علیرضا صدرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص نوع کالاهای صادراتی کشور در دهه‌های اخیر گفت: با توجه به اینکه ایران دانش فنی داخلی و تخصصی در برخی زمینه‌های تولید داشته است، در بازارهای اطراف ایران جایگاه مناسبی دارد. این کالاها شامل مواد خوراکی، لوازم خانگی و کالاهای صنعتی می‌شود. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۶ نمایشگاهی در کشور افغانستان برگزار کرده‌ایم که نمایشگاه اختصاصی ماشین آلات صنعتی تولید جمهوری اسلامی بوده است.
فرایند حضور شرکت‌های دانش بنیان و فناور در نمایشگاه‌ها تسهیل شده است
وی تصریح کرد: کشورهای اطراف ما از لحاظ دانش تکنولوژی کشورهای پیشرفته‌ای نیستند و دانشی که ایران دارد می‌تواند بسیار موثر باشد. این سازمان تعامل و همکاری خوبی با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری دارد. به همین علت فرایند حضور شرکت‌های دانش بنیان و فناور در این نمایشگاه‌ها تسهیل شده است.
صدرزاده در خصوص چالش‌های صادراتی در کشور اظهار کرد: عمده چالش‌های صادرات با محوریت بخش‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌هایی است که خلق‌الساعه هستند و بر صادرکننده تحمیل می‌شوند.
مدیرعامل شرکت مدیریت پروژه‌های نمایشگاهی در خصوص صادرات مواد غذایی افزود: در بحث تولید و بسته‌بندی مواد غذایی و کیفیت آنها مشکل خاصی نداریم. البته بعضی از شرکت‌های ایرانی در بحث نوآوری محصولات‌شان ضعیف عمل می‌کنند. به همین علت کشور ترکیه از لحاظ بسته‌بندی و ایجاد طعم‌های جدید از ما پیشی گرفته است و با استفاده از طراحان اروپایی نوآورانه عمل می‌کنند.
شرکت‌های کنترل وضعیت به علت تحریم در ایران حضور ندارند
وی خاطرنشان کرد: شرکت‌هایی در دنیا وجود دارد که وظیفه کنترل وضعیت را به عهده دارند. یعنی قبل از صادر شدن، محصولات را ارزیابی می‌کنند و بعد از توافق هم در زمان تحویل بار آنها را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که محصول با آن کیفیت ارزیابی شده، مغایرت ندارد. این شرکت‌ها در سراسر دنیا نمایندگی دارند اما بخاطر تحریم‌ها در ایران حضور ندارند و این موضوع باعث شده که بخشی از تجارت ما با محدودیت مواجه شود.
صدرزاده در خصوص تحریم‌های حمل‌ونقلی در حوزه صادرات بیان کرد: در میان تمامی روش‌های حمل‌ونقل، حمل‌ونقل دریایی یکی از ارزانترین شیوه‌های حمل‌ونقل است. مدت‌ها پیش برای صادرات کالاها به آفریقا از کشتی‌های بین المللی استفاده می‌شد اما امروزه این کشتی‌ها به ایران نمی‌آیند و ما ناچار هستیم که فقط از کشتی‌های جمهوری اسلامی استفاده کنیم. اما کشتی‌های ایران مثلا ظرفیت ۵۰ تن را دارد و تا به اندازه‌ی این ظرفیت تکمیل نشود، حرکت نخواهند کرد. این امر باعث می‌شود که کالا دیر به دست تقاضاکننده برسد و گاها تجارت آن کشور با ایران قطع شود.
نایب رییس انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های خارجی و رویداد های تجاری و صادراتی ایران درخصوص مشکلات صادرات با کشور عراق تصریح کرد: کنوانسیونی در دنیا وجود دارد که به اصطلاح به آن کارنه تیر گفته می‌شود. عملکرد این کنوانسیون اینگونه است که حمل‌ونقل کالا به صورت پلمپ شده را از کشورهای مختلف با مقررات خاصی انجام می‌دهد. به عنوان مثال وقتی کالایی می‌خواهد از ایران به تاجیکستان منتقل شود باید در مسیر از دو کشور دیگر عبور کند، کشورهایی که عضو این کنوانسیون هستند می‌توانند کالای پلمپ شده‌ی جمهوری اسلامی را بپذیرند و اجازه‌ی عبور از کشور خود را برای رسیدن به مقصد، صادر کنند اما متاسفانه عراق در این کنوانسیون قرار ندارد.
وی اظهار کرد: عراق در این کنوانسیون قرار ندارد، بلکه قوانین متفاوتی با ایران دارد که صادرات با این کشور را تا حدودی مشکل‌ساز می‌کند. به عنوان مثال اگر ظرفیت کامیون در ایران ۱۰ تن باشد، بیشتر از آن نمی‌تواند بارگیری انجام دهد اما در عراق این محدودیت وجود ندارد و چون این کشور به صورت دشت است، قوانین خاص جاده‌ای ندارد و علت فرسایش جاده‌های عراق گرما و بارگیری بیش از ظرفیت کامیون‌های آنان است. در چنین شرایطی کامیون‌های عراقی با همان بارگیری بیش از اندازه، می‌خواهند وارد ایران شوند، اما قوانین ایران چنین مجوزی را به عراقی‌ها نمی‌دهد و آنها هم در تقابل اجازه ورود کامیون‌های ایرانی به خاک کشور عراق را صادر نمی‌کنند.
صدرزاده با اشاره به سهم کم ایران از بازار سوریه اضافه کرد: حدود ۲ سال قبل، عراق صادرات ایران را در کاغذی رسمی، به رسمیت شناخته است ولی هنوز ساختاری برای آن تعریف نشده است و دولت عراق طبق قوانین دولت قبلی ایران، شرایط را برای صادرات به سوریه به‌گونه‌ای تعریف کرده است که باید در ابتدا کالا را به کانتینرهای عراقی تحویل داده و مجددا از عراق به کانتینرهای سوری صادر شود و دوبار این روند انجام شود. شرایط نسبتا دشوار صادرات با سوریه باعث می‌شود که در بازار سوریه سهم زیادی نداشته باشیم.
آبان ماه ۱۴۰۲ اولین حضور نمایشگاهی ایران در عربستان
مدیرعامل شرکت مدیریت پروژه‌های نمایشگاهی همچنین در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بهبود روابط ایران و عربستان و تاثیر آن بر تجارت میان دو کشور افزود: در آبان ماه امسال اولین حضور نمایشگاهی جمهوری اسلامی ایران در عربستان صورت می‌گیرد. این نمایشگاه متعلق به خدمات و کالاهای حلال جمهوری اسلامی ایران در ریاض است. برنامه‌ریزی و چشم انداز ۲۰۳۰عربستان در حوزه کالاهای حلال بر این مبنا است که هرچه کالای حلال تولید می‌شود باید با مرکزیت عربستان باشد. یعنی تجارت آن در عربستان صورت بگیرد.
وی در خصوص حجم تجارت حلال در عربستان افزود: در سال ۲۰۲۲ حجم تجارت کالاهای حلال در عربستان سعودی ۶ میلیارد دلار بوده است و برنامه‌ی آنان این است که در سال ۲۰۳۰ این مبلغ را به عدد بالای ۱۰۰۰ میلیارد دلار توسعه دهند.
صدرزاده با بیان اینکه مرکزیت کالای حلال در عربستان فرصتی برای ایران است، تشریح کرد: ایران باید در این بازار حضور داشته باشد تا حذف نشود. این بازار که بر اساس محوریت عربستان شکل می‌گیرد بر این عقیده استوار است که کالای حلال مربوط به مسلمانان و مهد اسلام هم عربستان است، پس باید مرکزیت این کالا و خدمات در عربستان باشد. خدمات حلال هم در بخش‌های پزشکی، خوراکی، گردشگری، پوشاک و خدمات مالی هم مطرح می‌شود.
دست‌اندازهای افزایش صادرات به روسیه
صدرزاده در خصوص بازار روسیه تصریح کرد: بازار روسیه با توجه به حجم انبوهی آن، بازاری بالقوه پرظرفیت برای ایران است اما تا حدودی سیستم‌های توزیع آنان با کشور ما متفاوت است. یعنی برای صادر کردن محصولی به کشور روسیه با فردی روبه‌رو می‌شویم که در یک مرحله درخواست چند میلیون تن از آن محصول را دارد، زیرا توزیع آنان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای است.
نایب رییس انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های خارجی و رویدادهای تجاری و صادراتی ایران خاطرنشان کرد: علت ضعف ما در بازار روسیه این است که ما تولیدکننده‌ای نداریم که در یک مرحله چنین حجمی از کالا را تولید و صادر کند و در مرحله دوم تمامی این حجم از کالای انتخاب شده با یک استاندارد واحد تشکیل و بسته‌بندی شود.
وی اظهار کرد: در مرحله‌ی اول بایستی مراودات بانکی ایران حل گردد تا در مرحله دوم از آن بستر به خوبی استفاده کنیم. در ۴۰ سال گذشته مشکلات صادرات به مراتب وجود داشته است همچنین برای حضور ایران در نمایشگاه عربستان قطعا راه‌هایی برای این مشکلات پیش‌بینی شده است که یکی از این راه‌ها استفاده از کشورهای واسطه می‌باشد.
چالش‌های برندینگ در حوزه سوغات
نایب رییس انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های خارجی و رویدادهای تجاری و صادراتی ایران با بیان اینکه صنعت نمایشگاهی در استان خراسان‌رضوی به خصوص شهر مشهد در مقایسه با دیگر استان‌ها پیشرفت بهتری داشته است، اظهار کرد: تعداد شرکت‌های برگزارکننده نمایشگاه‌ها به مراتب در مشهد بیشتر از سایر شهرها است.
صدرزاده در خصوص ظرفیت‌های صادراتی خراسان رضوی در حوزه سوغات بیان کرد: در بعضی از محصولات سوغات خراسان رضوی برندهای خوبی دارد اما عمده‌ی مشکلات مربوط به بخشی از تیراژهایی است که باعث می‌شود قیمت تمام شده‌ی کالاها کاهش پیدا کند و محصولات رقابتی شود. در حوزه دانش و توان تولید در ایران ضعفی نداریم اما در حجم تولید دچار ضعف‌هایی هستیم.
مدیرعامل شرکت مدیریت پروژه‌های نمایشگاهی در این باره توضیح داد: حجم تولید در کشور چین به قدری زیاد است که سهم سرمایه‌گذاری برای دستگاه‌های ماشینی را به اندازه‌ای کاهش می‌دهد که رقابتی می‌شود. بسیاری از تسبیح هایی که در ایران و عراق عرضه می‌شود تولید چین و هند است. ولی تسبیح‌هایی که از عربستان به صورت سوغات توسط حاجیان خریداری می‌شود انواع مختلفی دارد در حالی که عربستانی‌ها خودشان از تسبیح‌های گران‌بهایی استفاده می‌کنند که اصل هستند.
وی در خصوص ظرفیت‌های انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های خارجی خاطرنشان کرد: در زمینه کالا شرایط بهتری برای صادرات داریم اما عمده‌ی ظرفیت ما در بحث خدمات فنی و مهندسی صورت می‌گیرد. همچنین متخصصان کشور ما ظرفیت و دانش زیادی در این خصوص دارند اما به علت تحریم و ضمانت‌های بانکی عملکرد مطلوبی نداریم. در بعضی از کشورها مانند عراق، شرکت‌های ایرانی می‌توانند شرکتی با ماهیت عراقی و مالکیت ایرانی تاسیس کنند و از آن طریق در بانک‌های عراقی افتتاح حساب انجام دهند و ضمانت‌های لازم را دریافت کنند.
انتهای پیام