حجت‌الاسلام محمد علی لیالی -عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی- در گفت‌وگو با ایسنا درباره اهمیت غدیر و آسیب‌های فراموشی این واقعه در طول تاریخ گفت: یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ اسلام در منابع تاریخی شیعه و اهل سنت اشاره به حج الوداع و واقعه غدیر است. در منابع تاریخ نوشتند که در ۱۸ ذی الحجه سال دهم هجرت و پایان حج آیه تبلیغ یعنی آیات ۳ و ۶۷ سوره مائده نازل شد. بر این اساس پیامبر اکرم(ص) که حج را انجام داده بود در بیرون از مکه در سرزمین غدیرخم حجاج را دعوت به استراحت و سکونت کردند و بنا بر روایات سه روز در این سرزمین ماندند تا آیه تبلیغ را به مردم اعلام کنند.

وی ادامه داد: براساس منابع روایی، تفسیری و تاریخی واقعه غدیرخم توسط ۱۱۰ نفر از صحابه، تابعین و علمای حدیث نقل شده است، از سال ۱۰ هجری کتاب‌های روایی و تاریخ زیادی که در اثبات غدیرخم نوشته شده است که به اثبات امامت و ولایت امیرالمومنین(ع) پرداخته است، مرحوم علامه امینی کتاب «الغدیر» را در ۱۱ جلد براساس اسناد و منابع غدیر از زبان اهل سنت نوشتند.

این استاد حوزه  با اشاره به خطبه غدیر یادآور شد: سند خطبه غدیر به دو صورت ذکر شده که در منبع شیعه از زبان امام باقر(ع) و در منابع اهل سنت از طرف حذیفة بن یمان و زید بن ارقم بیان شده است، در طول تاریخ هم کتاب‌های اهل سنت و هم شیعه تمام خطبه یا بخشی از آن یا گزارش آن را آورده‌اند، ماجرای غدیر از آیه «یا أیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أنْزِلَ إلَیْکَ مِنْ رَبِّک…» آغاز و پس از ابلاغ امامت و ولایت امیرالمونین(ع) به آیه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ...» ختم می‌شود و این عملا بیانگر امامت و ولایت حضرت علی(ع) است.

لیالی تاکید کرد: نگاهی کوتاه به خطبه غدیر خواهید دید که ۱۱۰ فراز در این خطبه از سوی پیامبر اکرم(ص) از حمد و ستایش خداوند شروع تا ابلاغ آیه تبلیغ و اعلام ختم نبوت و رسالت، بیان امامت و ولایت، بیان فضائل امیرالمونین(ع)، خلافت و وصایت او و همچنین بیان آیه ثقلین و نهایتا به «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» ختم می‌شود.

وی افزود: جبرئیل در همین زمان بر پیامبر اکرم(ص) نازل و اکمال دین را بیان می‌کند، البته پیامبر اکرم(ص) کارشکنی‌های برخی را در این خطبه بیان می‌کند و سپس به امامت حضرت علی(ع) و اهل‌بیتش تا منجی عالم اشاره می‌کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به بخشی از خطبه غدیر بیان کرد: در آیه ۵۵ سوره مائده پس از اینکه فضائل امیرالمومنین(ع) بیان می‌شود پیامبر اکرم(ص) به همگان اعلام می‌دارند که علی را در همه مسائل از خود برتر بدانید. سپس پیامبر در پایان خطبه اعلام بیعت با علی و سلا دادن به او با عنوان امیرالمومنین را مطرح می‌کند. پس از آن تمام مردم، ریش سفیدان و حتی زنان با علی بیعت کردند.

لیالی با طرح این پرسش که از حادثه غدیر تا وفات پیامبر اکرم(ص) کمتر از ۷۰ روز است، پس چرا سقیفه شکل گرفت و خلافت عوض شود یا مردم و جامعه یا کسانی که در واقعه غدیرخم حضور داشتند و با ولایت امیرالمومنین(ع) بیعت کردند از بیان رسول گرامی اسلام سرپیچی کردند؟، گفت: اجماع در مساله غدیر و بیعت با حضرت علی(ع) و سپس انکار امامت و ولایت خیلی سریع رخ داد، اما در پاسخ به این سوالات باید گفت شاید مهم‌ترین دلیل سرپیچی حاضرین در غدیر این بود که آنها پس از بازگشت به قوم و قبیله، طایفه و اررش‌های قومی نتوانستند بر روی عهد خود بایستند، درواقع آنها پس از ۲۳ سال رسالت پیامبر(ص) به دلایلی مختلف به ارزش‌های جاهلی خود بازگشتند که در آن قوم، قبیله و ارزش‌های قومی بسیار مهم بود.

وی ادامه داد: یکی از ملاک‌های مهم قبیله شیخوخیت و رئیس قبیله یا همان پیرسالاری بود، در حالی که حضرت علی(ع) یک جوان ۳۲ ساله بود و خیلی از روسای قبیله شیخ بودند و این باعث شد علی جوان در مقابل شیخوخیت از رقابت بازبماند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی ابراز کرد: دلیل دیگر دنیاگرایی و طمع به دنیا بود، در اندیشه قوم و قبیله دنیاگرایی و مناصب دنیایی بسیار مهم است در حالی که در اندیشه امامت و تفکر علی بن ابی طالب(ع) دنیاگرایی و مناصب آن جایی نداشت.

لیالی اظهار کرد: عامل سوم را باید این دانست که جامعه پیامبر اکرم(ص) جامعه مسلمانان بود نه مومنین؛ به این معنا که مسلمانان کمتر به ایمان قلبی رسیده بودند، جامعه ایمانی است که می‌تواند اندیشه علی را بشناسند و جامعه آن زمان جامعه‌ای نبود که بتواند علی را بپذیرد به همین منظور اندیشه امامت پذیرفته نشد.

نقش بنی‌امیه و بنی‌عباس در حذف واقعه غدیر

وی خاطرنشان کرد: عامل دیگری که به فراموشی غدیر منجر شد تلاش جریان بنی‌امیه، مروانیان و بنی عباس بود که در تاریخ برای فراموشی غدیر بسیار تلاش کردند، اسلام پیامبر(ص) اسلام نبوی و اسلام علی(ع) اسلام علوی است که ترکیب این دو در تقابل اشکار با اسلام اموی و عباسی است، امویان اجازه بروز اندیشه امامت و غدیر را ندادند و سعی کردند در طول تاریخ این اندیشه‌ها به فراموشی سپرده شود.

این استاد حوزه بیان کرد: یکی دیگر از دلایل فراموشی غدیر جلوگیری از نشر منابع، کتب، حدیث در مورد غدیر و اهل‌بیت(ع) بود، پس از پیامبر(ص) و به ویژه از زمان خلیفه دوم تا زمان عمر بن عبدالعزیز از آخرین امرای بنی امیه دستور منبع کتابت حدیث و نقل فضائل اهل‌بیت(ع) صادر شده بود که غدیر هم جزو آنان بود، دلیل کار آنها نیز این بود که امر الهی به فراموشی سپرده شود.

لیالی ادامه داد: نکته مهم این است که فراموشی غدیر باعث شد که جامعه از مفهوم امامت تهی شود و جامعه‌ای که امام و ولی نداشته باشد گرفتار لغزش‌ها، خطاها و گمراهی‌های زیادی خواهد شد که انحطاط جامعه اسلامی را به هراه دارد، اثرات انحطاط در جامعه اسلامی را ما در پس از پیامبر اکرم(ص) و حاکمیت بنی امیه و بنی عباس شاهد هستم، شاید از مهم‌ترین اثرات عدم‌پذیرش غدیر و نظریه امامت ابتلا به فقدان امام در جامعه است.

فراموشی غدیر پایه‌گذار غیبت حضرت مهدی(عج)

وی افزود: جامعه امامت و ولایت ائمه را نپذیرفت که محصول این فقدان امامت و پذیرش ولایت غیبت امام عصر(عج) است، عصر غیبت عصر یتیمی جامعه اسلامی است و در این زمان است که جامعه به هر دلیلی از امام و مفاهیم ولایت محروم می‌شود و یکی از مهم‌ترین دلایل غیبت امام عصر(عج) و عدم دسترسی مستقیم به ایشان کم لطفی مردم در تبیین حادثه غدیر و فراموشی آن بود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی توصیه کرد: امروز باید به وقایع غدیر برگردیم و مفاهیم عمیق آن را درک کنیم، امروز محتاج معارف غدیر و خطبه غدیر هستیم، غدیر حقیقتش بیان یک انسان کامل است که امام علی(ع) و نسل او می‌شود، اینکه پیامبر(ص) در خطبه غدیر جامعه را به امامت از علی و نسل او تا منجی عالم توجه داد و اینکه ممکن است پیشوایان نادرستی بر شما حکومت کنند بیانگر این است که مردم باید به غدیر بازگردند.

لیالی ابراز کرد: خطبه غدیر به فتوای الهی و واجبات دینی اشاره دارد که نهایتا به پذیرش نظریه امامت می‌رسد، آنجایی که پیامبر لقب امیرالمومنین(ع) را به حضرت علی(ع) می‌دهد بیانگر همین موضوع است. امروز جامعه محتاج معارف غدیر است، در طول تاریخ هیچ فردی جامع‌تر از امیرالمومنین(ع) نیامده و نخواهد آمد.

وی در پایان گفت: حضرت علی(ع) الگو و اسوه زندگی است، سبک زندگی علوی باید سبک زندگی جامعه ایمانی امروز باشد، ما محتاج امر به معروف و نهی از منکر هستیم که بهترین معروف امامت و ولایت امیرالمومنین(ع) و اهل‌بیت او و منکری بالاتر از منکر فضائل اهل‌بیت و منکر منکران مقام امامت اهل‌بیت(ع) نیست. بنابراین امیدواریم جامعه مسلمانان در مورد معروفی چون امامت علی بن ابی طالب وحدت کرده و در دنیا پرآشوب امروز در مقابل مستکبران و ظالمان از محرومان حمایت کنند.

انتهای پیام