نسیم علی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به برگزاری هفته ملی سالمندان از ۸ تا ۱۴ مهرماه و اهمیت آموزش و توانمندسازی این قشر جامعه اظهار کرد: اول ماه اکتبر هر سال مصادف با ۹ مهرماه با هدف آگاهی‌بخشی و تکریم سالمندان به عنوان روز جهانی سالمند نامگذاری شده است. شعار امسال این روز "تحقق وعده‌های اعلان جهانی حقوق سالمندان" تعیین شده که بیانگر ضرورت پرداختن به حقوق سالمندان است.
لزوم پیشگیری یا به تعویق انداختن ناتوانی‌های سالمندی
وی افزود: با افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ و میر، با افزایش جمعیت سالمندان روبه‌رو هستیم. سالمندی یک فرآیند زیستی اجتناب‌ناپذیر است که در آن افراد دچار کاهش در ظرفیت‌های درونی بدن می‌شوند و در نتیجه آن افت عملکرد سیستم‌ها و ارگان‌های بدن بروز پیدا می‌کند. این افت عملکرد ممکن است در گروهی از سالمندان منجر به ناتوانی آنان شود.
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: هر چند گذشت عمر و تبعات سالمندی را نمی‌توان متوقف کرد اما می‌توان با به کارگیری روش‌ها و مراقبت‌های مناسب، از اختلالات و ناتوانی‌های دوران سالمندی پیشگیری کرد یا آن‌ها را به تعویق انداخت تا سالمندان بتوانند از عمر طولانی همراه با سلامت و رفاه بهره‌مند شوند.
علی‌پور بیان کرد: مجموعه اقدامات و سیاست‌هایی که با هدف بهبود سلامت و کیفیت زندگی سالمندان انجام می‌شود، توانمندسازی سالمندان اطلاق می‌شود. بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، توانمندسازی در سالمندان شامل ایجاد شرایطی است که سالمندان در آن قادر به دستیابی به سطوح بالای سلامت جسمی و روانشناختی، مشارکت فعال در جامعه و حفظ استقلال و خودکفایی باشند.
وی عنوان کرد: برای دستیابی به این اهداف، اقدامات توانمندسازی در سالمندان را می‌توان متناسب با نیازها و ویژگی‌های سالمندان به آنان ارائه کرد. مجموعه این اقدامات عبارتند از ارائه خدمات سلامتی، حمایتی، آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب، ایجاد فرصت‌های اشتغال و فعالیت‌های اجتماعی، تسهیل دسترسی به محیط‌های سالم و سازگار با نیازها و تضمین حقوق و مشارکت سالمندان در جامعه. این رویکرد موجب ایجاد زندگی مستقل، ارتقای رضایتمندی افراد سالمند و کاهش بار وابستگی آنان به دیگران می‌شود.
پیچیده شدن نیازهای بهداشتی در سالمندی
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: یکی از جنبه‌های حیاتی توانمندسازی سالمندان، اطمینان حاصل کردن از دسترسی آنان به خدمات بهداشتی کافی است. با فراهم کردن خدمات بهداشتی قابل دسترس و با کیفیت بالا می‌توان از طریق فعالیت‌های پیشگیرانه شامل آموزش‌های شیوه زندگی سالم و تشخیص بهنگام و درمان مشکلات سلامتی سالمندان، زندگی فعال و سالمی برای آنان فراهم کرد.
وی عنوان کرد: با سالمند شدن افراد، نیازهای بهداشتی آن‌ها پیچیده‌تر می‌شود و گروهی از آنان به مراقبت‌های تخصصی نیاز پیدا می‌کنند.
علی‌پور گفت: نهادهای متولی رفاه جامعه با تشخیص و مقابله با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی که سالمندان با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند، می‌توانند تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی کلی آن‌ها داشته باشند و در توانمندسازی سالمندان نقش خود را ایفا کنند.
وی افزود: باید محیطی حمایت‌کننده ایجاد شود تا به برقراری ارتباطات اجتماعی سالمند کمک و فرصت‌هایی برای ادامه آموزش و رشد فراهم و امنیت مالی سالمندان تضمین شود.
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: یکی دیگر از جنبه‌های توانمندسازی سالمندان، حمایت از سیاست‌ها و قوانینی است که حقوق آن‌ها را حفظ و تضمین می‌کند که شامل مقابله با تبعیض سنی و تصویرسازی‌های منفی کلیشه‌ای در خصوص سالمندی است زیرا این موضوع می‌تواند مشارکت سالمندان در جامعه را محدود کند. مسئولیت ما است که مطمئن شویم سالمندان فرصت‌های یکسان و دسترسی به منابع دارند تا زندگی هدفمند و رضایت‌بخشی را تجربه کنند.
وی بیان کرد: سالمندان دارای ثروت فراوانی از دانش، تجربه و حکمت هستند و می‌تواند به بهبود جامعه کمک بزرگی کنند. آن‌ها زندگی درازی را تجربه کرده‌اند، احتمالا با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شده‌اند و دیدگاه منحصر به فردی نسبت به زندگی دارند. با توانمندسازی سالمندان و فعال نگاه داشتن آنان در جامعه، نه تنها از این منبع ارزشمند بهره‌مند می‌شویم بلکه احترام و قدردانی خود را نسبت به آنان نشان می‌دهیم.
علی‌پور افزود: توانمندسازی سالمندان، یک تلاش حیاتی است که نیازمند تلاش جمعی ما است. با قدردانی از آنان، مقابله با چالش‌های منحصر به فرد آن‌ها و ترویج جامعه‌ای حمایتگر، می‌توان جامعه‌ای خلق کرد که کرامت و استقلال شهروندان سالمند خود را حفظ کند.
اهمیت مشارکت سالمندان در خانواده و جامعه
وی گفت: مشارکت سالمندان به معنای فعالیت‌هایی است که افراد در جامعه انجام می‌دهند تا به بهبود و توسعه زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کمک کنند. این نوع فعالیت‌ها می‌توانند به صورت داوطلبانه انجام شوند و در حوزه‌های مختلفی مانند محیط زیست، سلامت، تعلیم و تربیت، حمایت از افراد ناتوان و آسیب‌دیده، توسعه اقتصادی و مانند آن باشند. هدف اصلی مشارکت اجتماعی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه، تقویت ارتباطات اجتماعی و ایجاد حس همبستگی و تعلق اجتماعی است.
افزایش رضایتمندی سالمندان از زندگی با شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: مشارکت اجتماعی، مساله بسیار مهمی است زیرا مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و شمول در جامعه (Social inclusion) می‌تواند بر سلامت روانی و جسمانی سالمندان تأثیر زیادی داشته باشد. مشارکت اجتماعی در سالمندان یکی از پر کاربردترین روش‌ها برای حفظ سلامت روانی و معنوی آن‌ها است. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند احساس معنویت و رضایتمندی از زندگی را افزایش دهد.
وی افزود: از طرف دیگر، شمول اجتماعی به سالمندان اجازه می‌دهد که از شبکه‌های اجتماعی خود حمایت بیشتری دریافت کنند و احساس ارتباط و ارزشمند بودن داشته باشند.
علی‌پور بیان کرد: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مشارکت اجتماعی در سالمندان می‌تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها کمک کند. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند مانع انزوای اجتماعی و تنهایی شود و در نتیجه، جنبه‌های سلامت روانشناختی و جسمانی را تقویت می‌کند.
وی افزود: یکی دیگر از فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان، افزایش حفظ عملکرد شناختی است. مشارکت در گروه‌های اجتماعی، عملکرد شناختی و حافظه را تقویت می‌کند و از افت عملکرد شناختی جلوگیری می‌کند. در نهایت، کاهش خطر افسردگی و اضطراب از دیگر فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان است.
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: مشارکت سالمندان در خانواده به عنوان یکی از مسائل اجتماعی مهم شناخته می‌شود. هر چند که نقش و مشارکت سالمندان در خانواده در هر فرهنگ و جامعه متفاوت است اما معمولا سالمندان نقش‌های جدی و رسمی در خانواده دارند. آن‌ها می‌توانند به عنوان مرجع یا ستون استوار خانواده عمل کنند و نقش‌های سرپرستی و تدبیر امور را بر عهده داشته باشند. همچنین، سالمندان می‌توانند به عنوان مشاوران خانواده عمل کنند و در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی نقش مهمی ایفا کنند.
وی افزود: مشارکت سالمندان در خانواده، به میزان علاقه و شرکت آن‌ها در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خانوادگی اشاره دارد. در بسیاری از فرهنگ‌ها، سالمندان به عنوان مرجع و پرچمدار تجربه به حساب می‌آید و نقش مشورتی و راهنمایی را بر عهده می‌گیرند. این مشارکت می‌تواند شامل تصمیم‌گیری‌های مهم خانوادگی، حل و فصل اختلافات، نظارت بر فرزندان و ارائه مشاوره در امور زندگی روزمره باشد.
سالمند و همبستگی در بستر خانواده
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: مفهوم همبستگی خانوادگی عبارت است از حس آرامش و رضایتمندی از روابط خانوادگی بر اساس قدردانی، رضایتمندی از روابط خانوادگی در گذشته و حال و آینده، احساس نزدیکی عاطفی با اعضای خانواده شامل چندین نسل حتی اگر از نظر جغرافیایی از هم دور باشند و یا تعارضی را تجربه کرده باشند. سالمندان خانواده در چنین فضایی مورد قدردانی قرار می‌گیرند و احساس ارزشمندی و مفید بودن می‌کنند.
علی‌پور بیان کرد: همبستگی در خانواده مستلزم احساس دوجانبه تعهد طولانی‌مدت در روابط خانوادگی و بازسازی آن به هنگام گذار از دوره‌های مختلف زندگی است. فرزندان مسئولیت کمک به والدین سالمند و مراقبت از آن‌ها را می‌پذیرند و والدین نیز متقابلا حمایت آنان را می‌پذیرند.
وی افزود: در چنین بافتی روابط خانوادگی استمرار می‌یابند و به سمت بلوغ پیشرفت می‌کنند. این گذار بستگی به توانایی اعضای خانواده در برقراری روابط بالغ - بالغ بین والدینی که در سنین سالمندی هستند و فرزندان بالغشان دارد. در چنین فضایی حمایت دو جانبه انجام می‌شود و والدین هنگام نیاز از درخواست کمک احساس تحقیر نمی‌کنند.
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان گفت: در غیر این صورت و در صورت تداوم الگوی حاکم روابط گذشته بین اعضای خانواده، بدون در نظر گرفتن تغییراتی که در نتیجه گذشت زمان خواه ناخواه در نقش‌ها و الگوی روابط رخ می‌دهد، روابط دچار تعارض و گسست و پیوندهای افراد خانواده گسسته می‌شوند.
وی عنوان کرد: سالمندان خانواده، به خانواده خود که متشکل از چند نسل است حس تعلق دارند. آنان این احساس تعلق را از طریق بازگویی تاریخچه خانواده، به اشتراک گذاشتن علایق و ارزش‌ها و مشارکت در فعالیت‌ها و مراسم خانوادگی حفظ می‌کند. این فرآیند نوعی التفات و لطف به نسل جدید نیز محسوب می‌شود و به نسل جدید هویت می‌بخشد. سالمندان در چنین فضایی احساس رضایتمندی می‌کنند، حس می‌کنند که وظیفه خود را به درستی انجام داده و در انتقال تجربه‌ها به نسل آینده مشارکت داشته‌اند، احساس حرمت می‌کنند و حس می‌کنند نقش معناداری در خانواده خود ایفا کرده‌اند.
علی‌پور گفت: خوشبختانه ما در جامعه‌ای با فرهنگ غنی زندگی می‌کنیم که حرمت سالمندان و حمایت از آنان در آن توصیه شده است. در ضمن این فرهنگ متاثر از تعالیم مذهبی دین مبین اسلام است که بارها در کتاب آسمانیش به لزوم حفظ حرمت و کرامت سالمندان و حمایت از آن‌ها توسط فرزندان تاکید می‌کند.
کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت خوزستان ادامه داد: هر چند ممکن است در همه موارد بهترین فضا برای مراقبت از سالمند، محیط منزل نباشد اما این حمایت خانواده از سالمند و یکپارچگی خانوادگی را باید به بهترین نحو ممکن حفظ کرد. در واقع نحوه تعامل با سالمندان، تصویری از آینده را در مقابل دیدگان نسل حاضر ترسیم می‌کند.
وی گفت: حفظ یکپارچگی خانوادگی به عنوان یک ارزش و حفظ همبستگی میان سالمند و خانواده‌اش تصویر آینده‌ای سرشار از امنیت خاطر و رضایتمندی را به ذهن متبادر می‌کند و از این رو اهمیت بسزایی در وضعیت خانوادگی و نیز جایگاه اجتماعی سالمندان دارد.
انتهای پیام