنتی انجام می‌گیرد و به این صورت است که یک نفر که توانایی در بریدن خوشه‌های خرماها را دارد به بالای نخل می‌رود و حدودا شش نفر پایین نخل محصول خرماها را جمع آوری می‌کنند و از جدا کردن زائدهای خرما، خرما را داخل سبد قرار می‌دهند که موقع غروب آفتاب سبدها توسط کارگران که در کارگاههای خرید خرما مشغول هستند، جمع آوری می‌شوند.
بنا به گفته کارشناسان، خرما مملوء از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نظیر آهن، فیبر، کلسیم و منیزیم است که به علت داشتن پتاسیم برای تقویت سیستم عصبی بدن نیز بسیار مفید است و پزشکان بر این باور هستند که با خوردن خرما می‌توان از بروز سکته تا حدی جلوگیری و کلسترول خون را کاهش داد.
مشکلاتی که نخلداران از آن نام می‌برند، نبود صنایع تبدیلی، وجود دلالان و عارضه خشکیدگی خوشه خرما است که این باعث می‌شود کشاورزان در برداشت محصولات خرما ضرر کنند.
اندر احوالات کمبود کارگر
محمد قمری، از بهره‌برداران خرما در شهرستان طبس به ایسنا گفت: از زمان جد پدری‌ام باغات نخیلات داشته و دائما در حال برداشت خرما هستیم.
وی افزود: مهم‌ترین مشکلات ما که در این سال‌ها رفع نشده و همچنان بر یک مدار می‌چرخد، عدم توجه به بسته بندی محصول و عدم وجود کارگر است. ما سال‌هاست که خرما را در بسته بندی‌هایی که خودمان تهیه کرده، عرضه می‌کنیم که البته ماندگاری آن را کاهش می‌دهد چراکه اصولی و بهداشتی نیست.
این بهره بردار بیان کرد: این محصول با اینکه تلاش زیادی برای کاشت و برداشت آن می‌شود اما به دلیل نداشتن شکل ظاهری بسته بندی فروش مناسبی ندارد و تنها ممکن است به اقوام و آشنایان به فروش برسانیم.
قمری، مشکل دیگر را عدم وجود کارگر دانست و ادامه داد: به دلیل وجود معادن در طبس بیشتر کارگران به این سمت گرایش پیدا کرده و کمتر کارگری است که بخواهد از محیط سخت نخیلات و گرمای طاقت فرسای طبس برداشت خرما داشته باشد.
ایجاد کارگاههای بسته بندی نیاز است
محمد نجف زاده، یکی از خرماکاران استان به ایسنا گفت: در بسیاری از مناطق خرماخیز، تولید ناشی از تغییرات اقلیمی، مشکلات مربوط به کم آبی و شور بودن آب افت دارد. شدت و ضعف این کاهش تولید به تغییرات اقلیمی بستگی دارد.
وی افزود: امسال در کنار تمام مشکلات و معضلات، خشکسالی هم ضربه خود را به خرماکاران وارد کرده و با کاهش میزان بارش‌ها در چند سال اخیر میزان تولید خرما در مناطق مختلف به شدت کاهش یافته است.
این کشاورز بیان کرد: عرضه و تقاضا باید تعیین کننده قیمت خرما در بازار باشد چرا که دخالت در قیمت گذاری، مشکلات متعددی را در اقتصاد ایجاد می‌کند. سال‌هاست که خرماکاران می‌گویند چرا قیمت مشخصی برای این محصول تعیین نمی‌شود و هر وقت زمان برداشت خرما می‌شود بازار با بی‌تفاوتی، فعالان این عرصه را به حال خود رها می‌کند تا دلالان هر بلایی می‌خواهند بر سر خرماکار بیاورند.
نجف زاده ادامه داد: ایجاد کارگاههای بسته بندی با توجه به وجود ارقام پر محصول و مرغوب خرما در منطقه و به منظور رعایت مسائل بهداشتی در استان به عنوان یک ضرورت احساس می‌شود .
بی‌ثباتی در قیمت‌ها و بی‌توجهی به صنعت فرآوری
محمد نخعی، خرماکار دیگری به ایسنا گفت: اگر حمایت‌ها از خرماکاران شروع نشود دیگر نمی‌توانیم به فعالیت این افراد در سال‌های آینده امیدوار باشیم چراکه کاهش محصول درکنار بی‌ثباتی در قیمت‌ها و بی‌توجهی به صنعت فرآوری برای خرماها فقط ضرر به همراه دارد و رها کردن این شغل آخرین تصمیم است.
وی افزود: بسیاری از خرماکاران با وجود مشکلاتی چون عدم وجود کارگر و یا عدم وجود بسته بندی برای صادرات و یا فروش به استان‌های دیگر علاقه چندانی به ادامه دادن ندارند و به دنبال فروش نخیلات خود هستند.
نخعی یادآور شد: یادمان باشد اگر نخیلات به فروش برسد ضربه بزرگی به حوزه تولید وارد خواهد شد چراکه افرادی وارد کار می‌شوند که تجربه افراد پیش از خود را نداشته و در بازار شکست می‌خورند.
سردخانه‌ای برای نگهداری خرما نداریم
محمد جهان بین، مدیر جهاد کشاورزی نهبندان در گفت‌وگو با ایسنا گفت: ۲۸۰ هکتار در نهبندان زیر کشت خرماست که از این مقدار ۲۴۰ هکتار بارور بوده و پیش‌بینی می‌شود طی امسال، ۵۵۵ تن خرما برداشت شود که به علت وقوع طوفان نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد کاهش دارد.
وی با اشاره به جایگزین کردن نخیلات، افزود: لازم است ارقام قدیمی به ارقام اصلاح شده و بازارپسند تبدیل شود که این امر برای هر هکتار حدود ۸۰ میلیون تومان هزینه دربردارد.
مدیر جهاد کشاورزی نهبندان با اشاره به وجود حدود ۱۰۰ هکتار از ارقام قدیمی که مشتری و بازارپسندی ندارد، تصریح کرد: باید به سمت ارقام تجاری روی آورده تا وضعیت معیشت خرماکاران بهبود یابد.
وی بیان کرد: مهم ترین مشکل این است که سردخانه‌ای برای نگهداری خرما و واحد فرآوری و بسته‌بندی نداریم و کشاورزان مجبورند خرما را به صورت فله‌ای و با سود کم بفروشند تا خرما خراب نشود.
وی با بیان اینکه تفاوت قیمت فله‌ای و عرضه به صورت بسته بندی حدود ۲۰هزار تومان و یا بیشتر است، تصریح کرد: خرمای تولیدی را به استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی ارسال کرده و بقیه را در استان خود به فروش می‌رسانیم.
مدیر جهاد کشاورزی نهبندان بیان کرد: همین مشکل عدم بسته بندی و فرآوری باعث شده تا استان‌های دیگر خرمای نهبندان را که بهترین خرماها از نظر کیفیت است؛ نشناسند و در این سال‌ها بازار آن گسترده نشود.
بازارپسندی را از دست ندهیم
وی افزود: اگر یک کارخانه فرآوری و بسته بندی شکل گیرد، خرمای این منطقه می‌تواند با برند خرمای نهبندان، دهسلم، چاهداشی و یا بندان به فروش برسد و در آن زمان تبلیغات نیز شکل خواهد گرفت.
مدیر جهاد کشاورزی نهبندان تصریح کرد: دو طرح فرآوری زیتون و خرما از محل طرح‌های ستاد توسعه خاوران آماده و نوشته شده و به دنبال سرمایه گذار برای اجرای آن هستیم.
وی با بیان اینکه مسئله بعدی این است که افرادی که در این حوزه هستند بیشتر قشر قدیمی بوده که مهارت بسیار کم دارند؛ بنابراین برای برداشت محصول نیاز به افراد متخصص داریم، اظهار کرد: مسئله این است که خرماکاران آتقدر سود نمی‌برند که هزینه‌های گزاف کارگر را متقبل شوند؛ بنابراین در برداشت نیز مشکل داریم.
مدیر جهاد کشاورزی نهبندان بیان کرد: محصولات خرما و زیتون این شهرستان از بهترین و با کیفیت ترین محصولات کشور هستند و متاسفانه به دلیل ضعف در بسته بندی و عرضه به صورت فله هیچ کس این محصولات را با نام نهبندان نمی‌شناسد.
جهان بین با بیان اینکه در سال‌های اخیر تسهیلات خاصی بابت محصول خرما تعلق نگرفته است، افزود: لازم است با رونق تسهیلات، باغات الگویی خرما را ایجاد کنیم.
خسارتی که اقلیم به محصول زد
سیدابوالقاسم عطاحسینی، مدیر جهاد کشاورزی طبس نیز به ایسنا گفت: سطح زیر کشت خرمای طبس ۱۲۰۰ هکتار بوده که از این مقدار حدود ۷۵۰ هکتار بارور بوده و تولید سالیانه ۳۷۰۰ تن خرما داریم.
وی با بیان اینکه متوسط برداشت در هر هکتار حدود ۴ تن است، افزود: بهره برداران این شهرستان زیاد بوده و بین ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ نفر هستند.
مدیر جهاد کشاورزی طبس با اشاره به خرده مالکی تعداد زیادی از بهره برداران، افزود: مهم ترین مشکل خرما این است که یک محصول گرمسیری بوده و گرما به محصول خسارت می‌زند.
عطاحسینی با بیان اینکه شوری آب و خاک و سرمازدگی زمستان گذشته، کم آبی و کمبود بارندگی، از جمله عوامل خسارت است، افزود: درست است که خرما نیاز آبی کمتری دارد، اما هرچه آب با کیفیت تر و مقدار آب بالاتر باشد، محصول بهتری به عمل خواهد آمد.
وی با بیان اینکه در طبس با کمبود کارگر برای برداشت این محصول مواجه هستیم، تصریح کرد: سردخانه‌های کوچک و محلی نیز داریم، اما به اندازه کافی نیست.
بسته بندی همواره مغفول مانده
مدیر جهاد کشاورزی طبس با بیان اینکه مردم سعی کنند با مشاوره با کارشناسان جهاد کشاورزی، ارقام اصلاح شده سازگار را کشت کرده و در زمان کاشت باغ به مقدار آب مورد نیاز دقت کنند، ادامه داد: این امر در کیفیت محصول اثر بیشتر و مضاعفی دارد.
عطاحسینی با تاکید بر صرورت آموزش کشاورزان، تصریح کرد: بسته بندی همواره مغفول مانده، به همین دلیل کشاورزان و بهره برداران نمی‌توانند آن گونه که شایسته است محصول خود را به فروش برسانند.
وی با اشاره به سنتی برداشت کردن این محصول، ادامه داد: مهم ترین مشکلات این محصول، عدم وجود صنایع بسته بندی و فرآوری در استان است، لذا باید با کمک بخش خصوصی و تشکیل تعاونی این مشکل را حل کرد.
سرمایه گذار و مشکل همیشگی تسهیلات
منوچهر شایسته، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سطح زیرکشت خرما در استان هزار و ۵۰۳ هکتار بوده که از این میزان هزار و ۱۵۵ هکتار درختان بارور است.
وی با بیان اینکه شهرستان طبس با سطح زیر کشت هزار و ۲۱۳ هکتار و نهبندان با ۲۸۰ هکتار از شهرستان‌های عمده تولید خرما در خراسان جنوبی است، افزود: تولید امسال رشد ۲۰ درصدی داشته است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: سال گذشته سه هزار و ۵۰۰ تن خرما در خراسان جنوبی برداشت شده و در سال‌های اخیر ارقام مرغوب خرما تولید شده، اما بسته بندی ارزش افزوده محصول را افزایش می‌دهد.
شایسته با بیان اینکه جمع آوری خرما کارگر ماهر لازم دارد، ادامه داد: کارگر ماهر سخت پیدا می‌شود چراکه کار سختی است و از طرفی حدود ۲۵ درصد هزینه خرما قیمت کارگر است.
وی با بیان اینکه در شهرستان نهبندان سردخانه وجود ندارد، بیان کرد: در شهرستان طبس یک سردخانه با ظرفیت ۷۷۰ تن و سه سردخانه کوچک با ظرفیت ۱۰۰ تن وجود دارد که محصول تازه رطب را در این سردخانه‌ها نگهداری کنیم. برای احداث سردخانه رایزنی‌هایی شده چراکه خرما به دلیل اینکه بسته بندی مناسبی نداشته و درکارتون و به صورت فله‌ای به فروش می‌رسد برای نگهداری نیاز به سردخانه داریم.
بسته‌بندی موجب حذف دلالان می‌شود
شایسته با بیان اینکه برای احداث سردخانه محلی سرمایه گذار وجود دارد، اما مشکل تسهیلات است، افزود: نبود صنایع بسته بندی، تبدیلی و فرآوری خرما باعث شده تا نخل‌کاران استان به ارزش افزوده محصول خود دست نیابند.
وی با بیان اینکه ایجاد صنایع فرآوری و بسته‌بندی موجب حذف دلالان و افزایش ارزش افزوده خواهد شد، تصریح کرد: بیشترین خرمای تولیدی در بازار داخل استان به مصرف می‌رسد و حدود ۲۰ درصد نیز به سایر استان‌ها ارسال می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: برگزاری کارگاههای آموزشی و تغذیه‌ای باعث شده درختان توان باردهی بیشتری داشته و در نتیجه محصول بیشتری ارائه شود که همین موضوع باعث افزایش تولید خرما در استان شده است.
شایسته بیان کرد: با همکاری جهاد کشاورزی خراسان جنوبی و خوزستان گرده مرغوب مناسب رقم صادراتی برحی از شهرستان آبادان تهیه شده و برای هزار و ۲۰۰ اصله نخل خراسان جنوبی گرده افشانی شد.
در پایان باید گفت محصول خرما نیازمند توجه جدی مسئولان و اقدامات اساسی از جمله ایجاد بازار مناسب برای فروش و حمایت از بخش خصوصی برای ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری است.
انتهای پیام