به گزارش ایسنا، رهبر جمهوری اسلامی ایران ۱۲ سال قبل از ورود ایران به قرن سیزدهم هجری یعنی در سال ۱۳۹۰ خواستار تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شدند. هدف از این کار به جنب و جوشش درآوردن کارگزاران، مدیران و دانشمندان از صدر تا ذیل نظام و هم‌افزایی بدنه متخصص و دانشگاهی کشور جهت یافتن راه‌حل‌هایی برای تخریب ساختارهای معیوب فکری و اجرایی و ایجاد تحرک بینشی، قانونی و اجرایی در همه دست‌اندرکاران حال و آینده ایران جهت تلاش برای قرار گرفتن نام کشور ایران بین پنج کشور پیشرفته جهان در حوزه تولید اندیشه، علم و فناوری بود.
ایشان از اواخر سومین دهه انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۴ و در دولت‌های نهم و دهم در دیدارها و سخنرانی‌های متعددشان با دولتمردان و نخبگان کشور بر حرکت کشور در مسیر پیشرفت و تکامل در عرصه های مختلف را مورد تاکید قرار دادند و بهترین راه را طراحی الگوی پیشرفت در چارچوب آموزه‌های ایرانی و اسلامی مطرح کردند و از همان سال با تعیین چارچوب‌هایی خواستار تدوین سیاستهای کلی مربوط به پیشرفت شدند.
اهمیت تدوین این سیاستها به حدی بود که ایشان در سال ۱۳۹۰ مرکزی به نام «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» تاسیس کردند و یکی از نزدیک‌ترین مدیران نزدیک به دفترشان را در راس این مرکز منصوب کردند تا او و تیمش در مرکز الگو بتوانند بسترساز اصلاح دیدگاه‌ها و عملکردهای اشتباه، معیوب و ناقص کارگزاران نظام در سه حوزه مفاهیم، رویکردها و عملکردها شوند و بتوانند با به خدمت گرفتن بدنه متخصصان و نخبگان دانشگاهی، اصلاح ساختار معیوب نظام مدیریتی و اجرایی کشور را پی‌ریزی کنند.
توجه به این مسئله برای رهبر انقلاب از چنان اهمیتی برخوردار بود که ایشان حتی در نام مرکز از به کار بردن برخی واژگان نظیر «توسعه» برای رساندن منظور و هدف‌شان صرف‌نظر کردند و به جای آن از واژه «پیشرفت» استفاده کردند.
به این ترتیب مقام معظم رهبری با وارد کردن واژه پیشرفت به ادبیات سیاسی کارگزاران نظام، برای اولین بار بر اهمیتِ ارزش ذاتی این کلمه افزودند.
با اتفاقی که برای «پیشرفت» افتاد «توسعه» بساطش را به زودی از لیست واژگان نظام برنامه‌ریزی، مدیریتی و قانونگذاری کشور جمع خواهد کرد. این واژه از بهمن ۱۳۶۸ و در تدوین اولین برنامه نظام توسعه‌ای کشور وارد ادبیات نظام قانون‌نویسی و محاورات معمولِ قانونگذاران، دانشمندان و دولتمردان کشور شده بود.
بنابر تعریف نخبگان و کارشناسان وجه تمایز دو مفهوم «پیشرفت» و «توسعه» در توجه توامان کلیدواژه پیشرفت به علم، دین و اخلاق است.
البته ردِ این دیدگاه در سخنان بیست و پنجم شهریور ۱۳۸۵ مقام معظم رهبری قابل ملاحظه است. ایشان در آن سخنرانی تاکید کردند: «علم با دین و اخلاق هست که برای بشریت مفید خواهد بود. علم هر چه هم پیشرفت کند، اگر از اخلاق و دین فاصله بگیرد، به حال بشریت مفید نخواهد بود.» و البته ایشان در همان سخنرانی به جدی هشدار دادند: «... علم باید با اخلاق و ایمان همراه شود تا ما به همان چاله‌ای نیفتیم که غرب در آن افتاد.»
تاکید به جوانان
مقام معظم رهبری در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان کشور که در آستانه روز ملی مبارزه با استکبار جهانی در تاریخ ۱۲ آبان ۱۳۹۷ انجام شد، گفتند: «... شما جوان‌ها خودتان را در قبال مسئله پیشرفت کشور مسؤول بدانید. برنامه پیشرفت، برنامه مشخصی است، برنامه فکر شده و سنجیده‌ای است. ملاحظه کردید، الگوی پیشرفت ایرانی - اسلامی که تا ۵۰ سال می‌تواند قالب حرکت این کشور در جهات مختلف باشد، تبیین، تعیین و آماده شده است. در اختیار صاحب‌نظران است که آن را ورز بدهند و تکمیل کنند.
... شما خودتان را جزئی از فعالان این نقشه وسیع و همه‌جانبه بدانید و برای آن خودتان را آماده کنید. این آمادگی، یک روز با درس خواندن است، یک روز با تحقیق کردن است، یک روز با ساختن است، یک روز با کار و ابتکار است، یک روز با اتخاذ مواضع درست سیاسی است، یک روز با حضور در میدان سیاست است؛ هر روزی، هر دوره‌ای از زندگی شما یکی از این اقتضائات را دارد. خودتان را در همه احوال موظف بدانید که در قبال پیشرفت کشور، خودتان را سهیم و مسؤول بدانید.
... این را هم عرض بکنم، مدل توسعه را ما از غرب نمی‌گیریم. اولا ما اسم این حرکت را پیشرفت می‌گذاریم، نه آن‌چنان که آنها اسم‌گذاری میکنند «رشد و توسعه». مدل پیشرفت کشور را ما از غرب نمی‌گیریم. غربی‌ها خودشان به‌خاطر این روش و این مدل، خودشان را بدبخت کرده‌اند، مشکلات فراوانی برای خودشان درست کرده‌اند؛ زرق و برق هست اما باطن و درون، پوسیده و رو به فساد است. از آنها ما نمی‌گیریم. البته از دانش روز و از فناوری روز حداکثر استفاده را می‌کنیم و پیشرفت را، هم مایه سعادت ملت، هم مایه افتخار ملت، هم مایه‌ی امنیت کشور می‌دانیم و برای پیشرفت کشور تلاش می‌کنیم و جوانهای ما و عزیزان ما بایستی در این زمینه‌ها خودشان را مسؤول بدانند و احساس تکلیف بکنند و احساس وظیفه بکنند.
... جوانهای عزیز همان‌طور که عرض کردم، بدانید آینده این کشور و آینده ایران اسلامی از گذشته آن به مراتب بهتر و درخشان‌تر است. بدانید اگر چنانچه با این روحیه‌ای که امروز شما دارید و نشان می‌دهید، این ملت پیش برود و حرکت بکند، تردیدی نیست که در آینده نه‌چندان دوری خواهد توانست به اوجی در دنیا برسد که در تعاملات جهانی، همیشه دست برتر را داشته باشد و بتواند مقاصد خودش را پیش ببرد؛ این چیزی است که حتمی و قطعی است و در این تردیدی نیست و شما جوانهای عزیز ان‌شاءالله این را به چشم خودتان خواهید دید و آن روز تجربه خواهید کرد این پیشرفت عظیمی را که به برکت اسلام و به برکت انقلاب اسلامی در کشور به وجود آمده است.»
مقام معظم رهبری دوم خرداد ۱۳۹۰ در اوائل چهارمین دهه و آخرین سال‌های فعالیت دولت دهم تصمیم گرفتند برای نظریه‌پردازی و گفتمان‌سازی انقلاب اسلامی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را تاسیس کنند تا این مرکز علاوه بر هدف استراتژیک پیشرفت بتواند آن را در چارچوب تعمیق و توسعه مبانی و اصول دینی و ایجاد فضای گفتمانی قوی در حوزه و دانشگاه بسترسازی کند.
به نظر می‌رسد این مرکز با گذشت ۱۲ سال از تاسیس توانسته باشد به الگویی هر چند تایید نشده از سوی مقام معظم رهبری رسیده باشد که دربر گیرنده هم‌زمان ارزش‌های ریشه‌دار اسلامی، تمدن اصیل فرهنگی ایران زمین و بسترساز پیشرفت کشورمان در همه عرصه‌های فکری، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی باشد.
مانع‌تراشی‌های دشمنان نظام جمهوری اسلامی بر سر راه پیشرفت ایران بخش قابل توجه دیگری است که از چشم رهبر معظم انقلاب مخفی نمانده است.
ایشان در تاریخ 19 اردیبهشت 1386 با تحلیل این رفتار کشورهای استکباری، گفتند: «... نکته قابل توجه دیگر آنچه امروز برای استکبار جهانی یک خطر تلقی میشود، این است که ملت‌های مسلمان هویت و شخصیت و اصالت و استقلال خود را جدی بگیرند. همان‌طور که عرض کردیم، آنها دلشان میخواهد کشورهای منطقه‌ی اسلامی، کشورهای شرق، کشورهایی که به دلایل گوناگون از کاروان پیشرفت علم عقب مانده‌اند، همیشه در حضیض نادانی و ناتوانی بمانند. آنها با هر پیشرفتی در هر کشور عقب‌افتاده مخالفند. آنها وقتی میبینند کشور عقب‌افتاده‌ی دوران رژیم طاغوت، امروز تبدیل به کشوری شده است که در زمینه‌های علمی و صنعتی دارای شجاعت است و در میدان‌هایی وارد کار صنعتی و فناوریهای پیچیده شده که احساس میکنند سال‌های متمادی پیش رفته است، احساس خطر میکنند.
اگر این ملت بتواند خودش را به قله‌های پیشرفت و علم و ترقی برساند، یک دروازه‌ی عظیمی جلوی راه ملتها برای رفتن به سمت معنویت باز میشود. لذا کارشکنی میکنند؛ مخالفت میکنند؛ تبلیغات سوء میکنند؛ تحقیر میکنند؛ از فشارهای سیاسی و اقتصادی استفاده میکنند، برای اینکه این ملت نتواند به این مقصود برسد.
همه‌ی سعی دشمنان ما این است که این عناصرِ زنده‌کننده و پیش‌برنده را از جوانهای ما بگیرند؛ ایمانش را بگیرند، اعتماد به نفسش را بگیرند؛ کمااینکه در دوره طاغوت موفق شده بودند. جوان ما آن روز اعتماد به نفس نداشت، خودش را به طور غریزی و شبه غریزی، کوچکتر و حقیرتر از یک جوان اروپائی میدانست! مگر جوان اروپائی چیست؟ کیست؟ یک موجود سرتاپا عقده‌ی روحی و مشکلات روانی و گرفتاریهای گوناگون مادی و معنوی؛ اما تبلیغات رنگین، تصویری از جوان ما درست کرده بود که این جوان ما به این تصویر که نگاه میکرد، همیشه احساس میکرد که کوچکتر است؛ حقیرتر است؛ یک چنین اشتباهی را در ذهن جوانهای ما کاشته بودند. الآن هم جوانهای آن دوران که پیر مردهای امروزند، آن‌هایی که تحت تأثیر انقلاب قرار نگرفتند، اگر مراجعه کنید، همان روحیه و احساس را در این‌ها میبینید؛ تربیت غلط دوران جوانی آن روز. آنها اعتماد به نفس نداشتند.
میخواهند از جوانِ امروز، اعتماد به نفسش را بگیرند، ایمانش را بگیرند، روحیه‌ی ابتکارش را بگیرند، روحیه‌ی خلاقیتش را بگیرند، شوق او به پیشرفت و کار را بگیرند و او را با گرفتاریهای گوناگون سرگرم و مشغول کنند. حالا یکی را به شهوات، یکی را به کارهای لغو، یکی را به هرزه‌گردی و بیهوده این ور و آن ور رفتن، یکی را به یقه‌ی این و آن را گرفتن.»
نظریه پیشرفت
برخی مدیران و متخصصان کشور معتقدند با طراحی نظریه پیشرفت می‌توان به الگویی کاملا بومی و ایرانی از رشد که دربرگیری جامع‌تری نسبت به توسعه دارد، رسید.
آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست رییس اندیشکده فقه و حقوق اسلامی مرکز الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت گفت: «قرار گرفتن واژه پیشرفت در نام مرکز به دلیل حساسیت‌هایی که نسبت به واژه «توسعه» وجود دارد، انجام شد به خصوص که ممکن بود واژه توسعه در برگیرنده احکام شریعت نباشد و مرکز الگو برای همراهی نکردن با برخی تلقی‌ها و معانی‌های غربیِ توسعه از واژه پیشرفت استفاده کرد.»
محمدهادی زاهدی وفا رییس اندیشکده اقتصاد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز معتقد است: «برای پیشرفت باید نظریه مفهومی داشته باشیم.»
وی اظهار کرد: «الگو یک سند راهبردی مبتنی بر یک نظریه پیشرفتِ تعالی عدالت بنیان انسان است یعنی انسان در بعد مادی و معنوی بر اساس شاخص‌هایی ارتقا پیدا کند و عدالت تعیین کننده روابط اجتماعی باشد که همه این مفاهیم از دل مفاهیم اسلامی خارج میشود. هدف نظریه پیشرفت اسلامی، تعالی عدالت بنیانِ انسان است به این معنا که پیشرفت جامعه اسلامی در این است که انسان خود موضوع و محور توسعه و پیشرفت است، نه ابزار توسعه و پیشرفت. ما از موضوع توسعه و پیشرفت انسان، تعالی انسان را استنباط می‌کنیم چون بر اساس مفاهیم قرآنی و اسلامی، توسعه انسانی بُعد مادی و معنوی دارد. این انسان یک انسان فردی نیست و سند الگو هم یک سند الگوی فردی نیست بلکه در جامعه زندگی می کند که این جامعه بر اساس مجموعه‌ای از روابط انسانی تعریف میشود و این روابط در جامعه اسلامی عدالت تعریف میشود.»
منابع:
سایت خامنه‌ای دات آی آر
مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
انتهای پیام