ایسنا

خزان زودرس انارستان‌های ساوه

فصل خزان یادآور خاطرات خوش باغداران و جنب و جوش آنان در کوچه باغ‌ها برای برداشت انار و عرضه به بازار و یا تولید رب و سایر فرآورده‌های انار است، اما امسال پائیز زودتر از موعد همیشگی خود رخ نمایان کرد، درختان نه در اثر تغییر فصل که در پی تشنگی خزان کرده‌اند و باغداران به جای برداشت محصول باید شاخه‌های خشک شده درختان و برگ‌های پژمرده، رنگ باخته و زرد را برداشت کنند.     

اوضاع تغییر کرده، تغییری نگران کننده که بر باغات انار سایه افکنده است، "کم آبی" تغییری است که براحتی نمی‌توان از کنارش گذشت، در واقع پایه همه تغییرات نگران کننده بعدی است.
اثرات کم‌آبی بر انارستان‌های ساوه تغییراتی همچون خزان زودرس درختان، خشک شدن درخت، افت کیفیت محصول، بروز آفت و در نهایت آسیب رسیدن به اقتصاد کشاورزی و البته تهدید برند را به دنبال دارد.
تشنگی درختان و عطش بالای آنان باعث شده تا باغداران هر روز شاهد خشک شدن درختان شان، یکی پس از دیگری باشند که انگیزه آنان را برای تولید انار کاهش داده است، این موضوع در اراضی و باغات پائین دست سد الغدیر ساوه که حیات آنها وابسته به منابع آبی این سد بوده، نمود بیشتری دارد، در واقع تشنگی الغدیر به باغات پایین دست سرایت کرده است.
تولیدکنندگان انار در اراضی پائین دست سد الغدیر و بسیاری از نقاط دیگر که خشکسالی گلوی درختان آنان را فشار داده و کم کم دارد جان آنها را می‌گیرد به خوبی می‌دانند با خشک شدن چاه‌های آب و کاهش ذخیره سازی منابع آبی در سدالغدیر امکان آبیاری در بازه زمانی مشخص وجود ندارد و نتیجه آن خشک شدن تدریجی درختان و تبدیل باغات به زمین لم‌یزرع و کویری ‌است.
عمر باغات انار منطقه "چهارخواجه‌گان" که بعضا قدمت ۱۰۰ ساله دارند امروز به دلیل خشکسالی بسر رسیده و باغداران باید بجای برداشت محصول زبده و با کیفیت در ابتدای فصل پائیز، مرگ خاموش درختان و خزان زودرس آنها را نظاره‌گر باشند.
به دلیل کاهش حجم آب سد الغدیر، از مهرماه سال گذشته دریچه‌های سد بر روی باغداران این منطقه بسته شده است و از ابتدای سال جاری و به شکوفه نشستن درختان، دریچه‌های سد تنها چند مرتبه باز شده و از طریق کانال آب احداث شده بین باغات و سد، عملیات آبیاری انجام شده است. در این شرایط بدلیل بازه طولانی مدت آبیاری، خزان زودرس و خشک شدن تدریجی درختان اتفاق می‌افتد.
انار درخت مقاومی است ولی اگر در برابر کم آبی مقاومت کرده و خشک هم نشود به دلیل طولانی شدن فاصله آبیاری‌ها و تشنگی، دچار آفت شده و از بین می‌رود.
موتورهای آب منطقه منطقه "چهارخواجه‌گان" از حدود ۲۰ سال پیش خاموش شده‌است؛ باغات این منطقه که در زیردست سدالغدیر قرار دارند، از این سد حقآبه ندارند لذا همه ساله با پرداخت وجهی اقدام به خرید آب می‌کنند.
درختان این منطقه به دلیل گرمای شدید بخش مرکزی، باید حداکثر هر ۱۰ روز یکبار آبیاری شوند، اما به دلیل کمبود منابع آبی، هر ۳۰ الی ۴۰ روز یکبار آبیاری می‌شوند.
خزان زودرس و زردی برگ درختان علامت تولید انار بی‌کیفیت و ریز و دانه‌های خشک و کشمشی است، به عبارتی امسال در این منطقه انار مرغوب تولید نخواهد شد.
باغات انار چهارخواجه‌گان نیازمند شیوه‌های نوین آبیاری و حتی نگهداری هستند، موضوعی که سال‌ها پیش از این باید به عنوان یک ضرورت مورد توجه باغداران و مسئولان قرار می‌گرفت اما برخی موانع نظیر نداشتن سند ملکی برای ارائه به بانک جهت دریافت تسهیلات و نیز عدم وجود نقدینگی کافی امکان تغییر شیوه آبیاری از سنتی به نوین را از باغداران گرفته است.
بسیاری از باغات به صورت خرده مالکی اداره می‌شوند و به دلیل وسعت کم، ارزش اقتصادی چندانی ندارند و باغدار انگیزه‌ای برای هزینه کرد عمده برای اجرای روش‌های نوین آبیاری یا اجرای پروژه انتقال آب از طریق کانال‌های سیمانی ندارد.
در کانالیزه کردن انتقال آب یا تبدیل جوی‌های سنتی و خاکی به کانال سیمانی، بخش اعظمی از هزینه از محل یارانه دولتی تامین شده و آورده بسیار کمی از مالکان اخذ می‌شود، اما چون منابع مالی محدود است امکان احداث کانال با این میزان منابع محدود و وسعت بالای باغات میسر نیست.
در حال حاضر انتقال آب برای قریب به ۷۰ درصد باغات از طریق جوی یا کانال خاکی صورت می‌گیرد و تبدیل آنها به کانال سیمانی برای جلوگیری از هدررفت آب و نیز انتقال سریع آب بسیار حائز اهمیت است.
به دلیل بارندگی‌های مطلوب در سنوات گذشته چاه‌های آب این مناطق پرآب بوده و چنانچه امکان بهره‌برداری از منابع آبی سد الغدیر وجود نداشت باغداران از منابع آبی چاه‌های کشاورزی استفاده می‌کردند ولی حالا این چاه‌ها نیز آب ندارند.
در سال جاری حدود ۸۰۰ هکتار از باغاتی که حیات آنها وابسته به منابع آبی سد الغدیر است در معرض خشک شدن قرار دارند و زنگ خطر برای تبدیل شدن باغات به زمین خشک و بی آب و علف به صدا در آمده است.
میانگین برداشت انار از باغات بین ۱۵ الی ۱۷ تن در هکتار است در حالیکه میزان برداشت در باغاتی که از چرخه اقتصادی در نتیجه خشکسالی خارج شده‌اند به کمتر از پنج تن در هکتار کاهش یافته است.
یکی از راهکارها برای حفظ این باغات تامین آب شرب شهر ساوه از طریق بهره برداری از سدکوچری و اختصاص کامل منابع آبی سد الغدیر به مصارف کشاورزی است.
باغداران باید باور کنند که لایروبی جوی‌ها و سیمانی کردن کانال‌ها موجب جلوگیری از پرت و هدررفت آب که در حال حاضر برای این منطقه و بسیاری از مناطق کیمیا شده خواهد شد. آنها نباید به سادگی از کنار هدر رفت ۱۰ لیتر از ۳۰ لیتر بر ثانیه آب تحویلی بگذرند بویژه اینکه می‌توان با انتقال درست آب به استخرهایی در باغ و سپس استفاده از شیوه آبیاری قطره‌ای می‌توان منابع آبی در اختیار را مدیریت کرد.
باید پذیرفت که آب نیست و در شرایط خشکسالی قرار داریم و در چنین شرایطی لازم است تا برای سازگاری با شرایط دست به اقداماتی زده شود که کشاورزی و باغداری که محور توسعه کشور است آسیب نبیند.
  • چهارشنبه/ ۱ شهریور ۱۴۰۲ / ۱۴:۲۴
  • دسته‌بندی: عکس-مرکزی
  • کد خبر: 1402060100487
  • خبرنگار : 50212

اخبار مرتبط

برچسب‌ها