کووید ۱۹ برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ جهان را تحت تأثیر قرار داد و بسیاری از عوامل زمینه‌ساز چاقی از جمله عدم تحرک بدنی، رژیم غذایی نامناسب و ... در این دوره افزایش یافت.

 غیرحضوری شدن مدارس در ایام کرونا فرصت رفت‌وآمد فعال را کاهش داد و سفرهای روزانه را محدود کرد. تعطیلی مراکز تفریحی و سالن‌های ورزشی و از دست رفتن فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه در طول همه گیری بر فرصت‌های فعالیت بدنی در کودکان تاثیر منفی گذاشت.

در طول همه‌گیری کرونا، مصرف تنقلات و غذاهای فرآوری‌شده هم افزایش یافت. همچنین افزایش شیوع ناامنی غذایی در این دوره و محدودیت‌های بهداشت عمومی مرتبط  تأثیر نامطلوبی بر سلامت روان، استرس و ... داشت. استرس، عاملی خطرناک برای چاقی و افزایش وزن در کودکان و بزرگسالان به شمار می‌رود. مجموعه این عوامل سبب شد تا کشورهای مختلف راهکارهای متفاوتی را جهت کاهش آمار و ارقام بی‌تحرکی و چاقی در پیش گیرند.

برآوردهای تقریبی در سوئد نشان می‌دهد که حدود ۸۰ هزار کودک زیر سن ۱۸ سالگی درگیر با چاقی هستند. در دوره همه‌گیری کرونا واکنش سوئد با بسیاری از کشورهای دیگر متفاوت بود و هیچ تعطیلی عمومی در مهدکودک‌ها و مدارس وجود نداشت.

خدمات بهداشت کودک سوئد (CHS) با هدف ارتقاء سلامت کودکان در طول شیوع بیماری کووید-۱۹ ادامه داشت. در طی ۴ سال از ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، ۹۶ درصد از کودکان سوئدی در این برنامه ثبت نام کردند. این برنامه شامل گفت وگوهای مداوم سلامت، نظارت بر رشد و ارزیابی‌های محافظتی و عوامل خطر برای کودک و خانواده او می‌شود.

نظارت بر تغییرات رشد مهم است و تحقیقات نشان می‌دهد چاقی در دوران کودکی با چاقی در مراحل بعدی زندگی مرتبط است. ۹۰ درصد کودکان ۳ ساله‌ای که  دارای اضافه وزن یا چاقی هستند این شرایط را در دوران نوجوانی حفظ کرده‌اند. خطرات شناخته‌شده برای دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی عروقی و چاقی با مشکلات روانی و عدم موفقیت تحصیلی مرتبط است به همین دلیل والدین و متخصصان بهداشت ترجیح می‌دهند این موضوع را در اوایل زندگی کودک و در دوره پیش‌دبستانی و دبستان مورد ارزیابی قرار دهند.

تقریبا تمام کشورها روند رشد کودک در دوران کودکی را بررسی می‌کنند و تعداد چشمگیری از کشورها نیز شاخص‌های چاقی در اواخر کودکی و نوجوانی را پایش می‌نمایند. در اروپا، بسیاری از کشورها، منشور مشترک «ابتکار عمل بررسی بر چاقی دوران کودکی» که زیرنظر سازمان بهداشت جهانی است، را اتخاذ کرده‌اند. پایش فعالیت بدنی در بسیاری از کشورها ضعیف است؛ به گونه‌ای که تقریبا داده‌های فعالیت بدنی از کودکان زیر ۵ سال و ۱۰-۶ سال وجود ندارد.

در انگلستان با توجه به طرح ملی اندازه گیری کودکان، مسئولین محلی وظیفه اندازه گیری سالانه قد و وزن کودکان پیش دبستانی ۵-۴ سال و کودکان دبستانی ۱۱-۱۰ سال که در مدارس دولتی ثبت نام کرده‌اند، را دارند. والدین از وضعیت وزن کودکان خود مطلع می‌شوند و در موارد نیاز مشاوره دریافت می کنند. تقریبا همه (۹۹ درصد مدارس و ۹۳ درصد کودکان) در این طرح مشارکت می‌کنند.

سطوح فعالیت بدنی در نوجوانان اندک است، تقریبا ۸۱ درصد از نوجوانان در جهان (۷۸ درصد پسران، ۸۴ درصد دختران) پایین تر از حداقل حدود توصیه شده، فعالیت دارند. کم بودن سطوح فعالیت بدنی در تمام مناطق WHO، در کشورهای کم، متوسط، و پر درآمد مشابه است.

در فنلاند طرح مدارس پویا که زیر نظر دولت است به منظور ترویج فعالیت‌های بدنی در مدارس جامع فنلاند اجرا می‌شود. در این طرح مدارس و انجمن های شرکت‌کننده، برنامه‌های فعالیت بدنی خود را با استفاده از کودکان برای پیشبرد برنامه‌هایشان انجام می‌دهند. این برنامه در سال ۲۰۱۰ با بررسی ۴۵ مدرسه به صورت پایلوت آغاز شد؛ در سال ۲۰۱۶، ۶۲ درصد از مدارس جامع در این برنامه شرکت نمودند و دامنه برنامه در مراکز آموزشی با دوره متوسطه گسترش یافت.

مدارس از طریق بهبود وضعیت تغذیه کودکان با ایجاد انتخاب‌های سالم برای مواد غذایی و نوشیدن، ترویج فعالیت‌های بدنی و ارائه آموزش بهداشت، فرصت مهمی برای توجه به چاقی کودکان فراهم می‌کند. در پژوهشی در سال ۲۰۱۶ در زمینه سیاست‌های مدرسه‌ای در ۱۵۳ کشور نشان داد که ۵۳ کشور (۲۴ درصد) بازاریابی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها را در مدارس تنظیم کرده و ۲۸ کشور( ۱۸ درصد) دارای برخی از انواع ممنوعیت‌های دستگاه‌های فروش غذا و نوشیدنی در مدارس هستند.

به عنوان مثال از سال ۲۰۱۵ تاکنون، کشور اروگوئه هر نوع بازاریابی مواد غذایی و نوشیدنی‌های غیر الکلی اعم از استفاده از آرم ها یا علامت‌های تجاری بر روی محصولات مدرسه و یا توزیع جوایز یا اقلام غذایی رایگان در مدارس را که با توصیه‌های تغذیه برای مدارس وزارت بهداشت همسان نبود، ممنوع کرده است. در سال ۲۰۰۵ کشور فرانسه ممنوعیت استفاده از دستگاه‌های فروش موادغذایی و نوشیدنی ها را علاوه بر مدارس ابتدایی، در مدارس راهنمایی نیز اعمال نمود. این ممنوعیت، تناوب مصرف میان وعده‌های صبحگاهی و دریافت قندهای ساده از این میان وعده‌ها را به مقدار ۱۰ گرم کاهش داد. در سال، ۲۰۱۰ تمام مدارس کشور فرانسه می‌بایستی معیارهای تغذیه‌ای برای تمام مواد غذایی که در مدارس ارائه می شد را می پذیرفتند.

یادداشت از مهسا سالخورد، خبرنگار ورزشی ایسنا

انتهای پیام