۷۰ درصد انگور تولیدی در شهرستان یعنی حدود ۴۳ هزار تن به انواع کشمش آفتابی، تیزابی و سایه‌خشک تبدیل شده که حدود ۳۰ هزار از این میزان به کشورهایی از جمله روسیه، اوکراین، پاکستان، هند، عراق و رومانی صادر می‌شود.
به گفته واحدهای صادرکننده کشمش شهرستان، تعهد ارزی درنظر گرفته شده برای محصولات کشاورزی و عدم دریافت به موقع تسهیلات و روند طولانی از مشکلات واحدهای فعال صادرکننده کشمش ملایر است.
آذرماه سال ۹۷ نظام تولید انگور درّه‌جوزان ملایر در استان همدان به عنوان دومین میراث کشاورزی جمهوری اسلامی و پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو) به ثبت رسید و برند انگور ملایر جهانی شد. این شهرستان از نظر میزان تولید انگور در رتبه چهارم کشور و از نظر سطح زیرکشت انگور رتبه پنجم کشور را داراست.
کاهش برداشت انگور از ۲۷۶ هزار تن به ۱۰۰ هزار تن بدلیل سرمازدگی
به گفته مدیر جهادکشاورزی ملایر، این شهرستان دارای ۱۱ هزار و ۷۵۱ هکتار باغ انگور است که از این میزان سالانه به طور متوسط ۲۷۶ هزار تن محصول انگور برداشت می‌شود.
یوسف کاکاوند به دو دوره سرمازدگی بهاره در سال زراعی گذشته که باغات انگور شهرستان را تحت تأثیر قرار داد، اشاره و مطرح کرد: با این سرمازدگی متوسط تولید انگور شهرستان از ۲۴ تن در هکتار به ۹ تن در هکتار کاهش یافت یعنی برداشت انگور از سالانه ۲۷۶ هزار تن امسال به ۱۰۰ هزار تن کاهش یافته است.
کاکاوند از امهال تسهیلات و وام‌های کشاورزان برای جبران خسارت سرمازدگی خبر داد و گفت: وام‌های کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان باغداران در حال امهال است.
وی با بیان اینکه به طور قطع این کاهش محصول تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد کشاورزی منطقه خواهد داشت، ادامه داد: ضروری است کشاورزان و باغداران بیمه کردن باغات خود را جدی بگیرند چراکه سال گذشته غرامت کشاورزانی که باغ خود را بیمه کردند، پرداخت شد.
در باغات داربستی خسارت بسیار ناچیزی از سرمازدگی داشتیم
وی با تأکید بر اینکه در باغات داربستی خسارت بسیار ناچیزی از سرمازدگی داشتیم، افزود: متوسط تولید محصول در باغات فراز بیش از ۲۴ تن در هکتار و حجم آب مصرفی در این باغات نسبت به باغات خزنده بسیار کمتر است.
کاکاوند با اشاره به ضرورت احداث باغات داربستی بیان کرد: کشاورزان باید باغات خود را از حالت سنتی و خزنده به داربستی تبدیل و از کاشت ارقام جدید و پیوندی انگور استقبال کنند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۱۷۰ هکتار باغ داربستی در سطح شهرستان وجود دارد، تصریح کرد: سال گذشته حدود ۴۷۵ میلیون تومان اعتبار دولتی و یک میلیارد تومان اعتبار استانی برای اجرای طرح فراز به شهرستان تخصیص داده شد.
کاکاوند با تأکید بر اینکه در حوزه اعطای تسهیلات به باغداران برای اجرای طرح فراز هنوز اعتبارات قابل توجهی مصوب نشده است، گفت: هزینه اجرای طرح فراز در هر هکتار ۲۵۰ میلیون تومان است این در حالیست که سال گذشته حداکثر ۶۰ میلیون تومان در هکتار به باغداران تسهیلات داده شد.
تسهیلات خوبی برای اجرای طرح فراز در ۵۰۰ هکتار از باغات شهرستان مصوب شده است
وی خاطرنشان کرد: امسال اعتبارات و تسهیلات خوبی برای اجرای طرح فراز در ۵۰۰ هکتار از باغات شهرستان مصوب شده که به محض تخصیص، این تسهیلات در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت.
کاکاوند از تصویب سیستم آبیاری تلفیقی برای شهرستان در سال گذشته خبر داد و ابرازامیدواری کرد با تأمین اعتبار این سیستم آبیاری را در باغات خزنده موجود و باغات داربستی اجرا کرده و حجم آب مصرفی را حداقل ۵۰ درصد کاهش دهیم.
وی در بخش دیگری در مورد کمبود کودهای کشاورزی گفت: به تمام کارگزاران در بخش کود و سم ابلاغ شده است که به مقدار سهمیه خرید داشته باشند.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان ملایر با بیان اینکه مشکلی در تأمین کودهای کشاورزی نداریم، افزود: مشکل قیمت کودهای کشاورزی است که کشوری بوده و با شهرستان نیست.
ضرورت استفاده باغداران از سبد کودی
کاکاوند با تأکید بر ضرورت استفاده باغداران از سبد کودی اظهار کرد: استفاده از یک نوع کود به تنهایی، به اندازه مشخصی کمک‌کننده است اما وقتی کشاورز چند کود را به صورت همزمان استفاده کند، اثرات آن به مراتب افزایش خواهد داشت.
به گفته وی، سیاست جهادکشاورزی این است که کودهای کشاورزی به صورت همزمان و در قالب یک سبد کودی مصرف شود اما متأسفانه کشاورزان و باغداران هنوز به این برداشت نرسیدند که سه کود را همزمان مصرف کنند و اعتقادات خاصی دارند که باید با کلاس‌های ترویجی اصلاح شود.
کاکاوند ادامه داد: در حال حاضر باغاتی هستند که متوسط برداشت آنها با استفاده ترکیبی از این کودها، در هکتار به بیش از دو برابر افزایش یافته است پس استفاده از یک سبد کودی تأثیر بسیاری در اقتصاد کشاورز خواهد داشت.
صادرات ۳۰ هزار تن انواع کشمش از ملایر
وی با بیان اینکه ۷۰ درصد انگور تولیدی در شهرستان یعنی حدود ۴۳ هزار تن به انواع کشمش آفتابی، تیزابی و سایه‌خشک تبدیل می‌شود، مطرح کرد: ۵۵ کارخانه تسویه و فرآوری کشمش ملایر، حدود ۳۰ هزار تن انواع کشمش صادر می‌کنند. ۲۰ هزار تن کشمش سایر استان‌ها نیز در ملایر فرآوری شده و از گمرک شهرستان صادر می‌شود.
به گفته کاکاوند، روسیه، اوکراین، پاکستان، هند، عراق و رومانی کشورهای هدف صادرات کشمش ملایر هستند که وجود استانداردهای سختگیرانه در این کشورها باعث شده است تلاش کنیم به استانداردهای آنها برسیم.
دولت برای تبدیل باغ خزنده به داربستی از باغدار حمایت کند
یکی از باغداران دره‌جهانی جوزان سرمازدگی بهاره را از جمله مهمترین مشکلات باغداران برشمرد و مطرح کرد: در صورت حمایت دولت، باغدار می‌تواند با تبدیل باغ خود از حالت سنتی و خزنده به حالت داربستی، مشکل سرمازدگی بهاره را رفع کند.
مسعود همراهی معتقد است که یکی دیگر از مشکلات باغداران تهیه کودهای پتاس و فسفات است که یا در بازار موجود نیست یا قیمت به قدری بالاست که باغدار توان خرید ندارد.
وی با تأکید بر لزوم دریافت کودهای پتاس و فسفات با قیمت مناسب و رسیدن به موقع آن به دست کشاورز، گفت: قیمت خرید کشمش از باغدار توسط کارخانه‌داران کشمش برای کشاورز مناسب و به‌صرفه نیست چراکه قبل از برداشت انگور، کارخانه‌داران جلسه‌ای برگزار کرده و نرخ پایینی برای خرید کشمش درنظر می گیرند، بنابراین بهتر است با حمایت دولت، قیمتی درنظر گرفته شود که کشاورز و باغدار ضرر نکند.
ضرورت تغییر رویکرد کشاورزان برای احداث باغ داربستی
محمد غفاری، یکی از باغداران ملایری است که طی سال‌های ۹۲ و ۹۵ عنوان باغدار نمونه را کسب کرده و در حال حاضر دو هکتار باغ داربستی در ملایر دارد که علاوه بر ۱۱ رقم انگور سنتی ملایر، ۱۵ رقم سرشاخه‌کاری توسط ایستگاه تحقیقات انگور شهرستان ملایر در باغ او کشت شده و در مجموع ۲۷ رقم انگور در این باغ موجود است.
غفاری با بیان اینکه حدود ۷۰ تا ۸۰ تن انگور از هر هکتار این باغ برداشت می‌شود، مطرح کرد: به جرأت می‌توان گفت بیش از ۹۰ درصد باغات ملایر در اثر سرمازدگی اواسط اردیبهشت‌ماه سال‌جاری دچار سرمازدگی شدند.
وی با تأکید بر اینکه باغات داربستی دچار کمترین خسارت سرمازدگی شدند، افزود: این نشان‌دهنده اهمیت باغات داربستی بوده و ضروری است کشاورزان رویکرد خود را در این حوزه تغییر دهند.
غفاری به مزایای باغ داربستی اشاره و تأکید کرد: سرمازدگی بهاره شامل این روش نخواهد شد و ریزگردها اثری بر محصولات انگور ندارند و به علت نوردهی بالا محصولات ۱۵ تا ۲۰ روز زودتر از باغات خزنده قابل برداشت خواهند بود و برداشت محصول راحت‌تر است.
وی کیفیت بالای محصولات را از دیگر مزایای داربستی بودن باغ عنوان و خاطرنشان کرد: در باغ داربستی تعداد نهال یک و نیم تا دو برابر می‌شود و در نتیجه تناژ محصول افزایش یافته و همزمان کیفیت محصول افزایش می‌یابد.
غفاری افزود: با توجه به سرمازدگی امسال، رویکرد کشاورزان تغییر کرده و تعداد بسیاری از کشاورزان در حال احداث باغ فراز هستند.
این باغدار در بخش دیگری فروش محصول را یکی از چالش های جدی باغداران ملایری دانست و خاطرنشان کرد: از زمانی‌که به یاد دارم و باغدار بودم، ما باغداران هیچ وقت نتوانستیم برای محصول خود قیمت تعیین کنیم.
صادرات کشمش ملایر به کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس
مدیرعامل شرکت یاقوت ناب پارس با سابقه بیش از ۱۵ سال کار در حوزه تولید و صادرات کشمش و کسب عنوان صادرکننده نمونه استان طی هفت سال متوالی، اظهار کرد: این سه مجموعه کارخانه، برای ۸۰ نفر به طور مستقیم و ۲۰۰ نفر به طور غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است.
حسین ابراهیم‌خانی ادامه داد: محصول این شرکت به کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، لهستان، رومانی، مجارستان، صربستان، روسیه و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.
موانع پیش‌روی صادرکنندگان کشمش ملایر
ابراهیم‌خانی گفت: قطع برق در فصل تابستان به مدت دو روز در هفته ضربه سنگینی به خط تولید کارخانه وارد کرد.
وی تعهد ارزی درنظر گرفته شده برای محصولات کشاورزی را یکی از دلایل کاهش صادرات برشمرد و افزود: عدم دریافت به موقع تسهیلات و روند طولانی و زمانبر برای دریافت تسهیلات یکی دیگر از مشکلات واحدهای فعال صادر کننده کشمش در شهرستان است.
ابراهیم‌خانی با تأکید بر اینکه عرضه، تقاضا و بازار ارز عامل اصلی قیمت‌گذاری کشمش است، بیان کرد: با توجه به عدم ثبات بازار ارز، قیمت کشمش را کارخانه‌دار و تولیدکننده مشخص نمی‌کند این در حالیست که باغداران گمان می‌کنند تعیین قیمت کشمش با کارخانه‌دار است.
مانیزان؛ پایتخت شیره‌پزی دره جهانی جوزان
روستای مانیزان روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ملایر است که با جمعیتی حدود ۳۸۶ نفر در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان و در محور دره جوزان قرار گرفته است.
همجواری با منطقه حفاظت شده لشگردر، آب و هوای معتدل و وجود رودخانه مانیزان در جنوب روستا از جمله پتانسیل‌های گردشگری مانیزان است و این روستا هر ساله به عنوان تکه‌ای از پازل دره جهانی جوزان در ملایر، مقصد گردشگرانی از سراسر کشور است.
بافت تاریخی و قدیمی روستایی، باغات انگور، سفره‌های پهن شده بر روی زمین و یاقوت‌های سبزی که در انتظار آفتاب هستند، کارگاه‌های شیره‌پزی و لبخند شیرین اهالی باصفا و مهمان‌نواز مانیزان برای هر گردشگری بکر و جذاب است.
بوی شیره‌ای که روی اجاق‌های دست‌ساز و کاه‌گلی خانه‌ها در حال جوشیدن است، شما را مسحور می‌کند. پدربزرگ‌هایی که تلخی و شیرینی روزگار گرد سپیدی بر محاسن شان نشانده، خروس‌خوان و کله صبح با لباسی محلی و عصا به دست از حاشیه جاده عبور می‌کنند، مادربزرگ‌هایی که از اذان صبح در حیاط خانه روسری به سر می‌بندند و اجاق روشن کرده و مشغول پخت شیره می‌شوند. مردان و زنانی که در تاکستان‌ها مشغول برداشت انگور هستند و چهارپایانی که سبدهای انگور را از کوچه باغ‌ها به خانه‌ها می‌برند. اینها تنها بخشی از صحنه‌هایی است که اواخر شهریورماه و در فصل برداشت انگور در مانیزان اتفاق می‌افتد.
قدمت ۷۰۰ ساله مانیزان در پخت شیره انگور
به گفته دهیار روستای مانیزان، شیره‌پزی در این روستا قدمتی ۷۰۰ ساله دارد و خانه هر یک از اهالی روستا به تنهایی یک کارگاه شیره‌پزی است.
وحید همراهی با بیان اینکه تاکنون ۱۳ دوره جشنواره شیره‌پزی در این روستا برگزار شده است، گفت: جشنواره شیره‌پزی مانیزان در سال ۱۳۹۰ به ثبت ملی رسید.
همراهی ادامه داد: طبق تعریف مادربزرگ‌هایمان شیره مانیزان طرفداران بسیاری در شهرهای شمالی کشور به ویژه رشت داشته است اما در حال حاضر خریدارانی از سراسر کشور به ویژه مردم شهرهای همدان و ملایر دارد.
توقفی در کارگاه‌های شیره‌پزی مانیزان
یکی از زنان روستای مانیزان در ادامه روش تولید شیره عسلی را توضیح داد. مهری بیات گفت: از هر سه تا چهار کیلو آب انگور یک کیلو شیره می‌توان تهیه کرد. برای تهیه شیره انگورهای کشمشی را پس از شست‌وشو، در حوضچه‌های مخصوصی با چکمه لگد می‌کنند تا آب انگور از ناودان متصل به حوضچه به درون تقارهای گلی بزرگ سرازیر شود.
به گفته بیات، اهالی روستا برای اینکه ناخالصی و تفاله‌های انگور با آب آن مخلوط نشود، بوته‌های علفی صحرایی که در اصطلاح محلی به آن جارو خاری می‌گویند را زیر انگورها و روی یک تخته چوبی درون حوضچه قرار می‌دهند.
به گفته وی، هر تقار گلی حدود ۱۰۰ کیلو آب انگور را در خود جای می‌دهد و به ازای هر ۱۰۰ کیلو آب انگور پنج کیلو خاک شیره به آن اضافه می‌کنند و تا صبح روز بعد به آن دست نمی‌زنند البته باید گفت که خاک شیره را معمولاً حرارت می‌دهند سپس به آب انگور اضافه می‌کنند چراکه خاک حرارت ندیده باعث گل‌آلود شدن آب انگور می‌شود.
بیات ادامه داد: خاک شیره، خاکی است به رنگ روشن و شبیه خاک آجر که آن را از کوه‌های مانیزان و دره جوزان تهیه می‌کنند. این خاک املاح موجود در آب انگور را در خود حل کرده و در اصطلاح زنان روستا آب انگور بریده شده و املاح به صورت لایه‌ای روی آب آن قرار می‌گیرد که این لایه را جدا می‌کنند و آب انگور را با پارچه‌هایی تمیز و مخصوص صاف می‌کنند.
به گفته وی، آبی که پس از جدا کردن املاح آن توسط خاک شیره و عبور از صافی به دست می‌آید مانند اشک چشم زلال است و حاصل دست‌رنج زنان روستایی است که حالا باید روی اجاق قرار بگیرد.
زنان روستایی در کنار شعله‌های آتش صبورانه پخت شیره را آغاز می‌کنند و با دستان پینه بسته مداوم آن را هم می‌زنند تا سر نرود. حرارت نباید خیلی بالا باشد چراکه رنگ شیره را تیره می‌کند. بعد از پخت و رسیدن به غلظت مناسب شیره عسلی به دست خواهد آمد.
نوع دیگری از شیره که در روستای مانیزان توسط زنان زحمتکش روستایی تهیه می‌شود، شیره سفید است که برای تهیه آن، شیره عسلی را با پاروهای چوبی به مدت پنج تا شش شبانه‌روز، روزی چند ساعت هم می‌زنند تا زمانی‌که به رنگ سفید درآید و غلیظ شود. اگر مقدار شیره زیاد باشد برای هم زدن آن از دریل‌هایی استفاده می‌کنند که مردان خوش‌ذوق روستا پنجه‌هایی آهنی به سر آن وصل کردند، وسیله‌ای شبیه به همزن برقی.
مهارت تهیه باسلوق در ملایر در تاریخ ۲۲ اسفندماه سال ۹۴ در فهرست آثار ناملموس ثبت ملی شده است.
بیات با اشاره به روش تهیه باسلوق مطرح کرد: برای تهیه باسلوق نشاسته‌ای زمانی‌که شیره روی اجاق کاملاً غلیظ نشده و به اصلاح زنان روستایی سوزن جوش می‌زند، نشاسته‌ای را که در مقداری آب سرد حل شده به آن اضافه می‌کنند و مدام هم می‌زنند تا یکدست شود سپس بسته به ذائقه شخصی مغز بادام یا گردو و یا پودر نارگیل به آن اضافه می‌کنند و اجازه می‌دهند تا به آرامی سرد شود.
وی با بیان اینکه اگر به جای نشاسته از آرد بلغور گندم در پخت باسلوق استفاده شود، باسلوق ترخینه‌ای تهیه خواهد شد، افزود: زنان و دختران این دیار برای تهیه سجوق که نوع دیگری از باسلوق است، مغز گردوها را با حوصله از نخ رد می‌کنند و این مغز گردوهای آویزان شده از نخ را به درون دیگ باسلوق در حال پخت می‌برند و بیرون می‌آورند سپس روی بندهایی آویزان می‌کنند تا کاملاً خشک و آماده خوردن شوند.
انتهای پیام