محمود اولاد امروز، ۲ شهریورماه، در نشستی با موضوع «عوارض و بهای خدمات شهری؛ فلسفه وجودی و کارکرد مدیریتی» از سلسله نشست‌های تخصصی گفتمان شهر که در پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن برگزار شد، اظهار کرد: اولین موضوع در بحث مالی شهری این است که مدیریت محلی یا شهرداری‌ها چه کاری انجام می‌دهند که مابه‌ازای آن کار بحث مالیه آن‌ها است.
وی با بیان اینکه مدیریت شهری دو وظیفه اصلی برعهده دارند، عنوان کرد: وظیفه اول تولید کالا و خدمات عمومی است، کالاها و خدماتی که استثناناپذیر و رقابت‌ناپذیر هستند؛ یعنی نمی‌توان از کسی که استفاده می‌کند پول دریافت کرد و استفاده یک نفر مانع استفاده دیگری نمی‌شود. این خصلت‌ها موجب می‌شود بخش خصوصی تمایلی به تولید این کالا نداشته باشد؛ زیرا نمی‌تواند پول دریافت کند، بنابراین دولت محلی باید این کالا و خدمات را تولید نماید.
اولاد افزود: وظیفه دوم بحث اثرات بیرونی است؛ یعنی تولیدکننده‌ای تولیدی انجام می‌دهد و همزمان با آن اثرات بد یا خوب هم دارد. کنترل اثرات بیرونی دومین وظیفه مدیریت محلی در اقتصاد است. به دلیل وجود این اثرات تخصیص منابع بهینه انجام نمی‌شود.
این پژوهشگر اقتصادی و مدرس دانشگاه بیان کرد: موضوع سومی نیز وجود دارد و این است که گاهی تولید برخی کالاها خصوصی، استثناناپذیر و رقابت‌ناپذیر است. اگر هزینه ثابت سرمایه‌گذاری اولیه بسیار بالاست، افراد مختلف نمی‌توانند سرمایه‌گذاری انجام دهند، بنابراین بازار انحصاری می‌شود که به آن انحصار طبیعی می‌گویند. در انحصار طبیعی نقش دولت‌ها وجود دارد.
وی ادامه داد: به طور مثال هزینه‌های زیرساخت و اجرای مترو بسیار سنگین بوده و هزینه اولیه سرمایه‌گذاری از بهره‌برداری بیشتر است. برای اینکه سرمایه‌گذاری اقتصادی شود باید قیمت‌های بسیار بالاتری را اعمال کنند؛ زیرا اگر رقابتی باشد ضرر می‌کنند، بنابراین بخش خصوصی این کار را انجام نمی‌دهد یا اگر انجام دهد انحصاری می‌شود.
اولاد با اشاره به اینکه وقتی بخش خصوصی کالایی را تولید می‌کند، قیمت دارد، تصریح کرد: وقتی دولت محلی کالای عمومی تولید می‌کند، قیمت ندارد. در زمینه کالا و خدمات عمومی باید مالیات عمومی پاسخگو باشد. این شارژ شهری برای کالاها و خدمات عمومی است. عده‌ای بیشتر و دهه‌ای کمتر از کالا و خدمات عمومی استفاده می‌کنند. برای اینکه در سطح شهر به استفاده‌کننده واقعی برسیم، خدمات مختلف را تفکیک می‌کنیم.
این پژوهشگر اقتصادی و مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: مکانیسمی که اقتصاد در خصوص اثرات بیرونی و جبران این اثرات بیان می‌کند درونی‌سازی اثرات بیرونی است. در اینجا می‌توان عوارض دریافت کرد. عوارضی که دریافت می‌شود باید برای ایجاد زیرساخت‌ها هزینه شود. شهرداری‌ها یا دولت‌های محلی ممکن است وارد تولید و عرضه کالا و خدمات خصوصی شوند؛ زیرا انحصار طبیعی وجود دارد. بخش زیادی از کالاهایی که خصلت انحصار طبیعی را دارند دارای اثر بیرونی مثبت نیز هستند.
وی اضافه کرد: وقتی دولت محلی برای شکست انحصار طبیعی در این نوع کالاها وارد می‌شود باید بداند که آمده تا این انحصار طبیعی شکل نگیرد نه اینکه موجب انحصار طبیعی شود. متاسفانه این اتفاق در ایران رخ نمی‌دهد. دولت با بخش خصوصی فرق دارد، بخش خصوصی دنبال حداکثر کردن سود است اما دولت باید قیمت را متعادل و کمتر کند.
اولاد افزود: در این نوع کالاها و خدمات عمومی اثرات بیرونی مثبت وجود دارد، بنابراین نمی‌توان گفت بلیت مترو و اتوبوس شهری را باید به قیمت تمام شده از مردم گرفت، لذا باید به بخش‌هایی که اثرات بیرونی مثبت دارند، یارانه داد.
این پژوهشگر اقتصادی و مدرس دانشگاه با بیان اینکه بخش خصوصی به دنبال حداکثر کردن سود و مدیر بخش دولتی به دنبال حداکثر کردن هزینه است، عنوان کرد: مدیر دولتی می‌خواهد بیان کند که مدیر توانمندی بوده و یکی از نشانه‌های موفقیت این است که هر سال نشان دهد بودجه و هزینه‌های آن‌ها رشد کرده، بنابراین حداکثرکننده هزینه هستند. بازار رقابت دنبال این است هزینه‌ها را کم کند و قیمت‌ها را روز به روز کاهش دهد.
وی بیان کرد: یکی از نمودهای افزایش‌دهندگی هزینه، بروکراسی زیاد است که مدیر دولتی باید نفرات خود را زیاد کند. بخش خصوصی تلاش می‌کند از هر نفر در چند پست استفاده کند اما بخش دولتی برای هر پست یک نفر دارد. وقتی پیچیدگی زیاد شد، موجب هزینه‌های زیاد می‌شود. شهرداری تهران باید ۱۵ هزار نفر نیرو داشته باشد اما ۱۲۰ هزار نفر نیرو دارد برای همین شهر گران اداره می‌شود.
اولاد گفت: حمل‌ونقل عمومی را گسترش داده و یارانه می‌دهید اما این موضوع باعث کاهش خودروهای خصوصی نمی‌شود، کجای کار غلط است؟ علت این است که تنها هزینه‌های ریالی در نظر گرفته می‌شود، در حالی که در اقتصاد هزینه تنها پرداخت ریالی نیست، بلکه هزینه فرصت هم هست. ممکن است هزینه استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای مصرف‌کننده بسیار بالا باشد که هزینه ناآشکار است؛ یعنی هزینه روحی و جسمی نه هزینه پرداخت. این موضوع را با رایگان کردن نمی‌توان حل کرد باید با بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های ناآشکار انجام داد. مابه‌التفاوت قیمتی که مردم حاضر هستند از حمل‌ونقل عمومی به خصوصی بروند، هزینه ناآشکار است.
این پژوهشگر اقتصادی و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه اگر اشتغال و تولید بخش خصوصی رونق بگیرد و درآمد ایجاد شود می‌توان کارهای زیادی انجام داد، تصریح کرد: این در کشور ما برعکس است. ما روز به روز مردم را فقیرتر می‌کنیم. از سال ۹۰ تا ۹۸، ۳۴ درصد درآمد سرانه حقیقی کاهش پیدا کرده و وقتی افراد فقیرتر می‌شوند با حذف برخی از کالاها و خدمات از سبد زندگی، هزینه خود را کم می‌کنند. نباید جلوی اشتغال و تولید گرفته شود. شاخص فضای کسب و کار کشور در دنیا ۱۳۱ و جزو بدترین حالت‌های ممکن است، در نتیجه بهبودی اتفاق نمی‌افتد و درآمد مردم رشد پیدا نمی‌کند.
وی خاطرنشان کرد: ما در زمینه مالیات موضوعی تحت عنوان انتقال بار مالیاتی داریم که در ثروتمندان بیشتر اتفاق می‌افتد. کارگر چه چیزی تولید می‌کند که بخواهد روی آن بکشد اما ثروتمند به راحتی روی کار خود می‌کشد و انحصار یا نیمه انحصار دارد.
اولاد عنوان کرد: سیاست‌های ما در سطح ملی به گونه‌ای است که روز به روز دلار افزایش پیدا می‌کند و تورم داریم. به جای حل این مساله می‌گوییم به مردم فشار وارد می‌شود و نباید نرخ بلیت را افزایش دهیم. این خوب است اما به شرط اینکه دیگر تورم نداشته باشیم. الان چند سال است جبران سرمایه اتفاق نمی‌افتد و در حال نابودی هستیم.
انتهای پیام