به گزارش ایسنا، مراسم بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب روز سه‌شنبه ( ۱۹ اردیبهشت) در ساختمان آرشیو ملی با حضور وزیر ارشاد و فرهنگ اسلامی، سرپرست معاونت اسناد ملی، مدیرعامل موسسه میراث مکتوب، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، و رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
محمدمهدی اسماعیلی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ با تبریک روز اسناد ملی و میراث مکتوب، گفت: حوزه اسناد ملی یکی از حوزه‌های مهم در مدیریت بحرانی کشورهای مختلف است. یک حوزه تجربه‌نگاریِ پاسداشت حوزه‌های کاری و انتقال تجارب است. در ایران بزرگ و باعظمت نظام حکمرانی شکلی متعالی را از قبل از ورود اسلام تجربه کرده است. وقتی در کشوری یک تمدن باعظمت و با سابقه چندهزارساله را مشاهده می‌کنید و وقتی به جزییات آن توجه می‌کنید، می‌بینید که یک نظام حکمرانی و دیوان‌سالاری بدون توجه به نظم مکتوبی که بین اجزای آن وجود داشته قابل تصور نیست. این نظم مکتوب فضای تمدنی و فرهنگی را منتقل می‌کند. از این‌رو می‌بینید که دانش دیوان‌سالاری که محصول این نظم مکتوب است بعد از اسلام در خدمت توسعه و گسترش دولت اسلامی قرار می‌گیرد و ایرانیان به واسطه این تجربه تمدنی و تاریخیشان آن را در خدمت گسترش و توسعه تمدن اسلامی قرار می‌دهند.
او افزود: من به عنوان یک معلم تاریخ و علوم سیاسی به ارزش اسناد کاملا واقف هستم. ما وقتی به دوره‌های مختلف تاریخی مراجعه می‌کنیم، آنچه به ابهامات و سوالات ما پاسخ می‌دهد، دسترسی‌ای است که به حوزه نظم مکتوب داریم. بسیاری از مسائل تاریخی گنگ و مبهم است تا زمانی‌که اسناد آن بعد از طی دوره‌ای بازنمایی می‌شود. رویدادهای بسیاری در داخل و خارج از کشور داریم که به دلیل هم‌عصر بودن، اجزای آن برای ما کشف نمی‌شود. این قدرت اسناد است که بعد از گذشت یک بازه زمانی پیش‌بینی‌شده وقتی در دسترسی پژوهشگران و تاریخ‌پژوهان قرار می‌گیرد، ابهامات برطرف می‌شود. حوزه انتقال تجارب و فرهنگ بخش دیگری از مزایای اسناد است که ما را به ضرورت پاسداشت هر چه بیشتر اسناد سوق می‌دهد و ما را نسبت به این مسأله آگاه‌تر می‌کند.
اسماعیلی اضافه کرد: در کشور ما و در دوره معاصر با تشکیل سازمان اسناد ملی به این مسأله توجه شده است و از کسانی که به این موضوع توجه کردند، تشکر می‌کنیم که این بستر را در ساختاری اداری کشور رسمیت بخشیدند. امروز اسناد دیوانی ما، اسناد بسیار مهم جمع شده و در مجموعه سازمان اسناد که بخشی از سازمان اسناد و کتابخانه ملی است، در معرض نگهداشت و استفاده پژوهشگران و اهالی تاریخ و اهالی علم قرار گرفته است.
او سپس تاکید کرد: از همه بخش‌های دولتی و غیر دولتی می‌خواهم که به موضوع سازمان اسناد به عنوان یک کار بخشی و صرفا در حوزه دولتی نگاه نشود، اینجا گنجینه همه داشته‌های ما در دوره‌های مختلف است و فضایی است که باید داشته‌های امروز ما را به آیندگان منتقل کند. ما امروز فردای آیندگان را رقم می‌زنیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین گفت: این اسناد باید در جایی متمرکز شود و با رعایت همه طبقه‌بندی‌ها در اختیار قرار بگیرد. خصوصا در دوره اخیر که یک نظام حکمرانی جدید را تجربه می‌کنیم. این نظام حکمرانی یک تجربه نوین است که باید همه اجزا و اضلاع آن برای روایت اتفاقاتی که افتاده و هم برای آسیب‌شناسی و گره‌گشایی از بخش‌هایی که دچار ابهام است، حفظ شود. در واقع حل معضلات و گره‌گشایی از بخش‌هایی بوده که دچار اشکال است. ما به این بخش باید به عنوان یک نهاد فرابخشی نگاه کنیم. ممکن است همه بخش‌ها را به دلیل حجم بالا متمرکز کنیم، اما در آن طیفی که قانون تعریف کرده، باید همه ملزم باشند این اسناد را در سازمان اسناد ملی قرار دهند. اینجا گنجینه بزرگ برای ایرانی قوی و باشکوه است و باید این فرهنگ را گسترش دهیم.
اسماعیلی سپس با تشکر از فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: سازمان‌هایی که به هر دلیلی نتوانستند همکاری لازم را با این سازمان داشته باشند، خواهشمندم تجدیدنظر کنند. اگر این اسناد که میراث ملی ماست دچار خسارت شود هر برگی از این حوزه اگر در جای خود قرار نگیرد یک روایت مخدوش را رقم می‌زند. من به عنوان رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی اعلام می‌کنم که هر طرحی که در این زمینه باشد، در دولت آماده حمایت از آن هستیم.
گزارش آماری از اسناد
محمدهادی ناصری ـ سرپرست معاونت اسناد ملی ـ نیز گفت: سال ۱۴۰۱ در تهران، ۴٢١ میلیون و ٩٠٣ هزار و ٩١۵ برگ و در کل کشور ٩١۴ میلیون و ٩٠ هزار و ٧٣١ برگ از اسناد راکد دستگاه‌ها، تعیین تکلیف شد که حاصل آن انتقال ۴١٣ میلیون و ٨٢۴ هزار و ٩٩٣ برگ اوراق امحایی در تهران و ٨٩١ میلیون و ١٨۵ هزار و ۵۴٧ برگ در کل کشور و ١٣ میلیون و ٧٨ هزار و ٩٢٢ برگ اسناد انتقالی در تهران و ٢٢میلیون و ٩٠۵ هزار و ١٨۴ برگ در کل کشور به سازمان بود که در نتیجه به آزادسازی ۴۴.۰۹۵ متر مربع فضای بایگانی و اداری دستگاه‌ها در کل کشور منجر شد. برای روشن شدن ذهن، این مقدار فضای آزادشده که ۴۴,۰۹۵ مترمربع است اگر بر مبنای هر اتاق اداری به مساحت میانگین ۱۲ متر در نظر بگیریم، معادل بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ اتاق اداری خواهد بود.
سرپرست معاونت اسناد ملی اضافه کرد: یکی دیگر از اقداماتی که در سال ۱۴۰۱ پیگیری شد، بررسی وضعیت همکاری دستگاه‌های اداری کشور در حوزه اسناد ملی بود. در این زمینه مکاتبه‌ای از سوی ریاست سازمان با عالی‌ترین مقام هر دستگاه انجام شد و وضعیت همکاری اعلام شد. در این میان ۱۵ دستگاه همکاری بسیار خوب داشتند که امروز از نمایندگان این دستگاه‌ها نیز تقدیر خواهد شد. انجام ۱۲۷۸ روز ماموریت‌های کارشناسی اسناد در دستگاه‌ها به منظور برنامه‌ریزی، پیگیری و نظارت بر حسن اجرای قانون و مقررات اسناد ملی و مصوبات شورای اسناد ملی؛ مدیریت اسناد کاغذی و الکترونیکی از طریق نظارت، بازدید، بررسی، ارزشیابی و تعیین تکلیف اسناد راکد، مکاتبه، مذاکره، هماهنگی، مشاوره و راهنمایی مدیران و کارشناسان اسناد دستگاه‌ها و تهیه و تدوین دستورالعمل‌ها و استانداردهای لازم از جمله برای اولین بار تهیه معیارهای اتوماسیون اداری و بانک‌های اختصاصی موضوعات تخصصی دستگاه‌ها، ارتقاء سطح مدیریت اسناد در دستگاه‌ها از طریق ۵۱۴۸ ساعت بازآموزی و آموزش مستمر کارکنان بایگانی‌ها و مسئولان اسناد دستگاه‌ها؛ ۲۳ هزار و ۸۵۳ پرونده شامل ۷۳۲ هزار و ۵۲۱ برگ شامل اسناد انتقالی از دستگاه‌ها، اسناد خریداری و اهدایی، اسناد دیداری و شنیداری، مورد تنظیم و توصیف اسناد قرار گرفته است.
ناصری با بیان این‌که در حوزه ضدعفونی، آفت‌زدایی و سم‌پاشی در سال ۱۴۰۱، یک میلیون و ٧٠٠ هزار برگ مورد ضد عفونی قرار گرفته است، ادامه داد: در بخش مرمت و بازسازی منابع آسیب دیده ۲۶,۷۶۲ برگ از اسناد، نقشه و کتاب‌های ارسالی مرمت و بازسازی شده است و در بخش مخازن و مجموعه‌های اسنادی، در سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۲ هزار و ۷۳۱ پرونده به موجودی اسناد آرشیوی افزوده شد و به این‌ترتیب موجودی کل اسناد در مخازن آرشیوی تا پایان سال به تعداد یک میلیون و ۶۶٣ پرونده رسید. همچنین تعداد ۲۱۶۳۹ کارتن به مخازن پیش آرشیوی اضافه شد.
او افزود: در بخش خدمات آرشیوی نیز در سال ۱۴۰۱ آمار ارائه خدمات به مراجعه کنندگان در بخش‌های امور مشترکین، فهرستگان، رویت اسکن و اصل سند، ایمیل، مدیریت‌های مناطق و تلفنی ۱۷۷۴۱ نفر و ارائه تصویر سند به مراجعه کنندگان در قالب اسکن و عکس ۶١٠ هزار و ۶٧٧ برگ بوده است. همچنین در سال ۱۴۰۱ تعداد ۲۰ نمایشگاه حضوری، ۱۸ نمایشگاه مجازی و ۲۴ نمایشگاه سیار از اسناد به مناسبت‌های مختلف برگزار شده است. سخن آخر این‌که شعار امسال روز اسناد ملی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی، اسناد ملی، حافظه ملی، ایران قوی بود. انتخاب این شعار از آن جهت است که اعتقاد راسخ داریم اسناد منبع غنی دانش ضمنی، تجربه زیسته، بایگانی سوابق عینی و مکتوب مدیریت کشور است که می‌تواند در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی دستگاه‌ها موثر و مفید باشد. در این مسیر همکاری و هم‌افزایی همه دستگاه‌های اداری کشور در حوزه مدیریت اسناد به ویژه در دولت سیزدهم که نگاه تحولی دارد، به تحقق آرمان ایران قوی کمک شایانی خواهد کرد.
دستگاه‌هایی اسنادشان را بار کامیون می‌کردند و در جاهای مختلف می‌فروختند
سپس اکبر ایرانی ـ مدیرعامل موسسه میراث مکتوب ـ در این مراسم چنین گفت: هر میراث مکتوبی شامل اسناد سنگ‌نوشته، الواح، گل‌نوشته، منشور کوروش، دیوارنوشته‌ها، اسناد مادی و ملی ایران می‌شود. سنگ‌نوشته داریوش در کانال سوئز که سال‌ها پیش کشف شد، نشان می‌دهد که این کانال به دستور داریوش برای ارتباط پارس و مصر حفر شده است و بخشی از آن در «موزه لوور» نگهداری می‌شود. این‌ها بهترین دلیل برای پیشینه ایرانی و اسنادی هستند که هویت ملی، تاریخی و فرهنگی ایرانیان را تشکیل می‌دهند. در دوران اسلامی نیز آثار مکتوب و نسخه‌های خطی بیش از هر تمدن دیگری بروز و ظهور کرد و خدمت بزرگی از بزرگان و اندیشمندان ایران و اسلام به جهان بشریت بودند. بر همین اساس است که وقتی به قلمرو بزرگ ایران فرهنگی نگاه می‌کنیم چه آنچه پیش از اسلام از آثار مکتوب سریالی به جا مانده و چه آنچه در دوره اسلامی به زبان فارسی و عربی نگاشته شده، از سه میراث مشترک «ایران، شبه‌قاره هند و پاکستان»، «ایران، ماوراءالنهر و قفقاز» و «عثمانی، آسیای صغیر» داریم، نشان می‌دهد که در تمام این مناطق جغرافیایی کتاب‌های فارسی در کتابخانه‌های آن داریم. طبق آمار حدود چهار میلیون نسخه خطی ارسال شده است که از این تعداد حدود ۵٠٠-۶٠٠ هزار نسخه در ایران فهرست‌نویسی شده است و یک میلیون نسخه خطی فارسی و حدود دو میلیون به زبان عربی است که نشان می‌دهد این فرهنگ و تمدن چقدر اعتلا و شکوفایی داشته است. همواره در طول تاریخ نسبت به این هویت فرهنگی ملی و دینی نگرانی وجود داشته و هیچ ملتی بدون اتکا به ریشه‌های تاریخی و فرهنگی خود نمی‌تواند دوام بیاورد.
ایرانی در ادامه با یادآوری این‌که در آستانه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی هستیم، بیان کرد: فردوسی نماد و خیمه ستون هویت ملی ایرانی‌هاست. فردوسی زبان فارسی را زنده کرد و مهمترین شاخصه فرهنگی ما ایرانیان و علاقه‌مندان به زبان فارسی در کل جامعه است.
مدیرعامل موسسه میراث مکتوب سپس به بخشی از عملکرد این موسسه اشاره کرد و گفت: در طول این ٣٠ سال ۵٠٠ جلد کتاب منتشر کردم. طبق جست‌وجوهایی هم که انجام دادیم، بیشتر کتاب‌های موسسه میراث مکتوب در کتابخانه‌های مختلف امریکایی و اروپایی وجود دارد.
در ادامه، علیرضا مختارپور ـ رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ـ با انتقاد از عملکرد و همکاری برخی از دستگاه‌های کشور برای جمع‌آوری اسناد ملی و همکاری با این سازمان، گفت: من اهل گله و انتقاد نیستم، اما اگر برخی موضوعات را مطرح نکنیم، جفا کرده‌ایم. از همه دستگاه‌ها، نهادها و قوای مختلف درخواست کردیم نسبت به جمع‌آوری و نگهداری اسنادی که نیاز ندارند، اقداماتی انجام دهند و به سازمان اسناد تحویل دهند، این مکاتبه هم با امضای من انجام شد. برخی از دستگاه‌ها خیلی استقبال کردند، بعضی مسیر کارشان همین بود و برخی هم پاسخ ندادند، اما جای تاسف برای برخی دستگاه‌ها بود که اعلام کردند که ما سازمان مستقلی هستیم و نیاز به همکاری و کمک نداریم. یا شاهد بودیم دستگاه‌هایی اسنادشان را بار کامیون می‌کردند و در جاهای مختلف می‌فروختند.
او تاکید کرد: در هر جای دنیا باید در نگهداری، حفظ و مرمت استاد احساس وظیفه کنیم. این حیرت‌آور است که در قرن بیست‌ویکم که همه دنیا با ذره‌بین دنبال اسناد و تاریخ کشورشان هستند چنین رفتاری با اسناد تاریخی شود. هر دستگاهی باید وظیفه خودش بداند که از هر کاری که اینجا انجام می‌شود، حمایت کند، چراکه هر سال به اندازه ده‌ها هزار اتاق از دستگاه‌ها آزاد می‌کنیم. البته برخی دستگاه‌ها پشتیبان هستند، از آن‌ها تقدیر می‌کنیم. اما در مقابل افرادی هستند که از ما می‌پرسند کتابخانه ملی مانند همان کتابخانه‌های محله‌ها است. با این حال وزارت فرهنگ و ارشاد و معاونین آن از سازمان اسناد و کتابخانه ملی حمایت کردند و همکاری‌های لازم را انجام دادند.
رییس سازمان و کتابخانه ملی سپس از عبدالله انوار یاد کرد و گفت: ایشان به کتابخانه ملی امیدواری پیدا کرده بودند و برای کتابخانه یادداشتی نوشتند که به‌زودی از آن رونمایی می‌کنیم. در قسمتی از ساختمان کتابخانه ملی اتاق ایشان و کتاب‌هایشان را جانمایی می‌کنیم.
در بخش پایانی این آیین از دستگاه‌های فعال در حوزه اسناد ملی، آرشیویست‌های نمونه و اهداگران برتر تقدیر و از اسنادی شامل دست‌خط‌های قائم‌مقام فراهانی و چند وقف‌نامه رونمایی شد.
انتهای پیام