به دنبال طرح شکایتی در دادگاه با موقوفه اعلام کردن ساختمان موزه بابل، مالکیت این ساختمان تاریخی و سرنوشت نخستین موزه مازندران به چالش کشیده شده است، به گفته مهدی عابدینی ـ معاون میراث فرهنگی مازندران ـ این شکایت سال در سال ۱۳۹۲ مطرح شده که برآن اساس ادعا شده ساختمان موزه بابل "موقوفی" است و باید میراث‌فرهنگی برای استفاده از آن اجاره‌بها پرداخت کند، اما میراث‌فرهنگی در طول این سال‌ها زیر بار این ادعا نرفت تا این‌که امسال حکم دادگاه به نفع شاکی صادر شد و باید این ساختمان تخلیه می‌شد.
با وجود آن‌که مسؤولان میراث فرهنگی در آخرین اظهارات تایید کرده‌اند موزه بابل فعلا در همین ساختمان پابرجا می‌ماند اما سرنوشت نامعلوم آن با توجه به حکم دادگاه، ایسنا را برآن داشت تا جزئیات بیشتری را از معاون میراث فرهنگی مازندران جویا شود که مهدی عابدینی، نخست پیشینه‌ای از این ساختمان را شرح داد و گفت: برای تشریح وضعیت امروزی موزه بابل باید به چهارصد سال پیش رجوع کنم و از ابتدا سرگذشت این موزه را شرح دهم. زمانی‌که دولت صفوی تشکیل شد و «شیعه» مذهب رسمی ایران شد. در مازندران هم شهر «بارفروش» (بابل امروز) یکی از مناطقی بود که تشّیع در آن رواج پیدا کرد. چندین مدرسه علوم دینی مانند مدرسه علامه، روحیه و قادریه در این منطقه ساخته شد.
او افزود: یکی از این مدارس که امروز مورد مناقشه بین میراث فرهنگی، اوقاف، شهرداری و حوزه علمیه است، مدرسه علوم دینی قادریه بوده، این مدرسه همانطور که گفتم در دوران صفوی ساخته شده و وسعت زیادی هم نداشته است. طبق سندی که از دوران قاجار یعنی چند سده بعد از ساخت آن موجود است اشاره شده که این مدرسه دو طلبه و یک استاد داشته است که دلالت از کوچک بودن این مدرسه دارد، اما قاعدتا برای تأمین مخارج مدرسه موقوفاتی هم داشته‌اند.
عابدینی اضافه کرد: این مدرسه تا دوران پهلوی اول به حیات خود ادامه داده تا این‌که در این دوره شهر «بارفروش» به بابُل تبدیل می‌شود. در این تغییر و گسترش شهری خیلی از خیابان‌ها پهن می‌شود و بافت شهر تا حدودی تغییر پیدا می‌کند. همچنین در گسترش شهر بابُل، «مدرسه قادریه» در مسیر راه قرار می‌گیرد؛ راهی که امروز از جلوی ساختمان موزه بابل (خیابان شاپور) عبور می‌کند. بنابراین مدرسه کاملا تخریب و آسفالت می‌شود. سپس در قسمتی از این مسیر (خیابان شاپور) ساختمان بلدیه بابل (شهرداری) ساخته می‌شود و زمین‌های اطراف هم از مردم خریداری می‌شود.
معاون میراث فرهنگی مازندران ادامه داد: طبق سندی که از ساختمان شهرداری در دست داریم و مربوط به تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۱۸ است، زمین این ملک از شخصی به نام آقای عموزاده خریداری شده و حتی اشاره شده که از شمال به خانۀ دو خواهر و از جنوب به خیابان متصل بوده است و از شرق به خیابان شاپور امروز می‌رسیده و اسامی همسایه‌های آن در غرب آورده شده است. یعنی حدود اربعه این ساختمان را مشخص می‌کند، اما به وقفی بودن این زمین و عرصه هیچ اشاره‌ای نمی‌کند.
عابدینی گفت: تا دهه ۷۰ این ساختمان با کاربری شهرداری باقی می‌ماند و در سال ۱۳۷۴ میراث‌فرهنگی و استاندار وقت استان تقاضا می‌کنند که در مازندران موزه‌ای ساخته شود. بر این اساس شهرداری بابل موافقت می‌کند که با کاربری فرهنگی ساختمان بلدیه را در اختیار میراث‌فرهنگی قرار دهد تا اولین موزه استان در بابل شکل بگیرد. در همان سال‌ها ساختمان در اختیار میراث‌فرهنگی قرار می‌گیرد و میراث فرهنگی نزدیک به دو سال این ساختمان را مرمت می‌کند و در سال ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ اولین موزه مازندران افتتاح می‌شود و در دهه ۸۰ هم دوباره مرمت‌هایی در ساختمان موزه انجام و کاملا بازگشایی می‌شود.
به گفته معاون میراث فرهنگی مازندران، این موزه تا سال ۱۳۹۲ با روال عادی به فعالیت خود ادامه می‌دهد اما در این سال اوقاف شکایتی درباره این ساختمان طرح می‌کند، مبنی بر این‌که این ساختمان از موقوفات «مدرسه قادریه» بوده و عرصه و عیان آن متعلق به این مدرسه است. شهرداری هم که مالک ساختمان بوده، تفاهم‌نامه‌ای با اوقاف امضا می‌کند که این بنا به حوزه علمیه بابل واگذار شود.
او اظهار کرد: حوزه علمیه بابل که حالا مالک بنا شده از میراث فرهنگی شکایت و تقاضای اجاره می‌کند. آن زمان اجاره‌بها اندک بود اما بحث مالکیت ساختمان مورد مناقشه بوده است تا سرانجام در سال ۱۳۹۸ دوباره از میراث فرهنگی شکایت می‌شود و میراث فرهنگی هم محکوم به پرداخت اجاره‌بها می‌شود، اما میراث فرهنگی همچنان این اجاره را پرداخت نکرد، چون زمانی‌که بنا را تحویل گرفته بود، ساختمانی نیمه‌متروکه بود و دوباره آن را احیا کرد و در طول این سال‌ها هزینه‌های زیادی برای این ساختمان متقبل شده است.
عابدینی تاکید کرد: پروژه مرمت و نگهداری ساختمان موزه بابل هر سال جزو برنامه‌های میراث‌فرهنگی استان است، چون با یک بنای تاریخی سر و کار داریم که سال‌هاست از عمر آن گذشته است و برای سرپا نگهداشتنش باید به آن رسیدگی کرد و این رسیدگی هزینه دارد.
معاون میراث فرهنگی مازندران گفت: در نهایت روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۲ قاضی حکمی مبنی بر تخلیه و پلمب ساختمان موزه بابل را صادر کرد. با مساعدت فرماندار بابل تلاش کردیم از بسته شدن موزه جلوگیری شود، به هر حال بسته شدن موزه تبعات اجتماعی دارد اما شاکی همچنان مُصر بود که باید این ساختمان تخلیه شود. به هر حال مذاکراتی انجام دادیم و در نهایت قبول کردند این ساختمان را اجاره دهند و بعد از چند روز مبلغ اجاره‌بها به ما اعلام شد. مبلغ اجاره از سال ۹۲ محاسبه شده است و به ازای هر سال حدود ۳۰ درصد مبلغ اجاره اضافه می‌شود.
او اضافه کرد: آقای ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی - به ما قول مساعد داده‌اند که اعتبار تامین شود و ما ساختمان موزه را اجاره‌ای در اختیار داشته باشیم، اما اجاره با چنین شرایطی مبلغ سنگینی است و از توان میراث فرهنگی خارج است. موزه‌ها پردرآمد نیستند و افراد خاصی از موزه دیدن می‌کنند. ممکن است یک نفر در طول عمرش حتی یک بار هم به موزه نرفته باشد. بنابراین ما از موزه‌ها درآمد کسب نمی‌کنیم که بتوانیم اجاره بدهیم.
عابدینی اظهار کرد: از سوی دیگر ما کارگروهی از افرادی که می‌توانند اسناد تاریخی را بخوانند و در این کار تبحر دارند، تشکیل دادیم تا با استفاده از اسنادی که در کتابخانه ملی و سازمان اسناد است و اسنادی که دست افراد خصوصی بوده و در اختیار ما گذاشته‌اند، به این نتیجه برسیم که این ساختمان جزو موقوفات بوده یا خیر؛ چراکه در حال حاضر شک و شبهه‌ای وجود دارد که این ساختمان در موقوفات مدرسه قادریه ساخته شده است. حوزه علمیه هم تاکنون سندی ارائه نداده که ساختمان موزه جای مدرسه قادریه ساخته شده است.
معاون میراث فرهنگی مازندران گفت: در حال حاضر با چنین شرایطی و حکم قاضی که لازم‌الاجراست ما اجاره‌بها را پرداخت می‌کنیم اما اگر بتوانیم سند و مدرکی پیدا کنیم که ملک موقوفی نیست می‌توانیم ادعای جدیدی در دادگاه مطرح کنیم، اما آن‌چه اهمیت دارد این است موزه کماکان فعال است و به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی نیز با موزه ملی توافق کردیم که اشیاء زرین مازندران را به صورت نمایشگاه در موزه بابل به نمایش بگذاریم.
انتهای پیام