این جانمایی با وجود اینکه برخی مسوولین آن را مناسب توصیف کرده‌اند، بسیاری اما این تصمیم را نامناسب دانسته و معتقدند این جانمایی علاوه بر آنکه بسیاری از مفاد آیین‌نامه احداث آرامستان‌ها در آن رعایت نشده، در بسیاری از جنبه‌ها از جمله آلودگی آبهای زیرزمینی و ...نیز تهدیدات و مخاطراتی را به خصوص برای شهر مشهد به همراه دارد.
از طرفی احداث آرامستان یکی از نیازهای اساسی شهر گلبهار بوده و هست و لازم است که هر چه سریعتر این موضوع از بلاتکلیفی درآمده و بدون هرگونه جانبداری و پافشاری حل و فصل شود.
یکی از گروه‌هایی که نسبت به این جانمایی عکس‌العمل جدی نشان داده‌اند، فعالان محیط زیستی و فعالان اجتماعی هستند که به گفته خودشان چون دغدغه‌هایشان از طریق پیگیری‌های قانونی و اداری به جایی نرسیده، موضوع را به فضای مجازی کشانده‌اند تا شاید از این طریق اظهارات‌شان شنیده شود.
فرشته تقی‌زاده یکی از فعالان محیط زیستی است که این موضوع را با جدیت پیگیری کرده و می‌گوید: علاوه بر آنکه آرامستان روی آبخوان مشهد قرار دارد و جنس اراضی، شنی دانه درشت با قدرت جذب بالا است، این آرامستان به دلیل اینکه مسیلی است که محل عبور جریانات سیلابی است، همچنین با توجه به وجود مظهر قنات در جلو ساخت‌وسازهایی که برای آرامستان انجام شده و چاه‌هایی که در پایین دست این آرامستان وجود دارد، قطعا جانمایی آن اقدام درستی نیست.
تقی‌زاده گفت: موضوع جانمایی آرامستان گلبهار در این مکان، از موضوعاتی است که قبلا و چند سال پیش مطرح بود و پیشروی آن متوقف شد، اما اینکه چه چیزی باعث شده این پروژه در همان مکانی که استعلام‌ها جواب منفی گرفته بود، مجدد به جریان افتد، جای سوال دارد.
مفاد آیین‌نامه احداث آرامستان‌ها در این جانمایی رعایت نشده است
علی وطن‌دوست یکی دیگر از فعالان اجتماعی علاوه بر هشدار درباره تهدیداتی که این پروژه برای حوزه آبریز و پروژه پخش سیلاب منطقه دارد، در رابطه با جانمایی این آرامستان گفت: حتی اگر تمامی این موارد را نادیده بگیریم در جانمایی آرامستان مفاد آیین‌نامه احداث آرامستان‌ها رعایت نشده است.
وطن‌دوست توضیح داد: یکی از مفاد آیین‌نامه‌های احداث آرامستان، این است که در مسیر سیلاب نباشد، در صورتی که سه رودخانه فصلی از بستر همین آرامستان عبور می‌کند؛ مورد دیگر اینکه در مسیر باد غالب نباشد که این آرامستان در مسیر باد غالب قوچان است و چنانچه بوی تعفنی در آنجا باشد، با هر وزش بادی، بو وارد شهر گلبهار شده و سلامت مردم را به مخاطره می‌اندازد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مفاد دیگر احداث آرامستان این است که آرامستان در مسیر توسعه نباشد، این آرامستان تنها ۳ کیلومتر از شهر گلبهار فاصله دارد و این شهر در حال حاضر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، اما بر اساس پیش‌بینی‌ها و زیرساخت‌هایی که برای آن در نظر گرفته شده است، شاید جمعیت آن در آینده به ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر هم برسد، بنابراین با این جانمایی، این آرامستان تا چند سال دیگر جزء حریم شهر گلبهار و چناران می‌شود که اصلا به آن توجهی نشده است.
وطن‌دوست فاصله این آرامستان تا دانشگاه آزاد اسلامی گلبهار را یکی دیگر از نواقص این جانمایی ذکر کرد و گفت: یکی از مفاد آیین‌نامه احداث آرامستان این است که آرامستان نباید در نزدیکی مراکز آموزشی احداث شود، در صورتی که این آرامستان با بزرگترین دانشگاه آزاد اسلامی منطقه که در گلبهار است، کمتر از یک کیلومتر فاصله دارد.
وی افزود: علاوه بر همه اینها روستاهای آبقد، فیروزی، اخلمد، رادکان و بقمچ از کریدورهای گردشگری استان هستند و اینکه یک جاده گردشگری ایجاد شود که بار ترافیک کمتر شود، اما در کنارش آرامستان ایجاد شود اصلا منطقی نیست. به طوری که روز پنج‌شنبه و جمعه آرامستان‌ها بیشترین ترافیک را دارند، از طرفی مکان‌های گردشگری هم طبیعتا در روزهای پایانی هفته ترافیک سنگینی دارند، با این وجود آیا این تداخل و تحمیل بار ترافیکی در این جانمایی دیده شده است؟
وی تاکید کرد: گلبهار شهر بزرگی است و بزرگتر هم خواهد شد و احداث آرامستان قطعا یکی از مطالبات به حق مردم این شهر است. بنابراین لازم است هر چه سریعتر تکلیف این آرامستان مشخص شده و این بلاتکلیفی بیش از این طول نکشد.
این فعال اجتماعی متذکر شد: کسی که مسئولیت کاری را قبول کرده و وارد گود خدمت می‌شود باید منافع و مصالح مردم برایش ارجحیت داشته باشد، نه اینکه در همین پروژه آرامستان، بسیاری از مسئولان به دلیل منافع و جایگاهی که دارند از اظهار نظر در مورد آن خودداری می‌کنند و هنوز بسیاری از نهادهای مسئول، نظر خود را در این زمینه صراحتا اعلام نکرده‌اند.
وی یادآور شد: برای احداث غسالخانه این آرامستان چند سال پیش حدود ۲ میلیارد تومان هزینه شده و بنا بر آمار غیر رسمی چیزی حدود ۵۰۰ میلون تومان نیز بابت نگهبانی پرداخت شده است، حال چنانچه این جانمایی تغییر کند، این بنا با آن همه هزینه باید تخریب شده و یا تغییر کاربری دهد که اینها همه اسراف بیت‌المال و هزینه‌هایی است که به دلیل کار غیرکارشناسی تحمیل شده است.
وطن‌دوست گفت: اگر این جانمایی مناسب است و اگر به گفته مسئولان، این مکان از سال ۸۶ و طبق نظر کارشناسان، برای آرامستان انتخاب شده است، چرا احداث این پروژه تا الان که ۱۶ سال طول کشیده، به سرانجام نرسیده است؟
پیگیری‌ها از طریق بوروکراسی اداری به بن‌بست رسید
این فعال اجتماعی در رابطه با پررنگ شدن این موضوع در فضای مجازی گفت: ما از مدت‌ها قبل پیگیری برای این پروژه را آغاز کرده‌ایم اما حقیقت این است که از راه بوروکراسی اداری و نامه‌نگاری‌های اداری و اقدامات قانونی به جایی نرسیده و به بن‌بست خوردیم، حتی بارها به ما متذکر شدند که به موضوع آرامستان ورود نکنیم، به همین دلیل ناچار شدیم بحث را در فضای مجازی مطرح کنیم تا مردم خودشان قضاوت کنند.
وی افزود: حال که اذهان و افکار عمومی درگیر موضوع شده، لازم است که یک اتاق فکر از کارشناسان و متخصصان تشکیل شده و افراد صاحب‌نظر در این زمینه گفت‌وگو کرده و گزینه‌های مختلف را بررسی و به یک جمع‌بندی صحیح برسند.
آب شرب ۵ میلیون نفر وابسته به دشت مشهد است
در همین رابطه، علیرضا طاهری، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: شهرهای گلبهار، چناران، طرقبه، شاندیز، رضویه و مشهد بین دو کوه بینالود و هزار مسجد واقع شده و دشت قوچان، چناران، گلبهار، مشهد و رضویه دشت بسیار پربرکتی است، به طوری که حدود ۵ میلیون نفر در این دشت زندگی می‌کنند و ۸۰ درصد صنایع استان نیز در این دشت مستقر هستند، بنابراین آب شرب این ۵ میلیون نفر به علاوه ۳۰ میلیون زائر وابسته به این دشت است.
طاهری توضیح داد: در این دشت رودخانه کشف‌رود واقع شده است که زهکش اصلی دشت و خط‌القعر دشت بوده و اگر در امتداد آب رودخانه از سمت غرب به شرق حرکت کنیم، یعنی بین رودخانه و بینالود، در این مسیر ما آبرفت‌های بسیار نفوذپذیری داریم که تشکیلات اسلیت و فیلیت نفوذپذیر هستند و شهر گلبهار روی همین تشکیلات ایجاد شده است.
وی افزود: سمت چپ رودخانه کشف‌رود یعنی بین ارتفاعات رودخانه کشف‌رود و ارتفاعات هزار مسجد اصولا بافت منطقه ریزدانه‌تر است و نفوذ آب در آن منطقه کمتر است.
از نظر آب منطقه‌ای این جانمایی، اقدام مناسبی نیست
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی عنوان کرد: از نظر ما این جانمایی جانمایی مناسبی نبوده و توصیه ما این بود که این آرامستان به شمال کشف‌رود منتقل شود اما ما تنها یک مجموعه خدماتی هستیم و باید سایر متخصصان و کارشناسان نیز در این زمینه اظهار نظر کنند.
طاهری گفت: یکی از نکات دیگر حائز اهمیت در این جانمایی این است که گلبهار شهری در حال توسعه است و با جانمایی آرامستان در این مکان، آرامستان در آینده در وسط شهر قرار خواهد گرفت و این یک امر بدیهی است که نیاز به علم و تخصص و کارشناسی هم ندارد، بلکه بیشتر نیازمند درایت و مدیریت است و لازم است که همه مسئولان گلبهار و استان در این زمینه همفکری کنند.
وی خاطرنشان کرد: پیشنهاد ما این است که این موضوع در یک فضای کاملا کارشناسی مورد گفت‌وگو و نقد قرار گرفته و در نهایت تصمیم‌گیری شده و این تصمیم‌گیری هم فقط یک تصمیم‌گیری نظری نباشد بلکه بلافاصله مسئولان وارد عمل شده و تکلیف این موضوع را روشن کنند تا مردم بیش از این بلاتکلیف نمانند.
در ادامه با رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت‌وگو کردیم و نظرات او را در رابطه با این جانمایی و اینکه آیا این جانمایی تاثیری بر کیفیت آب مشهد خواهد گذاشت یا خیر، جویا شدیم.
رعایت استانداردهای لازم قبل از احداث آرامستان‌ها، باید با جدیت و قاطعیت بیشتری دنبال شود
کامران داوری با بیان اینکه آب زیرزمینی که در مشهد استفاده می‌کنیم، کمی بالاتر از چناران و از حوزه آبریز کشف‌رود شروع می‌شود گفت: این آب زیرزمینی با عبور از چناران و گلبهار به زیر مشهد می‌رسد و در تمام حوزه کشف‌رود چه در شهرها و چه در روستاها آرامستان‌هایی داریم.
داوری تصریح کرد: چنانچه در احداث آرامستان‌ها به خصوص در مناطقی که مرطوب هستند و آبهای زیرزمینی به سطح زمین نزدیکترند، اقدامات لازم صورت نگیرد، همیشه این مخاطره وجود دارد که آلودگی‌های عفونی ناشی از جنازه‌های دفن شده به آبهای زیرزمینی سرایت کند.
وی افزود: با انجام اقداماتی از جمله گندزدایی‌های قبل از دفن، مثل آهک زدن به لایه زیرین و ... این مشکل می‌تواند تا حدودی مدیریت شده و احتمال این نشت آلودگی ناچیز شود.
رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد افزود: در جانمایی آرامستان‌ها موقعیت آرامستان باید به گونه‌ای باشد که احتمال نشت به سفره آب زیرزمینی را نداشته باشد و اگر احتمال زیاد بود اصلا نباید آرامستان در آن مکان احداث شود و اگر احتمال نشت آلودگی خیلی کم بود، باید با انجام اقدامات مناسب، جلوی انتشار آلودگی را بگیرند.
وی تصریح کرد: فرض را بر این می‌گیریم که مطالعات لازم انجام شده و این مکان برای آرامستان انتخاب شده است، حال باید به این سوال پاسخ داده شود که آیا برای جلوگیری از مخاطرات، تمهیداتی اندیشیده شده است؟
داوری خاطرنشان کرد: با بالا رفتن جمعیت قطعا حجم زیادی از جنازه نه تنها در گلبهار بلکه در هر جایی می‌تواند ریسک داشته باشد، بنابراین رعایت استانداردهای لازم قبل از احداث آرامستان‌ها، باید با جدیت و قاطعیت بیشتری دنبال شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد یادآور شد: با شناختی که از موقعیت گلبهار دارم ، در آنجا سفره‌های آب زیرزمینی حدود ۸۰ الی ۱۰۰ متر زیرزمین است بنابراین فاصله نسبتا خوبی است، اما طبیعی است که اگر تعداد دفن شده‌ها در آرامستان زیاد شود، خطر همچنان وجود خواهد داشت.
داوری تاکید کرد: مکان آرامستان باید جایی باشد که بهترین مکان با کمترین ریسک باشد ولی چون در مسیر مطالعاتی این پروژه نبوده‌ام نمی‌توانم اظهار نظر کنم که آیا این جانمایی تنها مکان برای آرامستان است، اما مسئولان مربوطه با توجه به تعهدی که دارند مسئولیت دارند که نسبت به سلامت مردم ریسک نکنند و چنانچه این مکان برای آرامستان در نظر گرفته شده است، تمام اقدامات لازم برای کاهش مخاطرات انجام شود.
شاید یکی از مواردی که باعث حساسیت موضوع در بین مردم شده است عدم شفافیت و همین عدم اظهار نظر صریح ارگان‌های مختلف مسئول و مرتبط در رابطه با این موضوع باشد به طوری که علی‌رغم طرح سوالات و پیگیری موضوع از محیط زیست استان، در این زمینه پاسخی دریافت نکردیم.
فرماندار گلبهار نیز چندی پیش در گفت‌گو با ایسنا گفته است: احداث آرامستان گلبهار دستخوش نظرات غیر علمی در فضای مجازی شده است.
این اولین بار نیست که بر سر مسائل این چنینی همواره کشمکشی بین دو طرف موافق و مخالف ایجاد شده و هریک سعی در به کرسی نشاندن نظر خود دارند، اما آنچه پرواضح است این است که مطالبات و منافع مردم نباید نادیده گرفته شده و با ادامه این کشمکش، حقوق مردم تحت منافع ذی نفعان دفن نشود. بنابراین لازم است پیگیری این موضوع از طریق همفکری و بر پایه نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران به سرانجام برسد.
انتهای پیام