به آثار و صنایعی که تمام مراحل ساخت آن‌ها توسط دست و ابزارهای دستی انجام می شود و برگرفته از فرهنگ و هنر و بینش و ذوق مردم هر منطقه است، صنایع دستی می گویند. هنرهای دستی هر کشوری نسل به نسل منتقل شده تا به امروز رسیده و به نسل‌های بعدی نیز انتقال پیدا خواهد کرد البته حفظ و انتقال این هنرهای اصیل نیازمند حمایت مردم و مسوولین است.
صنایع دستی بخشی از سنت، فرهنگ، و هویت اصیل ایرانی است؛ بنابراین معرفـی صنایع دستی به منزله پشتوانه ای هویتی و فرهنگی جامعه اهمیـت زیـادی دارد. البته نباید فراموش کرد که در کنار ظرفیت‌های فرهنگی، صنایع دستی با قابلیت ها و خصوصیات ویژه خود، می تواند نقش مهمی در حل معضل بیکاری و ایجاد اشتغال ایفا کند؛ به همین جهت باید به دنبال ایجاد بازار فروش و تقاضا برای صنایع دستی باشیم.
۱۰ ژوئن مصادف با ۲۰ خرداد، روز جهانی صنایع دستی است. به همین مناسبت با حسین مقیمی یکی از هنرمندان صنایع دستی فعال در رشته سفالگری به گفت‌وگو پرداختیم.
ایسنا- در خصوص فعالیت خودتان در عرصه هنر سفالگری توضیحی داشته باشید؟
منزل ما تقریبا انتهای کوچه بیگدلی (صفاییه) بود. و بیشتر در محله جوی شور رفت‌وآمد داشتیم چون مغازه‌ها، نانوایی، حمام، مدرسه و منزل هم‌کلاسی‌ها در آن‌جا بود؛ در انتهای خیابان سمیه فعلی که البته در آن زمان خیابان نبود و همه باغ و مزارع کشاورزی بود، روبه‌روی امامزاده احمد قاسم چند کارگاه سفالگری وجود داشت که ما وقتی از بازی خسته می‌شدیم گاهی می‌رفتیم جلو این کارگاه‌ها و تماشا می‌کردیم. به این ترتیب از همان کودکی به سفال علاقه‌مند شدم. یکی از بازی‌های بچه‌ها گل‌بازی بود و من چیزهای مختلفی از گل می‌ساختم که مورد توجه اطرافیانم قرار می‌گرفت و به عنوان کاردستی به مدرسه می‌بردم.
در دوره دبیرستان فعالیت بیشتری داشتم. پسرخاله‌ام در خیابان موزه قدیم کنار درب حرم حضرت معصومه (س) مغازه سفال فروشی داشت و من همیشه آن‌جا بودم. یکی از کارگاه‌هایی که به پسرخاله‌ام سفال می‌فروخت کارگاه سفال زرین فام کنونی به مدیریت استاد سید محمد میر قیصری بود، به همین جهت از سال ۱۳۵۲ با استاد میرقیصری آشنا شدیم و دیگر بیشتر اوقات بیکاری من در کارگاه می‌گذشت.
روزی در کارگاه صحبت از ساخت یک سفال دستی شد و من برای ساخت آن اعلام آمادگی کردم. ابتدا همه افراد کارگاه و آقای میر قیصری شگفت‌زده شدند ولی وقتی ساختم، دیگر از آن زمان تاکنون به همکاری با آقای میر قیصری ادامه دادم.
ایسنا- هنر سفالگری هنرمندان قم چه شاخصه‌های بارزی دارد؟
قم از گذشته‌های دور یکی از بزرگ‌ترین مراکز سفال ایران بوده است. ظروف ۷ هزارساله که از تپه‌های قلی درویش و ۴ هزار ساله از تپه صرم و شاد قلی‌خان به‌دست آمده گواه این سخن است.
سفالگری از مشاغل مهم در قم به حساب می‌آمد. زمانی که قم سفالگری داشت همدان و لالجین معروفیتی نداشته است. سفال در گذشته کالای مصرفی بود در حالی که امروز بیشتر جنبه تزیینی دارد. به این معنا در قدیم بیشتر کار سفالگران ساخت نیازمندی‌های زندگی؛ همچون کاسه، لیوان، دیزی، بستو و خمره، کوزه، کشک ساب بود و ساخت گلدان‌های تزیینی کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت.
قبل از انقلاب حدود ۴۰ کارخانه فعال سفال در قم داشتیم که بیشتر در خیابان آذر و بازار کهنه مستقر بودند که به دلیل کمبود نفت تغییر کاربری دادند. ساخت گلدان‌های سفالی با ارتفاع یک متر و نیم به صورت کوره‌ای و خر مهره سازی از جمله معروف ترین آثار سفالگران قمی بوده است. البته ساخت کاشی‌های بی نظیر که بیشتر در مساجد و حرم‌ها به کار می رفت و کتیبه‌هایی که هر دو هنر خطاطی و سفالگری را داشت نهایت هنر بود.
ایسنا- صنایع دستی در حال حاضر با چه چالش‌هایی مواجه است؟ و چه راهکارهایی را برای کاهش این مشکلات پیشنهاد می کنید؟
متاسفانه صنایع دستی به طور کلی از سفال و کاشی، منبت، انگشتر تراشی و قالی بافی گرفتار چالش های بزرگی شده‌اند و فقط گروه کمی که واقعا دلسوز این هنرها هستند سعی کردند آن‌ها را حفظ کنند؛ اما اگر وضع این طور ادامه داشته باشد با توجه به سوءمدیریت ها، گرانی مواد اولیه، عدم رونق بازار فروش و مشکلات اقتصادی هنرمندان، دیگر جوانان برای ادامه راه پدرانشان رغبتی ندارند و هنرها بسیار کمرنگ می‌شود.
وقتی پای درددل تولیدی‌های فرش، منبت کاران، انگشتر سازان و سفالگران و... می‌نشینی باید خون گریست که چگونه این همه هنر رو به نابودی است در حالی که همه مواد اولیه مورد نیاز آن داخلی است.
ایسنا- چه انتظاری از مردم و علاقمندان به عرصه صنایع دستی دارید؟
انتظار من از مردم این است که صنایع دستی کشورشان را بیشتر و بهتر بشناسند. البته شناساندن آن وظیفه رسانه‌ها و به ویژه صدا و سیما می‌باشد. مردم باید به جای گلدان‌ها و ظروف بی روح بلور خارجی و گران قیمت، کادوها و هدیه‌های خود را از گلدان‌های تزیینی و زیبای ایرانی که هنر دست هنرمندان خودمان است انتخاب کنند. خوشبختانه در سال‌های اخیر برخی بانک‌ها، دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها و دیگر نهادهای دولتی برای هدیه دادن به مهمانان و یا کارمندان خود به صنایع دستی روی آورده‌اند که کار بسیار پسندیده‌ای است.
ایسنا- چه توصیه‌ای به هنرمندان جوان و تازه کار در حوزه صنایع دستی دارید؟
سفارش من به جوانان این است که اگر به یکی از رشته های صنایع دستی علاقه دارند با دلگرمی و پشتکار به آن بپردازید. اگر چه درآمدش کمتر از جاهای دیگر است ولی ارزش زیادی دارد. و از مسوولین هم تقاضا دارم از هنرمندان عرصه صنایع دستی بیشتر حمایت کنند و گران شدن روز به روز مواد اولیه را کنترل کنند تا جوانان بتوانند بهتر کار کنند.
هنرمند شمعی بود جان فروز همه سود او از هنر رنج و سوز
نصیبش به جز رنج جانکاه نیست ز درد درونش کس آگاه نیست
انتهای پیام