به گزارش ایسنا، روزنامه «قدس» نوشت: محمد درویش، شامگاه سه‌شنبه در سمینار «بحران آب و چالش‌های توسعه پایدار» که در اتاق بازرگانی مشهد با حضور مدیران صنایع برگزار شد، اظهار کرد:بخش‌های بزرگی از ایران، خاورمیانه، آسیای جنوب غربی، ایالات متحده آمریکا، استرالیا و آفریقا حساس‌ترین شرایط را نسبت به بیابان‌زایی دارند؛ یعنی اگر با تخریب روبه‌رو شوند، امکان برگشت به شرایط پیش از آن بسیار دشوار است. بنابراین باید در این مناطق چیدمانی از توسعه اتفاق بیفتد که منجر به تخریب غیرقابل جبران نشود.
برداشت از منابع آب، فراتر از برنامه‌ریزی‌ها
کنشگر آب و فعال محیط زیست تأکید کرد: میزان برداشت خراسان رضوی از سفره‌های آب زیرزمینی به ۳۰/۷ میلیارد مترمکعب رسیده که از بحرانی‌ترین استان‌های کشور است. یزد با ۱۹۸ و خراسان رضوی با ۱۷۳ درصد بیشتر از میزان برنامه‌ریزی از منابع آبی خود آب برداشت کرده‌اند.
وی نیاز آب شرب در کشور را ۸/۵ میلیارد مترمکعب دانست و تصریح کرد: آب قابل استحصال در کشور ۱۰۵ میلیارد مترمکعب است که ۸ درصد این آب می‌تواند نیاز آب شرب و بهداشتی مردم ایران را برای یک سال تأمین کند؛ یعنی اگر با خشکسالی ۸۰درصدی روبه‌رو شویم، نباید برای تأمین آب شرب مردم مشکلی ایجاد شود. در صورتی که اکنون حتی در رودبار نیز با قطعی آب مواجه هستیم.
درویش مشکل مدیریت و مصرف آب را دلیل کمبود آب شرب در استان خراسان رضوی عنوان کرد و ادامه داد: در منابع آبی خراسان رضوی به شدت با کمبود آب شرب روبه‌رو هستیم. این کمبود بیشتر ناشی از نارسایی منابع آب به دلیل مشکل در شیوه مدیریت و مصرف آب است. در حال حاضر مجبورهستیم هزار و ۹۰۰ لیتر در ثانیه از چاه‌هایی استفاده کنیم که به شدت خطرناک و نیتراته هستند و خطراتی برای سلامت دارند و بحران آب در مشهد فوق‌العاده جدی است.
فعال محیط زیست با یادآور شدن خطرات ایجاد آرامستان در گلبهار تصریح کرد: به تازگی در نزدیکی این آرامستان چند حلقه چاه جدید برای تأمین آب شرب مشهد حفر شده است. اگر این غسالخانه راه‌اندازی شود، بخشی از منابع آب زیرزمینی مشهد که اندک است و به آن نیاز زیادی داریم، به شدت آسیب می‌بیند و آلوده می‌شود.
وی گفت: میانگین بارش‌ها از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۳۰ میلیمتر رسیده که یک‌سوم میانگین جهانی است و در همین شرایط سطح زیرکشت زمین‌های کشاورزی حدود ۲/۹میلیون هکتار و میزان برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی ۲۹میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.
عضو سابق هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور بیان کرد: از ۶۱۰ آبخوان کشور ۱۱۸ آبخوان تا سال ۱۴۴۰ و ۳۵ آبخوان تا سال ۱۴۱۵ از بین خواهد رفت که معادل ۱۸/۴میلیون نفر آب شرب، ۲۳۵ میلیون مترمکعب آب در بخش صنعت و ۱۵/۵میلیارد مترمکعب آب کشاورزی است.
شکست پروژه‌های تعادل‌بخشی تولید و مصرف آب
درویش ضمن تأکید بر ضعیف بودن عملکرد در مدیریت شیرابه‌ها عنوان کرد: سفره‌های آب زیرزمینی ما دچار بحران جدی در کمیت‌و کیفیت شده‌اند. در کشور۳۲/۲میلیارد مترمکعب پساب تولید می‌شود که به جای تصفیه این پساب‌ها، این فرصت را به بحران تبدیل کردیم و همه پروژه‌های تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با شکست مواجه شده است.
عضو سابق مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: وسعت یخچال‌های کشور حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده که نتیجه آن کاهش آورد رودخانه‌های ما با شیبی نگران‌کننده است و در کمتر از ۱۰سال آینده عملاً آب وجود نخواهد داشت و طرح‌های انتقال آب در مرکز ایران با شکست روبه‌رو خواهد شد.
وی ادامه داد: ما در سال، ۴۸ میلیارد تن گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنیم و ایران جزو هفت کشور نخست است. در خراسان رضوی شاهد افزایش محسوس واحدهای آلاینده و آب‌بر هستیم. در حال حاضر اضافه برداشت ما ۲۰/۵ میلیارد مترمکعب است و در یک سرزمین پایدار ۴۰ تا ۶۰ درصد منابع آب قابل استحصال برداشت می‌شود و باید متوجه باشیم ۴۵ هزار روستا که تعداد زیادی از آن‌ها در خراسان رضوی قرار دارند، خالی از سکنه شده‌اند.
وی بر اصلاح رویه‌های مصرف آب در بخش کشاورزی تأکید کرد و گفت: ما باید به دنبال اصلاح مدیریت در بخش‌های آب‌بر کشور باشیم. ضایعات در بخش کشاورزی ۶ برابر متوسط جهانی است. وزارت جهاد کشاورزی در گذشته برای کاهش ضایعات کشاورزی اعلام کرد نیاز به هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان داریم تا طی پنج سال با سرمایه‌گذاری ضایعات را کاهش دهیم؛ اما عنوان شد پولی وجود ندارد در حالی که ۷۵۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت سد هزینه کردیم و سالانه با هزینه ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان آب بیشتری در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌دهیم.
سدهایی که آب را به تاراج برد
درویش به تعداد سدهای کشور اشاره کرد و گفت: تعداد سدهای مخزنی کشور بیش از هزاردرصد رشد کرده‌اند که حاصل آن ۴۰۰درصد رشد کشاورزی و رشد ۱۲/۴ برابری صادرات آب مجازی در قالب محصولات کشاورزی آب‌بر است. ۲۱ استان به جز گیلان در زمینه فرونشست، وضعیت بحرانی دارند و ۱۵دشت در استان فارس و ۱۱ دشت در خراسان رضوی دچار فرونشست شده‌اند.
عضو سابق هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تأکید کرد: بیش از ۱۱هزار هکتار از اراضی کشور در سال ۹۵ بیش از ۲ سانتیمتر در سال فرونشست داشته که در سال ۹۸ میزان سطح درگیر فرونشست در کشور به ۳۸ هزار هکتار رسیده و در گزارش سال ۱۴۰۲ که منتشر شود، بی‌شک این عدد بیشتر است. کاری که ایرانیان در نیم قرن اخیر با سرزمین خود کردند، هیچ نسلی مرتکب نشده است.
وی افزود: بحران در زابل جدی است و ۱۵ هزار نفر خانه و کاشانه خود را خالی کرده‌اند؛ زیرا امیدی ندارند منابع آب آن‌ها تأمین شود. مقصد آن‌ها نیز خراسان و گلستان است که هر دو با بحران شدید آب روبه‌رو هستند.
درویش ادامه داد: می‌توانیم با یک جراحی بزرگ که دردناک هم خواهد بود، کشور را نجات دهیم. ایران بالاترین میزان دریافت انرژی خورشیدی را دارد. اکنون عرصه‌ای به طول و عرض کمتر از ۲۵۰ کیلومتر یعنی یک پانزدهم خاک ایران می‌تواند نیاز کل مردم جهان را تأمین کند و ما بزرگ‌ترین صادرکننده انرژی در جهان شویم.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: باید به سمت تعریف اقتصادی برویم که آب‌محور نباشد. تکمیل تصفیه‌خانه‌ها و بازچرخانی آب، حمایت از فناوری‌های نوین در کشاورزی، حمایت از کسب‌وکارهای سبز، تقویت زیرساخت‌های گردشگری سلامت، تقویت تجارت سبز با همسایه‌ها و سرمایه‌های اجتماعی و بسترسازی امن برای فعالیت‌های داوطلبانه از دیگر راهکارهای محافظت از منابع آبی است.
انتهای پیام