رضا لطفی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به بودجه محدود حوزه پژوهش، اظهار کرد: در راستای تسهیل و اعتماد به همکاران روشی را که پیشتر در پرداخت هزینه‌های پژوهشی به همکاران مرسوم بود را تغییر دادیم، زیرا در روش معمول همکاران با هزینه شخصی مبالغی را پرداخت می‌کردند و سپس با ارائه فاکتور، این مبلغ پس از مدتی به آنان بازگردانده می‌‎شد، در حالی‌که در روش کنونی مبالغی با عنوان پژوهه در دسترس آنان قرار دارد و این اتفاق بر اساس اعتماد صورت گرفته است تا نیاز نباشد اساتید با هزینه شخصی کار کنند؛ هر چند این رقم بسیار کمتر از نیاز واقعی همکارانمان برای پژوهش است و به عنوان معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شرمنده آنان هستم.

وی با اشاره به اقداماتی که در حوزه پژوهش رخ داده و به اشتراک گذاشتن آن با کشورهای منطقه و به ویژه جبهه مقاومت، افزود: مسیری که ما در علم و فناوری طی کرده‌ایم در قسمت‌هایی دقیق و صحیح نبوده است؛ مثلا مدت بسیار زیادی است که در مرحله تولید علم باقی مانده‌ایم، زیرا مقاله‌محوری در دوره‌ای اصل و مبنا قرار گرفته بود. بنابراین در سفر به کشورهای همسایه و در بیان تجربیات به صراحت به آن‌ها می‌گوییم که دستاوردهای خوب ایران را یاد بگیرید، اما اشتباهات ما را تکرار نکنید. قرار نیست آن‌ها همیشه ۲۰ سال از ما عقب‌تر باشند، به همین جهت در سفر به کشورهای منطقه، در مورد ساختار پارک‌ها صحبت می‌کنیم، هرچند برای بعضی از آنها بسیار عجیب است که در پارک دانشگاه حتی از شرکت‌های خصوصی در حد توانمان حمایت می‌کنیم.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص راه‌ حل پیشگیری از خروج نخبگان از کشور، عنوان کرد: این کار تنها با ارائه الگو ممکن می‌شود. صحبت کردن با دانشجویان بدون نشان دادن الگوی عملی به آن‌ها ثمری را در پی نخواهد داشت. الگو به این معنی که بگوییم یک تیم در حال انجام فعالیتی است و این فعالیت اعضای تیم را از چند جنبه راضی نگه داشته و اقناع می‌کند؛ یک جنبه، جنبه علمی و دانش‌بنیان بودن شرکت است که مرزهای دانش را ترسیم می‌کند و بسیار باارزش است. جنبه دیگر مباحث مالی است که از فروش محصول آن شرکت تأمین می‌شود.  

لطفی تأکید کرد: جنبه سومی نیز وجود دارد که بسیار اهمیت دارد و آن حس مفید بودن است. آنچه باعث ماندگاری افراد در تیم، شرکت و ... می‌شود، در درجه اول پول یا حتی احترام نیست، بلکه حس مفید بودن است. بنابراین اگر برای بسیاری از کسانی که از کشور خارج می‌شوند، بتوانیم شرایطی ایجاد کنیم که حس مفید بودن‌ کنند، مهاجرت نخواهند کرد.

وی ادامه داد: واقعیت این است که بخشی از مهاجرت به این دلیل است که فرد می‌خواهد مفید باشد؛ بنابراین باید شرایط مفید زندگی کردن دانشجویان را به ویژه با ایجاد الگو نه به شکل دولتی، بلکه با درست کردن مدل‌های خصوصی تقویت کنیم.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی در پاسخ به سوالی در خصوص وضعیت قراردادهای ارتباط با صنعت بیان کرد: رقم قراردادها در این حوزه هنوز افزایش چشمگیری نداشته است، اما در حال تسهیل و بهبود فرایندها هستیم تا موانع همکاری اعضای هیات علمی با صنعت و جامعه به حداقل برسد. به عنوان مثال با زحمات شبانه‌روزی مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه توانسته‌ایم زمان واریز مبلغ قرارداد کارفرما به همکارانمان را که پیشتر گاهی تا ۳ ماه طول می‌کشید را به حدود ۳ روز و حتی کمتر کاهش دهیم. در واقع با اصلاح فرایندهای ارتباط با صنعت و جامعه، رغبت بیشتری برای همکارانمان برای حرکت در مسیر حل مسائل جامعه پدید می‌آید.

لطفی در پاسخ به سوالی درباره حمایت‌های دانشگاه از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حوزه فناوری، اظهار کرد: معمولا حمایت‌ها به تامین فضا و سخت‌افزار محدود شده است در حالی‌که مشکل اصلی در کارآفرینی دانش‌محور، مغزافزار و دانش کارآفرینی است. به عنوان مثال در مقوله صبر، وقتی جوانی می‌خواهد در حوزه فناوری شروع به کار کند، جامعه ۵ سال صبر برای به نتیجه رسیدن فعالیت او ندارد. باید دانست انجام کار دانش‌بنیان به معنای واقعی به چندین سال صبر نیاز دارد و هیچ گاه پس از یک سال به نتیجه نمی‌رسد. اصل مسئله برای دانشجوی ما، مدل و طرز تفکر است که نیازمند کار جدی است. 

وی اضافه کرد: از نظر مالی حمایت‌های نسبتا خوبی از سمت برخی صنایع، دستگاه‌ها و نهادها از پایان‌نامه‌ها صورت می‌گیرد و ما در حال تسهیل دسترسی دانشجویان‌مان به این حمایت‌ها هستیم. البته محدودیت‌هایی جدی در بودجه پژوهشی دانشگاه‌ها وجود دارد و باید با اصلاح دیدگاه سیاست‌گذاران و درک ضرورت سرمایه‌گذاری در پژوهش و فناوری این کمبود جدی مرتفع شود.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی با بیان اینکه شاید اگر مردم می‌توانستند مدتی در کشورهای دیگر زندگی کنند، خیلی بیشتر قدر ایران و نعمت‌هایش را می‌دانستند، گفت: آمار اسراف در کشور ما که بسیار هم بالاست، نمونه‌ای از این عدم درک است. توجه به وقت دانشجو به عنوان عمری که دیگر برنمی‌گردد باید در اولویت باشد، در حالی‌که دغدغه و حساسیتی نسبت به پرهیز از اتلاف وقت در میان جوانان و متاسفانه در میان سیاست‌گذاران حوزه آموزش عالی  وجود ندارد و این موضوعی است که به شدت غربی‌ها روی آن حساس هستند.  امام علی (ع) می فرمایند: « خدا را! خدا را! در باره قرآن؛ مبادا دیگران در عمل کردن به دستوراتش از شما پیشی گیرند».

لطفی با بیان اینکه هم‌افزایی موجود میان دانشگاه‌ها راضی‌کننده نیست، عنوان کرد: از آنجا که اغلب هم‌افزایی‌های پژوهشی موجود از شناخت شخصی دو عضو هیات علمی نسبت به یکدیگر نشأت می‌گیرد و ساختاری برای آن پیش‌بینی نشده است، لازم است که همکارانمان برای ایجاد هم‌افزایی ارتباطات بیشتری با هم داشته باشند؛ هرچند برنامه‌هایی در این خصوص در دست تدوین داریم.

مسئله از ایده مهمتر است

وی ضمن معرفی کتاب‌هایی در زمینه نوآوری، بیان کرد: خیلی خوب است که دانشجویان برای خواندن این کتاب‌ها وقت بگذارند؛ هرچند برای آسان‌تر شدن کار دانشجویان شروع به خلاصه کردن آن‌ها کرده‌ایم؛ از جمله کتاب طرز تفکر «Mindset» که خانم پروفسور کارول دوئک استاد دانشگاه استنفورد آن را نوشته است و کتاب بسیار ارزشمندی است. این کتاب را به فارسی خلاصه کرده‌ایم و در حال افزودن گوشه‌هایی از نگاه اسلام به موضوعات کتاب و همچنین برخی نظرات متفکران غربی در چند سال اخیر به آن هستیم. ان‌شاءالله در دو ماه آینده این کتاب که اولین کتاب از یک مجموعه چهارجلدی است، چاپ خواهد شد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی همچنین به کتاب «طرز فکر نوآور» اشاره کرد و افزود: در نوآوری اصل چالش، طرز فکر است. یکی از تعاریف غربی‌ها در تعریف نوآوری عبارت است از "حل بهتر مسئله ارزشمند". مثال‌های متفاوت و جالبی در این زمینه طرح می‌شود که ویژگی مشترک همه‌ آن‌ها مسئله خوب و ارزشمند است. در این کتاب مطرح شده که یک انسان نوآور بیش از آنکه پاسخ دهد، سؤال می‌پرسد. بنابراین سؤال خوب پرسیدن بسیار مهم است، چنانکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «حسن السؤال، نصف العلم».

لطفی ادامه داد: بدین ترتیب یکی از مشکلات جوانان در شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور این است که از مسئله خوب شروع نمی‌کنند، از ایده شروع می‌کنند. بنابراین باید شناسایی مسئله خوب را در اولویت قرار دهیم؛ موضوعی که آقای فلیشمن در مقاله‌ای در پایگاه اطلاع‌رسانی Forbes با عنوان «ایده‌ها مهم نیستند؛ این چیزی است که من پس از ۲۰ سال نوآوری بدان رسیده‌ام» بیان می‌کند. چرا ایده مهم نیست؟ چون اگر مسئله خوب و شفاف بیان شود، در طول فرآیند حل مساله ممکن است ایده بارها تغییر کند یا تکامل یابد. بنابراین به دنبال راه‌هایی برای تبیین و ترویج فرآیند چگونگی شناسایی مسئله‌های ارزشمند هستیم.  

لطفی با اشاره به تفاوت نگاه اسلام و نگاه غرب به مسئله ارزشمند، خاطرنشان کرد: لزوماً ماهیت مسئله ارزشمند در غرب و نزد اسلام یکی نیست، در توصیه اسلام جدی بودن مسئله برای حل کردن آن کافی است، چنانکه در آیه ۷۷ سوره قصص آمده است « به هر چیزی که خدا به تو عطا کرده بکوش تا ثواب و سعادت در آخرت تحصیل کنی و لیکن بهره‌ات را هم از دنیا فراموش مکن»، بنابراین در نگاه اسلام آخرت اولویت نخست است و بهره از دنیا در درجه دوم قرار دارد، اما در نگاه غرب مباحث و منافع اقتصادی، تعیین‌کننده ارزشمندی مسئله است.

انتهای پیام