موضوع رایگان شدن بهای اتوبوس که از ماه‌ها قبل مطرح شده بود در نهایت هفته گذشته کلیاتش در صحن علنی شورا به تصویب رسید که البته اجرایی شدن آن منوط به تایید هیئت تطبیق فرمانداری است.

تعدادی از اعضای شورا و شهردار مشهد در جلسه بررسی، این طرح را نیازمند کارشناسی بیشتر می‌دانستند. برخی از اعضای شورا هم دغدغه مردم را مسائلی فراتر از هزینه حمل‌ونقل و در واقع امکانات و کیفیت استفاده از خدمات عنوان می‌کردند.

طرح رایگان شدن اتوبوس در حالی مطرح شده است که در حال حاضر مردم از شلوغی و حجم بالای مسافران، سرفاصله‌های زیاد اتوبوس‌ها، فرسودگی ناوگان و... گلایه دارند.

یکی از مهمترین نگرانی‌های مخالفان این طرح پایین آمدن کیفیت خدمات اتوبوسرانی، عدم توسعه ناوگان، افزایش حجم تقاضای سفرهای غیر ضروری و همچنین تامین بودجه اجرای طرح است. از طرفی موافقان اجرای چنین طرحی را در این وضعیت اقتصادی کمک‌کننده به مردم می‌دانند.

بیشترین دغدغه من منظم نبودن اتوبوس‌ها و حجم بالای مسافر است

خانمی که در ایستگاه منتظر رسیدن اتوبوس است در خصوص این طرح اظهار می‌کند: رایگان شدن اتوبوس قاعدتا خوب است؛ زیرا در بسیاری از مسیرها نمی‌توان از مترو استفاده کرد و من زیاد از اتوبوس استفاده می‌کنم، بنابراین به نفعم است.

وی می‌افزاید: این کار باعث شلوغ‌تر شدن اتوبوس نمی‌شود، زیرا مردم راحتی مترو را ترجیح می‌دهند و افرادی که از مترو استفاده می‌کنند رفت‌وآمد خود را به اتوبوس تغییر نمی‌‎دهند. بیشترین دغدغه برای من در استفاده از اتوبوس منظم نبودن و حجم بالای مسافر است تا قیمت آن.

حاضر هستم هزینه استفاده از اتوبوس را پرداخت کنم اما صرف فرهنگ‌سازی شود

مردی که شدیدا مخالف رایگان شدن اتوبوس است در خصوص علت مخالفت خود بیان می‌کند: اینگونه به نظر می‌آید که اگر بهای اتوبوس رایگان شود، احتمالا از بخش دیگری باید جبران کنند. به جای رایگان کردن اتوبوس می‌توانند امکانات استفاده از اتوبوس را افزایش دهند، کمبود اتوبوس‌ها را جبران و فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی را بیشتر کنند.

وی ادامه می‌دهد: این کارها هزینه دارد، از کجا می‌خواهند  هزینه آن را تامین کنند؟ من حاضر هستم هزینه استفاده از اتوبوس را پرداخت کنم اما آن هزینه صرف فرهنگ‌سازی برای استفاده از وسیله نقلیه عمومی شود.

حذف هزینه حمل‌ونقل عمومی تاثیر زیادی در زندگی من دارد

خانم دیگری که این طرح را بسیار خوب می‌داند، عنوان می‌کند: آن طور که بیان شده بود شهرداری چندان نیازمند این هزینه نیست اما برای من که رفت‌وآمد زیادی با اتوبوس انجام می‌‎دهم، هزینه زیادی می‌شود که حذف آن تاثیر زیادی در زندگی من دارد. البته اگر قرار باشد مردم ماشین‌های شخصی خود را کنار بگذارند و از اتوبوس استفاده کنند، باید سرویس‌دهی بیشتری انجام شود، در حالی که با همین امکانات، مشکلات بیشتر می‌شود. 

یکی دیگر از شهروندان با اشاره به اینکه این طرح مزایا و معایبی دارد، تصریح می‌کند: معایب این طرح بیشتر از مزایای آن است. در حال حاضر اتوبوس‌ها هیچ امکاناتی ندارند، مردم معترض هستند و گاهی بین مردم و راننده دعوا می‌شود. فراهم کردن این امکانات نیازمند هزینه است اما اگر رایگان شدن قطعی شود، مشکلاتی را به همراه دارد که شرایط را بدتر می‌کند.

شهروند دیگری با مفید دانستن رایگان شدن اتوبوس می‌گوید: برای من که وسیله شخصی ندارم و هر روز در این مسیرها رفت‌وآمد می‌کنم این طرح مفید است. افرادی که وسیله شخصی دارند از اتوبوس استفاده نمی‌کنند. ما که ماشین نداریم مجبور هستیم از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنیم. اتوبوسی که من هر روز از آن استفاده می‌کنم کولر ندارد، بنابراین امکانات اتوبوس برای من خیلی مهم بوده اما اگر هزینه کم شود، باز هم برای من مفید است. 

هزینه دریافتی از اتوبوس پاسخگوی برخی هزینه‌ها است

خانم دیگری با بیان اینکه من به شدت مخالف این طرح هستم، عنوان می‌کند: در حال حاضر اتوبوس‌ها وضعیت مناسبی ندارند. بسیاری از خطوط با اتوبوس‌های کهنه و وضعیتی بسیار بد خدمات‌رسانی می‌کنند، زیرا شهرداری بودجه کافی ندارد که آن‌ها را نوسازی کند.

وی اضافه می‌کند: این کرایه کمی که از ما دریافت می‌شود حداقل پاسخگوی برخی از هزینه‌ها است. با این ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ تومان چیزی به جیب شهروندان اضافه نمی‌شود اما هزینه زیادی را جبران می‌کند. چرا باید این درآمدزایی را از بین ببریم؟ زمانی که کرایه از مردم دریافت می‌شود ارزش پول خود را می‌دانند و سعی می‌کنند خط اضافه سوار نشوند.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات برای مردم هزینه حمل‌ونقل عمومی است

مرد دیگری با اشاره به اینکه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات برای مردم هزینه حمل‌ونقل عمومی است، تصریح می‌کند: اگر اتوبوس رایگان شود، مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی تشویق می‌شوند. الان بسیاری از مردم نیاز دارند و این هزینه اتوبوس سهم مهمی در سبد خانوار دارد، بنابراین اگر این طرح اجرا شود کمک زیادی به مردم می‌کند. 

یکی دیگر از شهروندان بیان می‌کند: من هر زمان که قصد استفاده از اتوبوس دارم اگر به موقع به ایستگاه نرسم باید نیم ساعت منتظر اتوبوس باشم. ساعت ۱۰ به بعد که هوا گرم است اتوبوس‌های قدیمی که کولر ندارند در خط هستند و هنوز این اتوبوس‌های قدیمی در حال استفاده است. 

رایگان شدن اتوبوس جنبه تبلیغاتی برای مسئولان دارد

شهروند دیگری می‌گوید: بهای حمل‌ونقل شهری، چه اتوبوس و چه مترو همانند سایر نقاط دنیا باید از شهروندان اخذ شود. رایگان شدن حمل‌ونقل عمومی از سوی مسئولان شهری تنها می‌تواند جنبه تبلیغاتی داشته باشد، زیرا اقدامات شهری هزینه‌های خاص خود را دارد که شهروندان هر شهر در پرداخت آن شریک هستند.

وی می‌افزاید: بودجه شهرداری از عوارض‌ها و کرایه‌های این چنینی است. اگر شهرداری نتواند کسب درآمد کند، در سایر بخش‌های خود نیز با کسری بودجه مواجه می‌شود که در سایر بخش‌ها برای پرداخت عوارض از سوی مردم فشار وارد خواهد شد.

این شهروند ادامه می‌دهد: علاوه بر اینکه نرخ حمل‌ونقل نباید رایگان باشد، باید همزمان با تورم نیز افزایش پیدا کند. دریافت هزینه حمل‌ونقل از شهروندان، مردم را وادار به رعایت و استفاده بهینه از این سرویس‌های عمومی می‌کند. اگر هزینه‌ای بابت این سرویس‌ها دریافت نشود، وسایل حمل‌ونقل عمومی با گذر زمان دچار فرسودگی و از کار افتادگی می‌شوند که باز هم ضرر آن به شهروندان همان شهر تحمیل می‌شود.

بسیاری از مردم از وسایل نقلیه شخصی با قیمت ۱۰ برابر اتوبوس استفاده می ‌کنند

مرد دیگری بیان می‌کند: بسیاری از مردم از وسایل نقلیه شخصی با قیمت ۱۰ برابر اتوبوس استفاده می ‌کنند، تنها به این دلیل که تمایل دارند خدمات راحت‌تری دریافت کنند. نه تنها هزینه حمل‌ونقل عمومی نباید کاهش یابد، بلکه باید دو تا سه برابر افزایش پیدا کند. آنچه برای من به عنوان شهروند مهم است فارغ از ارزانی، کیفیت خدمات سیستم اتوبوسرانی است که با حذف قیمت تنزل پیدا خواهد کرد. در حال حاضر مسئله ترافیک بالای شهر است که توسط وسایل نقلیه شخصی ایجاد شده و شورای شهر باید به این حوزه‌ها توجه کند.   

باید آینده‌نگری وجود داشته باشد 

افشین شریعت، استاد گروه حمل‌ونقل دانشکده مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران در گفت‌وگویی که چندی پیش با ایسنا انجام داده بود، درخصوص طرح شورای شهر مشهد برای رایگان کردن حمل‌ونقل عمومی اظهار کرد: اگر هدف بهبود نقش حمل‌ونقل همگانی در کلان شهر مشهد است، باید آینده‌نگری وجود داشته باشد؛ وقتی تصمیمی گرفته می‌شود باید تبعات آن در درازمدت دیده شود نه اینکه در یک دوره کوتاه طرحی اجرا کنند اما مدیران بعدی نتوانند این تعهد اضافه را پوشش دهند.

وی با بیان اینکه تنها معیار انتخاب حمل‌ونقل همگانی قیمت نیست، عنوان کرد: معیارهای دیگری مانند زمان سفر، زمان دسترسی، زمان انتظار، قابلیت اطمینان و راحتی نیز وجود دارد، حتی اگر سیستمی رایگان شود، بخشی از سفرها به سمت این سیستم نخواهد رفت. اگر هزینه حمل و نقل عمومی هم حذف شود، بخش کوچکی از تقاضا برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی جذب می‌شود اما اگر سایر پارامترها بهبود پیدا نکند نمی‌توان سهم استفاده از این سیستم را افزایش داد.

مسئول آزمایشگاه تحقیقاتی ترافیک دانشگاه علم و صنعت ایران بیان کرد: اگر بخواهیم سهم استفاده از حمل‌ونقل عمومی را افزایش دهیم نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم که از دست دادن همین بخش کوچک درآمدی که از هزینه بلیت به دست می‌آید  نیز مناسب نخواهد بود.

شریعت گفت: روش‌های مناسب‌تری برای دادن یارانه بیشتر به شهروندان در زمینه حمل‌ونقل عمومی وجود دارد. می‌توان به افراد کارت بلیت شهروندی داد که به اسم هر فرد خواهد بود. ایده دیگر این است که اگر قصد رایگان کردن حمل‌ونقل همگانی را دارند تا افرادی که تاکنون از آن استفاده نکرده‌اند این تجربه را داشته باشند، می‌توانند مبلغ اولیه‌ای را در کارت شهروندی فرد واریز کنند.

این استاد گروه حمل‌ونقل دانشکده مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران خاطرنشان کرد: شهرداری می‌تواند مبلغ حاصل از حمل‌ونقل عمومی که به ظاهر قرار است حذف شود را دریافت کرده، نادیده بگیرد و آن را در زمینه بهبود کیفیت حمل‌ونقل عمومی استفاده کند؛ یعنی به صورت مستقیم به خود افراد بازگرداند.

در شرایطی که اوضاع مالی دولت و شهرداری خوب نیست، رایگان کردن اتوبوس کار درستی نیست

مجتبی بهاروند، کارشناس حمل‌ونقل و عضو سابق شورای شهر مشهد که ریاست کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای پنجم شهر مشهد را بر عهده داشته است در گفت‌وگو با ایسنا و در این رابطه اظهار می‌کند: طرح مصوبه رایگان شدن اتوبوس بستگی دارد که در چه زمانی و به چه دلیلی مطرح شود. 

وی می‌افزاید: اگر اوضاع کشور، دولت، شهرداری و همچنین اوضاع مالی خوب باشد و مبالغی برای خرید ناوگان جدید و احداث خطوط مترو اختصاص داده شود، رایگان کردن قدم خوبی است اما در حال حاضر ما هیچ کدام از این شرایط را نداریم. اوضاع مالی دولت و شهرداری خوب نیست و حمل‌ونقل عمومی نیز گسترش پیدا نکرده است. در این شرایط رایگان کردن کار درستی نیست.

بهاروند بیان می‌کند: اگر نیت از این طرح این است که مردم بیشتر از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند، این کار تاثیری ندارد. اگر قرار است همه از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند باید فرهنگ‌سازی درستی انجام شود، در حالی این فرهنگ‌سازی انجام نشده است. 

قیمت سوخت و تاثیر آن بر استفاده از حمل‌ونقل عمومی 

این کارشناس حمل‌ونقل خاطرنشان می‌کند: تا زمانی که قیمت سوخت در حدی است که استفاده از وسیله نقلیه شخصی برای شهروندان صرفه دارد، از وسایل نقلیه عمومی استفاده نمی‌کنند. در دنیا معکوس کار شده، اقداماتی انجام دادند که استفاده از وسیله نقلیه شخصی صرفه اقتصادی نداشته باشد. در حال حاضر کسانی از اتوبوس استفاه می‌کنند که وسیله نقلیه شخصی ندارند، وگرنه آن‌ها نیز استفاده نمی‌کردند.

وی ادامه می‌دهد: اتوبوسرانی و مترو نیز گسترش زیادی پیدا نکرده و ناوگان ما کامل نشده است. در حال حاضر ظرفیت خط یک مترو به قدری کم است که شهروندان را از استفاده آن پشیمان می‌کند. اگر این کارها را انجام دهیم می‌توانیم بگوییم مردم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند. قول می‌دهم سال آینده درصد استفاده مردم از وسایل نقلیه عمومی تغییری نمی‌کند.

بهاروند با بیان اینکه این طرح بدون پشتوانه کارشناسی است، عنوان می‌کند: اگر حمل‌ونقل عمومی رایگان شود، همان سرمایه اندکی که به دست می‌آورند و می‌توانند برای اتوبوس‌های جدید و خطوط مترو سرمایه‌گذاری کنند از دست می‌رود، بنابراین شهرداری مجبور می‌‎شود حقوق کارمندان خود را از سایر بخش‌های شهرداری پرداخت کند که با توجه به وضعیت فعلی، اوضاع بدتر می‌شود. در حال حاضر دولت نیز نمی‌تواند هیچ کمکی به شهرداری‌ها کند.

سال آینده حمل‌ونقل عمومی فشل‌تر می‌شود

این کارشناس حمل‌ونقل اضافه می‌کند: با این وضیعت سال آینده حمل‌ونقل عمومی فشل‌تر می‌شود، هیچ نوسازی نخواهیم داشت و خطوط مترو نیز متوقف خواهد شد. مبلغی که اکنون از مردم دریافت می‌شود، مقداری نیست که بگوییم با رایگان کردن آن برای سایر شهروندان تمایل استفاده از حمل و نقل عمومی ایجاد می‌شود، زمانی این تمایل ایجاد می‌شود که وقتی سوار مترو می‌شویم، اذیت نشویم.

انتهای پیام