اوایل خردادماه سال گذشته بود که در ناباورانه‌ترین حالت ممکن برج «حسین عبدالباقی» با آن همه زرق و برق که با پارتی‌بازی، زد و بند و بی‌ضابطه قد کشید بود، زیر سایه بی‌مسئولیتی‌ها، ناگهان بر سر مردم ایران و آبادان فرو ریخت؛ عجیب اما واقعی، متروپل بر سر آبادانی‌ها فرو ریخت!
خبر ریختن متروپل مثل بمب، منفجر شد؛ حادثه متروپل آبادان ماحصل سهل انگاری و بی‌توجهی به قوانین و مقررات بود؛ بخشی از مسئولان مربوطه نه تنها به موقع به وظایف خود عمل نکردند بلکه به خرابی آن نیز کمک کردند.
ساختمان متروپل آبادان ریزش کرد و بسیاری از کارگران و کسبه مشغول در این ساختمان یا فوت کردند یا کسب و کارشان آسیب جدی دید اما مهمترین درسی که حادثه متروپل داشت، این بود که صدور مجوز بدون توجه به ضوابط منجر به بازی با جان مردم می‌شود.
از متروپل و آبادان که بگذریم، با گذری کوتاه در تاریخ به دیگر حوادث غیرطبیعی مانند حادثه ساختمان پلاسکو تهران به واسطه ترک فعل ارگان‌های مربوطه نیز می‌رسیم؛ پلاسکویی که شرایطی مشابه با متروپل داشت و باز هم می‌توان گفت که در زیر سایه بی‌تدبیری متولیان ایمن‌سازی اماکن عمومی، جان تعدادی از شهروندان و چندین آتش‌نشان را گرفت.
در شرایطی که هر از گاهی شاهد وقوع حوادث غیرطبیعی به واسطه عدم تعهد متولیان مربوطه به قوانین و بروز تلفات جانی و خسارت‌های مالی زیاد هستیم، به بهانه‌ی سالگرد وقوع حادثه تلخ متروپل آبادان، وضعیت ایمنی اماکن اداری، تجاری و خدماتی و بازارهای جدید و تاریخی یزد را پیگیری کردیم.
متاسفانه بسیاری از ساختمانهای شهر میراث جهانی یزد با توجه به قدمت زیادی که دارند، سالهاست عمر مفید خود را از دست داده و در معرض خطرند و هیچ اقدامی جهت ایمن‌سازی، مقاوم‌سازی و بازسازی آنها نشده است.
از جمله اماکن تاریخی ناایمن یزد می‌توان به بازار سنتی این شهر که یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده و قدیمی این شهر تاریخی است، اشاره کرد؛ مجموعه‌ای تجاری در قلب بافت تاریخی و شهر یزد که با توجه به استقرار و فعالیت بخش زیادی از فعالان صنف طلا و جواهرات یزد از موقعیت استراتژیکی حساسی نیز برخوردار است ولی بنا به اظهارات کارشناسان ایمنی شهر، از اماکن عمومی ناایمن و غیراستاندارد شهر محسوب می‌شود و احتمال وقوع هرگونه حادثه‌ای در آن وجود دارد.
البته مشابه چنین فضاهایی در شهر یزد زیاد است ولی با این حال تا بروز حادثه، هیچکدام از متولیان مرمت و ایمن‌سازی این اماکن نوستالژی یزد اعم از شهرداری، میراث فرهنگی و فرمانداری پای به میدان نمی‌گذارند و طبق معمول توپ را در زمین دیگری می‌اندازند.
شناسایی ۵۳ ساختمان ناایمن
«محمد علی ملک‌زاده» مدیر کل مدیریت بحران استانداری یزد در خصوص اقدامات لازم برای شناسایی ساختمانهای ناایمن در گفت‌وگو با ایسنا گفت: بر اساس بند «ض» ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران کشور مصوب مرداد ماه ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی، تکلیف شناسایی و ارزیابی ساختمان ناایمن و ناپایدار بر عهده وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته که بر اساس این قانون اولویت اجرا با کلان‌شهرها، شهرهای مراکز استان‌ها و شهرهایی با جمعیت بالای ۲۰۰ هزار نفر است.
وی خاطرنشان کرد: در این قانون ساختمان‌ها در برابر چهار مخاطره «آتش‌سوزی»، «زلزله»، «فرونشست» و «فروریزش» می‌بایست ارزیابی شوند.
ملک زاده افزایش تاب‌آوری در بحران‌ها و حوادث را یکی از مهمترین اهداف سازمان مدیریت بحران و از تاکیدات رهبر معظم انقلاب در قالب سیاست‌های کلی نظام برای پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه دانست و افزود: در تیرماه سال گذشته، آیین‌نامه اجرای این قانون به مدیریت بحران استان ابلاغ شد که پس از پیگیری صورت گرفته، نشست‌های کارشناسی با محوریت اداره کل راه و شهرسازی استان در راستای اجرایی شدن آن و با حضور کارشناسان دستگاه‌های عضو برگزار و منجر به شناسایی ۵۳ ساختمان ناایمن در مرحله اول و جهت رفع مشکل به دستگاه‌های مربوطه اعلام شد.
مدارس در صدر ساختمانهای ناایمن
مدیر کل بحران استان با بیان این که شناسایی این تعداد ساختمان در مرحله اول براساس فرم‌های ارزیابی تدوین شده در چارچوب چهار مخاطره ریسک‌پذیر خطرناک انجام شده است، گفت: از لحاظ آماری مدارس در صدر ساختمانهای ناایمن قرار دارند.
وی با اشاره به اقدامات سازمان نوسازی مدارس استان در این رابطه، اظهار کرد: سالانه اعتبار خوبی نیز از طریق قانون بودجه و از محل اعتبارات مدیریت بحران برای نوسازی و تقویت سازه‌های مدارس در نظر گرفته شده و به سازمان نوسازی و تجهیز مدارس اختصاص می‌یابد چرا که با حضور دانش آموزان و معلمان در مدارس، این ابنیه‌ها از جمله ساختمانهای مهم به شمار می‌آیند.
ملک زاده خاطرنشان کرد: برخی دیگر از ساختمانهای ناایمن شهر، بیمارستان‌های خیری و قدیمی است که با توجه به قدمتی که دارند، در لیست ساختمانهای ناایمن قرار گرفته‌اند و امید است با توجه به اتفاقاتی که در حوزه بهداشت و درمان در حال روی دادن است، این بیمارستان ها نیز بازسازی یا مقاوم سازی شوند.
به گفته وی، البته اتفاقات خوبی در چند سال گذشته در راستای ایمن سازی مراکز درمانی از جمله ساخت و بازسازی بیمارستان شهید رهنمون و تاسیس بیمارستان مدیریت بحران در استان روی داده اما لازم است که هر چه سریع‌تر سایر بیمارستان‌هایی که در لیست اماکن ناایمن استان قرار دارند نیز مورد توجه و ایمن سازی قرار گیرند.
وی بیشترین مشکل در بحث نبود ایمنی ساختمان‌ها را ناشی از ایمنی آنها در برابر مخاطره آتش سورزی عنوان کرد و افزود: با بررسی شاخص‌های ارزیابی، نداشتن تجهیزات اعلام و اطفا حریق، عمده‌ترین مشکل ساختمانهای ناایمن در یزد است که برخی از این ساختمان با توجه به طول عمر و قدمتی که داشته و دچار فرسایش شده‌اند، باید تخریب و بازسازی شوند و برای برخی دیگر نیز مقاوم‌سازی انجام شود.
مدیر کل بحران استان در پایان اضافه کرد: باید توجه داشته باشیم که حادثه خبر نمی‌کند و مخاطراتی چون زلزله، آتش سوزی و سیل، زمانی را برای تصمیم‌گیری حادثه‌دیدگان نمی‌گذارد و بهترین راه برای حفظ ایمنی سرمایه و جان خود، افزایش ایمنی و تاب‌آوری است.
اجرای ماده ۵۵ قانون شهرداریها
شهرداریها براساس بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداریها موظفند ساختمان‌هایی را که باعث خطر برای شهروندان می‌شوند را بعد از اخطار به مالک و در صورت بی‌توجهی مالک، با هزینه خود رفع خطر کند و هزینه آن را نیز به انضمام ۱۵ درصد جریمه در زمان ارائه عدم خلافی، صدور پایان‌کار یا هنگام نقل و انتقال ملک از مالک مسترد کنند.
طبق تبصره الحاقی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷ نیز در کلیه موارد مربوط به رفع خطر از بناها و رفع مزاحمت‌های مندرج در ماده فوق، شهرداریها پس از کسب نظر مامور فنی خود به مالکین یا صاحبان اماکن یا صاحبان ادوات منصوب، ابلاغ مهلت‌دار متناسبی صادر می‌کنند و اگر دستور شهرداری در مهلت معیّن و به موقع اجرا نشود، شهرداری راسا با مراقبت مامورین خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد کرد و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت، از طرف دریافت خواهد کرد.
بر طبق قانون، این مقررات شامل کلیه اماکن عمومی مانند سینماها، گرمابه‌ها، مهمانخانه‌ها، قهوه‌خانه‌ها، کافه رستوران‌ها، پاساژها و امثال آنها که محل رفت و آمد و مراجعه عمومی است، می‌باشد.
بررسی و تحقیقات میدانی ایسنا حکایت از سیستم فرسوده برق‌رسانی اکثر بازارهای یزد دارد؛ سیم‌های برق کهنه و آویزان که با کوچکترین اتصالی می‌تواند موجب حریق‌هایی مشابه آتش‌سوزی گستره در بازار بزرگ تهران شود ولی شهرداری یزد تاکنون به متولیان این بازارها و دیگر اماکن و ساختمانهای مشابه اخطاری مبنی بر ایمن‌سازی آنها نداده و اگر اخطاری هم صادر شده نیز عدم اقدام مالکان برای ایمن‌سازی مجموعه خود، مسئولان شهرداری را بر آن نداشته از ظرفیت قانونی مذکور یعنی بند ۱۴ ماده قانون ۵۵ شهرداریها جهت ایمن‌سازی این ساختمانهای ناایمن شهر استفاده کنند و نکته جالب‌تر نبود نظارت‌های کافی از سوی دستگاه‌های نظارتی بابت این ترک فعل شهرداری شاید تا زمان حادثه‌ای مشابه پلاسکو و متروپل است!
البته برای شفاف شدن این موضوع که شهرداری یزد در این راستا چه اقداماتی را انجام داده بارها جهت گفت‌وگو با «ابوالقاسم محی الدینی» شهردار شهر میراث جهانی از سوی خبرنگار ایسنا تلاش شد که ثمری به همراه نداشت.
قصه پرتکرار عکس یادگاری مسئولان با مخروبه‌های حوادث
هرچند طی سالهای اخیر برخی اقدامات جزئی برای استحکام بخشی اماکن عمومی مانند مرمت پشت بام و غیره عمدتاً در مورد بعضی بازارهای تاریخی شهر صورت گرفته، ولی همچنان مسئولان و متولیان بسیاری از فضاهای عمومی شهر، نسبت به اخطارهای مدیران ایمنی شهر و نیز هشدارهای مکرر رسانه‌ها بی‌توجه هستند و به نظر بنا بر سوابق گذشته، تنها پس از وقوع بحران به فکر پیشگیری خواهند افتاد.
حال باید دید که آیا سرنوشت‌های تلخ دیگر بازارهای سنتی کشور مانند بازارهای سنتی ستارخان تهران، قزوین و کرمانشاه و غیره و سایر اماکن تجاری همچنون متروپل آبادان و ساختمان پلاسکو؛ به دنبال بی‌تدبیری مسئولان برای بازار سنتی یزد یا سایر امکان ناایمن شهر یزد نیز رقم خواهد خورد یا خیر؟ آیا مسئولان با خرابه‌ها و مغازه‌های در هیمنه‌ی حریق این اماکن نیز همچون حوادث پلاسکو و متروپل عکس یادگاری خواهند گرفت یا قبل از وقوع هر حادثه‌ای، راه و چاره‌ای برای جلوگیری از وقوع آن خواهند اندیشید.
انتهای پیام