بیشتر نوزادان و کودکان دچار مشکل شنوایی، از نظر ظاهر جسمی سالم هستند اما ناشنوایی یا کم‌شنوایی آن‌ها موجب می‌شود که علاوه بر منزوی و خجالتی شدن، نتوانند مهارت‌های گفتاری را به دست بیاورند و در بزرگسالی دچار مشکلات بیشتری شوند.
به گزارش ایسنا، اگر این نقص در کودکان زود مشخص شود می‌توانند با ابزارهای کمکی و درمان‌های لازم، مانند دیگر بچه‌ها به مدارس عادی بروند و شنوایی طبیعی داشته باشند.
پزشکان تاکید می‌کنند که سنجش شنوایی در بدو تولد کمک می‌کند کودکانی که نیاز به درمان دارند، شناسایی شوند و به موقع روش‌های درمانی و کمک به بهبود ناشنوایی برای آن‌ها انجام شود.
در این راستا آگاهی والدین نسبت به علائم کم شنوایی در نوزادان و کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا کم شنوایی یا ناشنوایی درمان نشده، موجب به تاخیر افتادن رشد مغز در قسمت گفتار و زبان می‌شود و این تاخیرها منجر به مشکل در یادگیری می‌شود.
ناشنوایی تنها معلولیتی است که درمان دارد؛ این معلولیت با کاشت حلزون رفع می‌شود. وقتی عمل کاشت حلزون برای کودکی انجام می‌شود، وی به فردی کاملا عادی تبدیل می‌شود، به مدرسه عادی می‌رود، در دانشگاه پذیرفته می‌شود و تشکیل خانواده می‌دهد.
انجام عمل کاشت حلزون شنوایی از سال ۱۳۹۲ در خوزستان آغاز و تاکنون بیش از یک هزار مورد کاشت حلزون در مرکز کاشت حلزون خوزستان انجام شده است و این یعنی هدیه دادن شنوایی به کودکانی که هیچ صدایی در دنیایشان نیست.
۳۰ سپتامبر مصادف با هشتم مهرماه، به عنوان روز جهانی ناشنوایان نام‌گذاری شده است. به مناسبت این روز به "مرکز تبسم"، تنها مرکز کاشت حلزون خوزستان در اهواز سر زدیم و با تعدادی از خانواده‌های دارای فرزند کم شنوا یا ناشنوا که حالا شنوایی‌شان را به دست آورده‌اند، صحبت کردیم.
تجربه ناشنوایی کودکان از زبان مادران
محمد کودک هشت ساله‌ای است که عمل کاشت حلزون انجام داده، به مدرسه عادی رفته است و حالا خوب می‌شنود و کتاب می‌خواند.
رضا هم برادر کوچکتر و بازیگوش محمد هم به تازگی عمل کاشت حلزون انجام داده است، صدا را می‌شنود و واژگان را می‌شناسد اما هنوز به مرحله گفتار نرسیده است.
زهرا مادر این دو کودک دچار کم شنوایی که برای دو فرزندش عمل کاشت حلزون انجام شده و حالا در حال گذراندن دوره توانخشی هستند، درباره روند درمان فرزندانش گفت: در غربالگری سه روزه ابتدای تولد نوزاد، متوجه مشکل شنوایی محمد پسر بزرگم شدم. وقتی فهمیدم پسرم این مشکل را دارد برایم بسیار سخت بود که بتوانم این اتفاق را قبول کنم.
او ادامه داد: از سه ماهگی به مرکز تبسم مراجعه کردیم و محمد از سمعک استفاده کرد. هر روز بچه‌های متفاوتی را در این مرکز می‌دیدم و کم کم این موضوع را قبول کردم.
وی افزود: در یک سالگی برای محمد کاشت حلزون انجام شده و به صورت مرتب دوره توانبخشی و گفتار را گذرانده است. چند ماه اول بعد از عمل هیچ چیزی نمی‌گفت و اطرافیان می‌گفتند بی‌خود خودت را اذیت می‌کنی و بچه‌ات هرگز حرف نمی‌زند.
او که با نمد روی عروسک‌های محمد هم گوشی‌های کوچکی شبیه پردازشگر روی گوش او درست کرده است، گفت: بچه‌ها پشت سر محمد صدا درمی‌آوردند تا ببینند می‌شنود یا نه. مردم در مورد ناشنوایی سوالات عجیب و غریب می‌پرسیدند و بچه‌ها هم به این پردازش روی گوش پسرم دست می‌زدند اما او حالا مانند یک کودک عادی است و آنقدر توانا شده که خودش در مورد این موضوع توضیح می‌دهد و اجازه نمی‌دهد کسی به گوشش دست بزند.
این مادر درباره شرایط فرزند دومش بیان کرد: در غربالگری بدو تولد، رضا سالم بود اما من برای اطمینان برای تست شنوایی مراجعه کردم و مشخص شد که مشکل دارد و حدود یک سال پیش عمل کاشت حلزون را برای او انجام دادند.
مادر دیگری که به این مرکز آمده و منتظر فرزندش است تا کلاس توانبخشی‌اش را تمام کند و بروند، نیز گفت: یک پسر ۱۰ ساله دارم که کمی دیر متوجه شدم مشکل شنوایی دارد. بچه‌ام حرف نمی‌زند اما چون کسی در فامیل نداشتیم که ناشنوا باشد فکر کردم بچه دوست ندارد حرف بزند.
او ادامه داد: تقریبا دیر عمل کاشت حلزون را برای او انجام دادیم و حالا نمی‌تواند خوب صحبت کند و تنها یکی دو کلمه می‌گوید.
این مادر گفت: وقتی بچه دومم به دنیا آوردم برای تست شنوایی مراجعه کردم و مشخص شد یکی از گوش‌های دخترم مشکل دارد. دخترم از سمعک استفاده کرد اما بعد دچار افت شنوایی شد و کاشت حلزون برای او انجام شد.
نازنین‌زهرا هم دختر هشت ساله اهل یکی از روستاهای شادگان است که سال گذشته عمل کاشت حلزون را انجام داده و حالا زبان باز کرده است اما هنوز مانند کودک عادی حرف نمی‌زند.
مادر او نیز در مورد وضعیت دخترش گفت: اوایل متوجه کم شنوایی دخترم نشدم چون هر حرفی می‌زدم متوجه می‌شد و هر کاری می‌گفتم انجام می‌داد اما وقتی دیدم دو سال و نیمه شد و حرفی نزد به مرکز بهداشت رفتم و مشکلش را گفتم و این مرکز را به ما معرفی کردند.
او ادامه داد: با تست شنوایی متوجه شدند که بچه‌ام دچار ناشنوایی شدید است. دو پسر دیگر دارم که خدا را شکر سالم هستند و مشکلی ندارند.
وی بیان کرد: حالا هفته‌ای یک بار برای کلاس‌های توانبخشی و گفتار درمانی به اهواز می‌آیم. سختی راه را تحمل می‌کنم تا دخترم مثل بچه‌های عادی حرف بزند.
مادر انیس هم وقتی متوجه ناشنوایی دخترش شده، دنیا روی سرش خراب شده است اما حالا پر انرژی و شاداب است و روند درمان دخترش را می‌گذراند. دختر او هفت ساله است و سه سال پیش عمل کاشت حلزون را انجام داده و امسال به کلاس اول در مدرسه عادی رفته است.
او گفت: در غربالگری بدو تولد، کم شنوایی دخترم مشخص نشد اما زمانی که دو ساله شد متوجه شدم هیچ صدایی را نمی‌شنود و بعد برای درمان او در یک مرکز دیگر اقدام کردم. آن‌ها ما را معطل کردند، دخترم حدود یکی دو سال از سمعک استفاده کرد در حالی که به کاشت حلزون نیاز داشت.
وی افزود: دخترم تقریبا چهار ساله بود که به این مرکز مراجعه کردم و گفتند نیاز به کاشت حلزون نیاز دارد و حالا سه سالی می‌شود که کاشت حلزون را انجام داده و بسیار بهتر شده است. خیلی به بچه‌ام کمک کردند و از همه کسانی که به ما کمک کردند تا او زندگی طبیعی داشته باشد تشکر می‌کنم.
بررسی مشکل شنوایی نوزاد از بدو تولد
حسین باقری مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان که با نام "تبسم" در اهواز فعالیت می‌کند، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کم شنوایی یکی از معلولیت‌هایی است که شکل پنهانی دارد یعنی شاید در ظاهر فرد نشانه‌ای از مشکلات جسمی مشاهده نشود اما یکی از معلولیت‌های بزرگ در سطح جامعه محسوب می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر برای نوزادانی که در بیمارستان متولد می‌شوند، در بدو تولد غربالگری شنوایی انجام می‌شود و معمولا با در این مرحله، مشکل شنوایی اولیه کودکان مشخص می‌شود. ممکن است از یک هزار تولد زنده دو تا سه نوزاد دچار مشکل شنوایی شدید تا عمیق باشند و باید مداخله درمانی برای آن‌ها انجام شود.
مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان گفت: این کودکان برای ارزیابی تشخیصی دقیق‌تر باید به مراکز تخصصی مانند مرکز تبسم مراجعه کنند تا تست‌های تخصصی از آن‌ها گرفته شود. کودکانی که مشکل شنوایی شدید تا عمیق دارند، باید وارد پروسه توانبخشی شوند یعنی ابتدا باید سمعک (وسلیه کمک شنیداری) استفاده کنند تا شنیدن صدا برای آن‌ها تقویت شود. سپس وارد دوره گفتار درمانی و تربیت شنیداری می‌شوند تا بررسی شود که این کودکان با سمعک می‌توانند به خوبی صدا را بشوند یا خیر. ممکن این دوره شش ماه یا کمی بیشتر طول بکشد.
وی افزود: اگر در این دوره به این نتیجه برسیم کودک می‌تواند با استفاده از سمعک، صدا را به خوبی بشنود و در ادامه مسیر هم از سمعک استفاده می‌کند. عموما این کودکان تا سن مدرسه پایش می شوند. اگر کودک با سمعک به نتیجه خوبی نرسد، وارد مسیر کاشت حلزون می‌شود.
روند کاشت حلزون
باقری بیان کرد: کاشت حلزون یک نوع پروتز است که توسط جراح گوش، حلق و بینی انجام می‌شود و در حال حاضر در خوزستان دکتر صاکی این جراحی را انجام می‌دهد. پس از انجام جراحی، یک قطعه با نام پردازشگر روی سر قرار می‌گیرد و پروسه توانبخشی پس از کاشت حلزون برای فرد آغاز می‌شود. این پروسه به مدت حداقل یک سال و حداکثر سه تا چهار سال ادامه پیدا می‌کند.
مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان گفت: تا ۱۰، ۱۱ سال قبل مرکز کاشت حلزون در خوزستان وجود نداشت اما اکنون مرکز جامع با این خدمات وجود دارد و تاکنون بیش از یک هزار نفر عمل کاشت حلزون را انجام داده‌اند و بخش عمده‌ای از این بیماران وارد مدرسه عادی شده‌اند.
وی با بیان اینکه ناشنوایی تنها معلولیت قابل درمان است، عنوان کرد: در حال حاضر بیمارستان‌ها در بدو تولد نوزاد را غربالگری می‌کنند اما این تست‌ها دقت کافی را ندارند، ضمن اینکه چتر غربالگری حدود ۸۰ درصد است یعنی ممکن است همه بیمارستان‌ها غربالگری را انجام ندهند و در نتیجه ممکن است برخی از کودکان از سیستم غربالگری خارج شوند.
سن طلایی مداخله در ناشنوایی کودک
باقری افزود: اگر این کودکان به موقع غربالگری و وارد سیستم ارزیابی تشخیصی شوند باید مداخلات درمانی برای آن‌ها تا قبل از سه سالگی کامل شود. سن طلایی برای مداخله توانبخشی، دریافت سمعک، کاشت حلزون یا گفتار درمانی قبل از سه سالگی است بنابراین اگر کودکی بعد از این سن مراجعه کند، کار دشوارتر خواهد بود.
مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان گفت: اگر کودکی در سن هفت سالگی با مشکل ناشنوایی برای درمان مراجعه کند تقریبا نمی‌توانیم به رشد گفتار و زبان او کمکی کنیم. در سن بزرگسالی این مشکل بسیار پیچیده‌تر می‌شود یعنی شاید بتوان شنوایی را به یک کودک هفت ساله داد و درک کلمات برای او ایجاد شود اما اگر فرد ۱۵ سال به بالا مراجعه کند میزان نتیجه‌گیری از کاشت حلزون در حد دریافت صدا خواهد بود و هیچ درکی از کلمات نخواهد داشت و گفتار او هیچ پیشرفتی نخواهد داشت.
وی با بیان این که عمل کاشت حلزون رایگان است، عنوان کرد: بنابراین شرایط به گونه‌ای نیست که بگوییم خانواده‌ای به دلیل بار مالی کاشت حلزون، نتوانسته این عمل را برای فرزند خود انجام دهد یا خانواده‌ای به دلیل هزینه‌های توانبخشی، جلسات توانبخشی را رها کرده است. تنها چالش در این خصوص مربوط به رفت و آمد خانواده‌ها از نقاط مختلف به مرکز است.
باقری گفت: بیش از ۹۰ درصد مراجعه‌کنندگان به این مرکز تعیین تکلیف شده‌اند و تنها حدود دو تا سه درصد از آن‌ها کاندید جراحی کاشت حلزون نبوده‌اند.
وی بیان کرد: باید با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها، آگاهی مردم را بسیار افزایش دهیم. البته از سال ۹۱ که این مرکز آغاز به کار کرده تاکنون شرایط آگاهی مردم بسیار افزایش یافته است. در سال ۹۱ میانگین سنی کودکانی که به این مرکز مراجعه می‌کردند پنج سال و نیم بود و فرصت طلایی مان سوخته بود اما اکنون این رقم به زیر سه سال رسیده است. با این وجود هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله داریم زیرا در شرایط ایده‌آل باید کودک زیر یک سال به این مرکز آورده شود.
علائم مشکلات شنوایی در کودکان
مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان با تاکید بر لزوم توجه خانواده‌ها به علائم کم‌شنوایی و ناشنوایی افزود: در سن سه تا چهار ماهگی از کودک انتظار نداریم معنی واژه را متوجه شود یا زمانی که اسمش را صدا می‌زنند واکنش نشان دهد اما با شنیدن صداهای متوسط و بالاتر جا می‌خورد. بنابراین زمانی که کودک با بسته شدن در یا صدای بلند، جا نخورد یا تکان نخورد باید به این علامت اخطار توجه کرد.
وی گفت: در پنج ماهگی حرکت گردن کودک کمی بهتر می‌شود و اگر در این سن، کودک با شنیدن صدا به سمت منبع صدا چرخش نکند، این یک علامت خطر است. همچنین اگر کودک یک ساله هیچ کلمه یا واژه‌ای نگوید باید از این موضوع نگران شد و برای تست‌های تشخیصی به مراکز شنوایی سنجی مراجعه کرد.
وجود بیش از ۱۲ هزار و ۸۰۰ معلول شنوایی در خوزستان
غلامعلی جعفری معاون توانبخشی اداره‌کل بهزیستی خوزستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آمار ناشنوایان استان خوزستان اظهار کرد: ۹۷ هزار و ۲۶۷ نفر در بهزیستی خوزستان دارای پرونده توانبخشی هستند که ۱۲ هزار و ۸۳۹ نفر از این تعداد دارای معلولیت شنوایی و ۵ هزار و ۵۳۷ نفر از این افراد زن و ۷ هزار و ۳۰۲ نفر مرد هستند.
وی در خصوص خدمات بهزیستی به کم‌شنوایان و ناشنوایان استان خوزستان گفت: ارائه وسایل کمک توانبخشی مانند سمعک و باطری سمعک به ناشنوایان، پرداخت کمک هزینه کاشت حلزون شنوایی، پرداخت کمک هزینه تعمیر و تعویض قطعات کمک شنوایی، ارائه خدمات توانبخشی به معلولان شنوایی در مراکز خانواده و کودک ناشنوا و کم شنوا شامل تربیت شنیداری، گفتار درمانی و غیره و پرداخت مستمری و پرداخت کمک هزینه دانشجویی و دانش‌آموزی به این افراد از خدمات بهزیستی به این افراد است.
جعفری با اشاره به اجرای طرح غربالگری شنوایی در استان خوزستان بیان کرد: در خوزستان ۴۲ پایگاه غربالگری شنوایی فعال تحت نظارت سازمان بهزیستی در ۲۸ شهرستان مستقر هستند. این مراکز از ابتدای امسال تاکنون حدود ۳۶ هزار نوزاد را مورد معاینه قرار داده‌اند که ۱۵۰ نوزاد از این تعداد مشکوک به افت شنوایی بوده و برای آزمایش‌های تشخیصی، به کلینیک‌های شنوایی‌شناسی ارجاع داده شده‌اند و ۵۰ کودک از این تعداد نیز با تشخیص قطعی افت شنوایی برای مداخلات طبی - توانبخشی به مراکز مربوطه ارجاع داده شده‌اند.
به گزارش ایسنا، کم‌شنوایی یا ناشنوایی معلولیتی است که می‌تواند فرد را تا پایان عمر نه تنها از شنیدن صدا بلکه از حرف زدن محروم کند اما در مقابل، تنها معلولیت قابل درمان است به این شرط که به موقع تشخیص داده شود و درمان آن انجام شود.
گزارش از: دلال آلبوشهبازی - خبرنگار ایسنا
انتهای پیام