حسین اسماعیلیان امروز ۲۱ مردادماه، در نشست هم‌اندیشی گذر از تنش آبی مشهد با مشارکت گروه دوام ثامن که در محل شرکت آب‌وفاضلاب مشهد برگزار شد، اظهار کرد: کشور ما کشوری خشک و نیمه‌خشک است. ۲۰ درصد کشور معتدل و برخوردار از آب کافی و ۸۰ درصد خشک هستند. ما یک‌سوم متوسط بارندگی دنیا را داریم و حجم تبخیر ما بسیار بالا است. ۸۰ درصد بارندگی‌ها در کشور به سرعت از دسترس خارج و تبخیر می‌شود.
وی بیان کرد: خراسان رضوی به طور کامل خشک و نیمه‌خشک بوده و میانگین بارندگی استان از متوسط کشور نیز پایین‌تر است. وجود قنوات نشان‌دهنده این است که از گذشته مردم با مشکلات زیادی مواجه بودند. قنات قصبه گناباد قدمت ۳۰۰۰ ساله دارد و جزو عجایب است، افرادی که شروع به حفر آن کردند سه نسل طول کشید تا از آن بهره‌برداری کنند.
امسال خراسان رضوی بدترین وضعیت خشکسالی را در کشور دارد
اسماعیلیان با بیان اینکه ما ۳۰ سال خشکسالی ممتد را در استان و کشور داشتیم، عنوان کرد: بارندگی‌هایی در سال ۹۷ و ۹۸ اتفاق افتاد اما در بقیه سال‌ها شرایط بارندگی کمتر از نرمال بود و شرایط خشک را داشتیم. سه سال گذشته شرایط بسیار کم‌سابقه و حتی بی‌سابقه‌ای به ویژه در مشهد اتفاق افتاد. امسال خراسان رضوی بدترین وضعیت خشکسالی را در کشور دارد. تا عید سیستان و بلوچستان رتبه اول را داشت اما بعد از آن خراسان رضوی با کاهش ۴۵ درصدی بارندگی رتبه اول را کسب کرد.
مدیرعامل آبفا مشهد افزود: مشهد نیز علی‌رغم اینکه نیمه‌خشک است اما بدترین وضعیت را در استان دارد و با ۶۵ درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره بلندمدت مواجه بوده است. امسال بدترین وضعیت را در ۵۰ سال گذشته شاهد هستیم و حتی نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد کاهش بارندگی داریم. این سه سال خشکسالی همراه با افزایش ۱.۴ درجه‌ای دما بوده که هر درجه افرایش دما مقدار زیادی مصرف آب را افزایش می‌دهد.
۵۰ درصد وابستگی تامین آب مشهد به سدهاست
وی با بیان اینکه بخش عمده آب مشهد از سدها تامین می‌شود، عنوان کرد: ۵۰ درصد وابستگی تامین آب مشهد به سدها است. در سال‌هایی که وضعیت ذخایر سدها خوب بوده حتی تا ۷۵ درصد آب مشهد توسط سدها تامین می‌شد اما این سه سال خشکسالی پی در پی موجب شده وضعیت ذخیره سدها در وضعیت کاملا نامناسبی قرار بگیرد. ذخیره سد دوستی به عنوان مهمترین تامین‌کننده آب شهر مشهد به ۹ درصد رسیده و سایر سدها نیز وضعیت نامناسبی دارند.
اسماعیلیان ادامه داد: در سال ۹۹، ۴۲ درصد آب مشهد از چاه‌ها و ۵۸ درصد از آب‌های سطحی تامین می‌شد اما این نسبت در سال ۱۴۰۰ به ۶۲ درصد از آب‌های سطحی و ۳۸ درصد از چاه‌ها رسید که در سال ۱۴۰۱ نیز همین سطح برقرار است؛ ما در حال استفاده از حداکثر ظرفیت چاه‌ها هستیم. امسال نیاز آبی کلان‌شهر مشهد ۱۲ هزار و ۷۰۰ لیتر بر ثانیه در پیک مصرف است. با توجه به از دست دادن منابع آب سدها که ۱۰ درصد ذخیره داریم، ظرفیت تامین آب ما ۸۵۵۰ لیتر بر ثانیه است، بنابراین ۴۱۵۰ لیتر بر ثانیه معادل ۳۲ درصد کسری آب برای تابستان امسال داریم. سرانه مصرف آب در کلان‌شهر مشهد از متوسط سرانه مصرف آب در کشور به ویژه سایر کلان‌شهرها پایین‌تر است.
مدیرعامل آبفا مشهد گفت: برای جبران کسری آب مشهد دو دسته پروژه تعریف شده است. اعتبار پروژه‌های تعریف شده بیش از ۴۰۰۰ میلیارد تومان است. فاز اول این پروژه‌ها تامین ۱۹۰۰ لیتر بر ثانیه بوده که از سال گذشته شروع شد و اکنون همه این پروژه‌ها به نتیجه رسیده و این ۱۹۰۰ لیتر بر ثانیه به مدار بهره‌برداری وارد شده است. اگر این میزان نمی‌رسید مجبور بودیم جیره‌بندی را اجرا کنیم. عمده این پروژه‌ها از جنس پیشگیری از بحران است. فاز دوم نیز برای تامین ۲۲۵۰ لیتر بر ثانیه تعریف شده و در دست اقدام است.
ذخیره سد دوستی به ۱۰ درصد رسیده است
وی با اشاره به اینکه یکی از پروژه‌ها در سد دوستی بود که کار بزرگی انجام شد، تصریح کرد: ذخیره سد به ۱۰ درصد رسیده، چون سطح آب به میزان زیادی کاهش یافته، بنابراین امکان آبگیری از دریچه‌های سد وجود ندارد. برای اینکه آب را منتقل کنیم مجبور شدیم در قسمت لوله پایین که کف مخزن سد قرار دارد و برای تخلیه رسوب و تخلیه سد در زمان‌های اضطراری است، ایستگاه پمپاژ بزنیم و از آنجا برداشت کنیم که دو مشکل برای ما ایجاد کرد.
اسماعیلیان اضافه کرد: در شرایط معمول می‌توانستیم ۶۰۰۰ لیتر در ثانیه آب از دریچه‌ها منتقل کنیم اما اکنون که از لوله کف سد استفاده می‌کنیم میزان انتقال آب بیش از ۲۰۰۰ لیتر نیست، یعنی ۷۰ درصد را از دست دادیم و یک‌سوم از سد برداشت می‌کنیم. همچنین به دلیل اینکه از لوله برداشت می‌کنیم هر لحظه ممکن است آب گل‌آلود و از حیز انتفاع خارج شود. به همین منظور یک پروژه اضطراری تعریف شد تا ایستگاه پمپاژ شناوری احداث شود که آب را از لایه بالایی برداشت کرده و در دریچه‌های آبگیر بریزد. این پروژه در سه، چهار ماه گذشته شروع و از ۱۷ تیر وارد مدار بهره‌برداری شد.
مدیرعامل آبفا مشهد بیان کرد: یکی دیگر از پروژه‌های بسیار بزرگ، اجرای خط انتقال از غرب مشهد با لوله‌ای به قطر ۱۴۰۰ میلی‌متر در منطقه‌ای بسیار پرمعارض است. این پروژه از۵، ۶ ماه قبل شروع شده و فاز اول آن ظرف چند روز آینده وارد مدار بهره‌برداری خواهد شد. این پروژه با ۱۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این مدت کم در حال اجرا است. اینگونه نیست که توجه نبوده و دولت پیگیر نباشد. حجم بسیار زیادی از پروژه‌ها در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه مشارکت مردم در گذر از این شرایط بسیار بحرانی نیز مهم است، عنوان کرد: مشارکت مردم معطوف به امسال نیست. باید به گونه‌ای عمل کنیم که نهادینه شود و در زمینه حوزه مدیریت مصرف و اصلاح الگوی مصرف حساس باشیم. با همین نگاه شهرداری دو، سه سال قبل خود را در معرض یک ارزیابی تحت عنوان مشهد شهر دوستدار آب قرار داد و توانست به عنوان اولین شهر کشور این عنوان را دریافت کند.
اسماعیلیان افزود: وزارت نیرو نیز به عنوان طرح مکمل مشهد شهر حساس به آب را ارائه کرد. رسالت اصلی طرح این است که مردم مشهد را به مساله‌ای حساس کنیم و از این طریق شاهد کاهش ۲۰ درصدی در بازه سه سال در حوزه مصرف آب باشیم. یکی دیگر از اقدامات تهیه یک بسته گذر از شرایط تنش آب در مشهد بود. برای تهیه این بسته از تجربیات داخل و خارج کشور استفاده کردیم. ۳۰۰ نفر ساعت کار کارشناسی انجام شد تا این بسته آماده شود.
مدیرعامل آبفا مشهد ادامه داد: در این بسته شرایط شهر مشهد به چهار بخش تقسیم شد. سطح اول قابل قبول است، یعنی مشکلی از نظر تامین آب وجود ندارد. سطح دوم نامناسب بوده، یعنی بین توان تولید و میزان مصرف هم‌ترازی برقرار است، اما کوچکترین مشکل چرخه تامین آب را دچار مشکل می‌کند. سطح سوم بحرانی است، یعنی ۱۰ درصد با کمبود آب مواجه می‌شویم. در سطح چهارم یعنی فوق بحرانی نیز میزان کمبود آب شهر مشهد بین ۱۰ تا ۳۲ درصد است. در حال حاضر مشهد در وضعیت نامناسب قرار دارد. در هر کدام از این حالت‌ها اقداماتی را تعریف کردیم. ۸ بسته تکلیف تعیین شد که ۶ بسته مربوط به آبفا و ۲ بسته مربوط به دستگاه‌های اجرایی مرتبط است.
خاموش کردن آبنماها نمادین است
وی در خصوص قطع کردن آب آبنماها گفت: خاموش کردن آبنماها تاثیر زیادی در مصرف آب ندارند اما نمادین است. مردم در یک حالت متوجه می‌شوند که واقعا بحران وجود دارد و آن هم زمانی است که وقتی شیر آب را باز می‌کنند آب نباشد اما این خط قرمز ما است که آب را جیره‌بندی کنیم تا مردم متوجه شوند دچار کم‌آبی هستند.
اسماعیلیان خاطرنشان کرد: از طرف دیگر وقتی مردم در فضای عمومی قرار می‌گیرند می‌بینند فواره‌ها و آبنماها کار می‌کند، بنابراین این اقدامات بیشتر از جنس نمادین است که این باور را در مردم ایجاد کنیم مشکل وجود دارد. در بخش عمده‌ای از فضای سبز مشهد از آب شرب استفاده نمی‌شود اما برای توجه مردم به مشکل آب این اقدامات انجام می‌شود.
انتهای پیام