حجت‌الاسلام زیبایی نژاد، مدیر پژوهشکده زن و خانواده در این نشست عنوان کرد: مضامینی که برای ما دارای اهمیت است و نمی‌توانیم نسبت به آن‌ها غفلت کنیم باید به مثابه یک کلان پروژه مورد توجه باشد.
وی افزود: در این زمینه مضمون‌های مهمی که متناسب با تحولات عینی بود را مورد توجه قراردادیم. یکی از آن‌ها تمایز گفتمانی با گفتمان دینی است که باید در این حوزه فعالیت تبیین کنیم. ایشان مطالبه مهمی در خصوص این مساله دارند که چگونه می‌توان جوانان را در مقابل سیل به ارزش‌های اخلاقی محافظت کرد.
وی بیان کرد: پژوهشکده زن و خانواده باید با یک برش به این مطالبه توجه می‌کرد. از این روی موضوع به بحث خانواده مقاومت مبدل شد. پیش فرض خانواده مقاوم آن است که در صورتی که ساختارهای اجتماعی و... در راستای ارزش‌های همسو با خانواده باشد راهبری تربیت برای خانواده در مسیر هموار قرار دارد.
زیبایی نژاد اظهار کرد: اگر فرض را تغییر دهیم و فرض کنیم که ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به مصرف گرایی دعوت می‌کند، پاسخ متفاوت می‌شود؛ مثلا پدربزرگان ما در گذشته به قناعت و حفظ داشته هایشان مفتخر بودند و بچه‌های امروز می‌گویند که وسایل جدیدتر چه زمانی به بازار می‌آیند؟ امروز مصرف گرایی باعث افتخار است نه قناعت. برای راهبری فرزند باید این واقعیت را بپذیریم که آنچه به فرزند می‌آموزیم ممکن است برعکس آن چیزی باشد که فرزندان ما از جامعه می‌گیرند. امروز خانواده‌های ما در فرایندهای جهانی در حال تهدید است.
مدیر پژوهشکده زن و خانواده اضافه کرد: در چنین محیطی به تربیت می‌پردازیم. حال باید ببینیم که الگوی راهبری ما باید همان الگوی سابق باشد یا طرح نویی در راهبری تربیتی دربیاندازیم. آموزش پرورشی که به دنبال تربیت فرزندان مردم است باید با پیش فرض تهدید کار کند. قاعده بازی ما نباید با پنجاه سال پیش هماهنگ و همگام باشد. باید کاری کنیم که همه فرایندهای فرهنگی در خدمت یک جریان مقاومت باشد.
وی گفت: مفهوم ما مقاومت انفعالی نیست؛ یعنی قرار نیست که جزو اصحاب کهف بشویم. آن مقاومتی که در اینجا از آن صحبت می‌کنیم نزدیک به آیه شریفه قرآن کریم است که می‌فرماید همیشه باید رو به پیش حرکت کنیم زیرا مسیر ما مسیر بالنده است. باید همیشه به دنبال برآوردن موانع و تبدیل تهدیدات به فرصت باشیم. نباید بگذاریم که دیگران ریل ما را عوض کنند.
وی اظهار کرد: در این ادبیات به نظر می‌رسد که کشور ما در ادبیات مقاومت به این معنا، فقیر است و ادبیات نظری و کاربردی به اندازه بسنده تولید نشده است و باید جامعه علمی کشور را به این موضوع توجه دهیم که در موقعیت تهدید هستیم. باید این موضوع پیش فرض کار علمی ما قرار گیرد.
زیبایی نژاد گفت: باید بتوانیم ادبیات موجود را معرفی کنیم. باید فعالان این حوزه را در سراسر کشور بیابیم و اگر همسو است در داخل کشور معرفی کنیم. همچنین باید گامی برای تولید و تعمیق ادبیات موجود برداریم. در این رابطه به ایده یک همایش بین‌المللی خانواده مقاوم، چالش‌های اخلاقی در جهان متحول رسیدیم.
برای نهادینه کردن اخلاق در نسل بعدی با چالش روبرو هستیم
مدیر پژوهشکده زن و خانواده اظهار کرد: برای نهادینه کردن اخلاق در نسل بعدی با چالش روبرو هستیم. این همایش دارای چارچوب بین‌المللی است. اگر بتوانیم امتیاز بین‌المللی بگیریم می‌توانیم امتیازات بین‌المللی بیشتری از فعالان این عرصه داشته باشیم.
وی ادامه داد: حدس یقینی ما این بود که جامعه مسیحی در جهان غرب با چالش بیشتری از فردگرایی روبرو است و ادبیات بیشتری تولید کرده است. این حوزه بیش از بدنه اجتماعی، دارای هیمنه است. در بدنه این حوزه ادبیات تولید شده داریم و باید از این ادبیات استفاده کنیم.
وی گفت: این همایش بین‌المللی به تصویب رسید. تا کنون با هرجایی که تماس گرفتیم می‌گویند که مساله شما، مساله ما است. امروزه شخصیت‌های سیاسی از جمله عراق نیز براین ضرورت تاکید کردند. معضلات بین‌المللی باید با مساعدت‌های بین‌المللی حل شود.
زیبایی نژاد بیان کرد: در این بین مسیر همایش از مسیرهای مختلفی چون مقالات دنبال می‌شود. محور دوم، نهضت ترجمه است. به این معنی که افرادی باشند که در حوزه تخصصی خود جستجوی تخصصی انجام دهند. باید بتوانیم آثار خوبی که در خدمت اخلاق و خانواده و تربیت است را بیابیم و ترجمه و به جامعه ارایه کنیم.
وی اضافه کرد: مسیر دیگرترجمه آن است که با نشست های علمی به هدف خود برسیم. در پیش فرض اولیه به سی نشست علمی رسیدیم. الگوی ما در این حوزه آن بوده است که شخصی که کارشناس آن عرصه علمی است به تفاهم برسیم و شخصیت‌های علمی که می‌توانند در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشند نشست برگزار کنیم.
وی با بیان اینکه برخی نشست‌ها باید در حوزه تعلیم و تربیت حوزویان باشد، افزود: طلبه‌های جدید، در موقعیت تهدید بزرگ شده‌اند. با این پیش فرض باید یک بار دیگر نظام تربیتی خود را خوانش کنیم و به یک سری راهبردهای خاص برسیم. دفتر تبلیغات و سازمان تبلیغات و نهادهای تخصصی باید مراقب باشند که کنشگران حوزوی ما با نسلی متفاوت روبرو هستند. باید بدانیم که چه تغییر رویکردی باید داشته باشیم.
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: همچنین باید در حوزه تبلیغ و فضای مجازی با دانشگاهیان ارتباط داشته باشیم. پس از اینکه شخصیت‌های علمی را یافتیم باید نشست‌های علمی برگزار کنیم و محصول آن را نیز به ثبت برسانیم.
وی با اشاره به برگزاری نشست‌های تخصصی در حوزه جامعه شناسی، مدیریت شهری، فضای مجازی، سینما و...، گفت: از حوزه سیره نیز ۲۵۰ سال سابقه سیره مقاومت ائمه اطهار داریم که باید ببینیم که چگونه توانستند تربیت را بالنده کنند و این مکتب را بسازنند.
وی با تاکید بر توجه به تجربه نگاری، تصریح کرد: خانواده‌های موفقی که توانسته‌اند در موقعیت‌های پرچالش فرزندان شان را نجات دهند. نمونه‌های موفقی هستند که مشاور خانواده باید به ما بگوید که این خانواده از چه مسیرهایی موفق شده و از چه مسیرهایی به در بسته خورده است. مثلا اقلیت شیعیان کانادا چگونه از حریم خانوادگی دفاع کرده‌اند؟
مدیر پژوهشکده زن و خانواده بیان کرد: مثلا در دوره‌ای که رضاخان جلوی روضه خوانی‌ها و ملبس بودن طلاب را گرفت، راهی که در آن دوران رفته شده است، برای امروز ما یک تجربه بزرگ در مواجهه با بحران‌ها است.
وی با بیان اینکه کمیته بین‌الملل همایش فعال شده است، گفت: قرار بود که همایش در آذرماه برگزار شود ولی به نتیجه رسیدیم که در روزهای دوم وسوم اسفندماه این همایش در قم و تهران برگزار شود.
خانواده مقاومت و معرفت شناسی خودگرا
در ادامه حجت الاسلام دهقان از اساتید این موسسه عنوان کرد: اگر بخواهیم ارزش‌های اخلاقی و فضیلت‌های باورها را از نسلی به نسل دیگر منتقل کنیم باید به این ارزش‌ها نیز توجه کنیم که از چه روشی منتقل می‌شود.
وی افزود: نسل امروز بر اساس تجربیات، به دانش افزایی خود می‌پردازد و بیش از آن‌که به تجربه دیگران توجه کند بیشتر علاقه دارد که در حوزه تجربه گرایی فعالیت کند. پیش فرض آن است که ما به چیزی باور نداریم مگر اینکه دلایل و شواهد آن را جمع آوری کرده باشیم. در این عرصه می‌توانیم قرائت‌های حداکثری و حداقلی داشته باشیم.
وی بیان کرد: در معرفت شناسی به این مساله خودگرایی معرفی می‌گوییم. به نظر می‌رسد که قالب علوم معاصر چه علوم انسانی و چه طبیعی، علوم معرفتی هستند یعنی باور دیگری دارای ارزش معرفتی نیست یعنی اگر کسی باوری دارد برای ما ارزش معرفتی نیست. نه تنها در علوم طبیعی بلکه در علوم انسانی و فقه نیز شکل گرفته است و فیلسوفان به دریافت‌های خود توجه می‌کند، برای فقیه نیز حجتی که بر خودش اقامه شده معتبر است.
وی ادامه داد: در نظام آموزشی ما نیز این گونه است که در نظام رسمی و حوزه‌ها بر اساس همین سیستم فکری تربیت می‌شوند که باور دیگری ارزش معرفتی ندارد. نقطه مقابل خودگرایی معرفتی، عموم گرایی معرفتی است یعنی باور شخص دیگری برای ما ارزش معرفتی دارد و به اعتماد تاکید می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده اظهار کرد: نخبگان همیشه فرصت دارند که در معرض پاسخ و اشکالات قرار دهند تا نظام باورشان را معتبر بدارند ولی برای جامعه که توان و فرصت کافی ندارد و نمی‌توان از عموم جامعه انتظار داشت که برای تک تک باورها، شواهد جمع کند و یا خودش باور کند و به استدلالات باور کند. در همین رابطه در حوزه عموم مردم دچار چالش می‌شویم.
وی اضافه کرد: وقتی روی بحث اعتماد تلاش کنیم اعتماد این ویژگی را دارد که می‌تواند برای عموم مردم قابل استفاده باشد؛ زیرا اعتماد، راه راحت‌تری برای کسب معرفت‌ها است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در اعتماد، فردی هستیم که به فردهای دیگر اعتماد می‌کنیم و رابطه‌ای شکل می‌دهیم. در فضای اعتماد، تجربه‌ها و حکمت‌ها راحت‌تر منتقل می‌شود. بحثی که در فضای سنتی (انتقال تجربه و حکمت) وجود داشت، در فضای اعتماد بهتر صورت می‌گیرد.
وی گفت: در حوزه ارتباطات خانوادگی از دو حیث می‌توانیم به قضیه نگاه کنیم؛ نخست مرجعیت والدین بر فرزندان و دوم روابط درون خانواده‌ها است. در بحث اعتماد و نه در خودگرایی معرفتی این دو ظرفیت می‌تواند به ما کمک کند و خانواده را در مقابل تحولات اخلاقی دوره مدرن مقاوم کند.
بحث حجاب باید به صورت مردمی دنبال شود
فاطمه قاسمپور، نماینده مجلس و عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، نیز در این نشست عنوان کرد: چند گزاره جدی در حوزه حجاب و عفاف در بیانات رهبر معظم انقلاب وجود دارد که می‌تواند مسیر را در زمینه سامان بخشیدن به این حوزه تسهیل کند.
وی افزود: امام راحل از همان روزهای اول شکل گیری انقلاب بحث حجاب را علی رغم تمام مقاومت‌ها دنبال کردند و این امر در نظام ما همان جایگاه را دارد. در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب نیز به روشنی می‌بینیم که ایشان رابطه ضعیف الحجاب‌ها و تدین را به روشنی بیان کردند.
وی گفت: این بحث عبادی_سیاسی در حوزه حجاب که از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شد نیز می‌تواند خط مشی حرکت فرهنگی ما را مشخص کند. آنچه حجاب را نشانه گرفته است همان رویکرد الگویی است که انقلاب اسلامی از زن مسلمان می‌خواهد و دشمن سعی می‌کند این الگو را مخدوش کند. این امر نیز باید برای جامعه تبیین شود. در کنار دغدغه‌مندی که با رویکردهای سلبی کشف حجاب مطرح می‌شود این مساله مهم است که بحث‌های ایجابی و تربیتی باید مورد توجه قرار گیرد.
پژوهشگر حوزه جامعه شناسی و خانواده با بیان اینکه حاکمیت نسبت به مساله حجاب دغدغه دارد، یادآور شد: رویکردهای ایجابی، تبیین و تربیت باید جزو اولویت‌های جدی باشد. در این زمینه باید نقشه راه داشته باشیم. در این چند ماه مشخص شد که نقشه راه جدی در این زمینه نداریم.
وی ادامه داد: واقعیت حکمرانی ما در حوزه حجاب، این است که الگوی اقدامی که رهبر معظم انقلاب روی آن تاکید داشتند از سوی نظام حکمرانی به یک ایده مشخص نرسیده است در این زمینه یک اهمال حداقل ده ساله داشته‌ایم.
وی گفت: دولت قبل، این بحث را دنبال نمی‌کرد و دولت جدید بحث فرهنگ را اولویت قرار داده است ولی در حوزه نظام بودجه ریزی و فضایی که در یک انقباض جدی بودجه‌ای قرارداریم ولی به دلیل بودجه‌ای مباحث مرتبط به حجاب در اولویت قرار نمی‌گیرد، مثلا در حوزه آموزش و پرورش هم برنامه نداریم هم نمی‌توانیم بودجه‌های کلان اختصاص دهیم.
قاسمپور یادآور شد: وزارت کشور مسئول سازمان دهی این حوزه در کشور است که از سال گذشته و پیش از اغتشاشات پاییز وظایف مشخص شده بود که دستگاه‌ها نسبت به وظایف خود عملکرد سازمان دهی شده ارایه دهند. مشخصا در این عرصه نمی‌توان گفت که اصلا چیزی وجود نداشت بلکه سامان دهی خوبی وجود نداشت.
وی گفت: با صحبت هایی که رهبر معظم انقلاب داشتند مشخص است که باید برنامه عمل را در این بحث طراحی و با یک سرعت خوبی این بحث را دنبال کنیم. برنامه نیز باید اجتماعی باشد و کنشگران انقلابی باید در این عرصه اجماع کنند.
وی افزود: مجلس نیز از شان نظارتی خود بحث‌ها را دنبال می‌کند و اگر هر کدام از دستگاه‌ها خلاهای قانونی حوزه سلبی و ایجابی را حس می‌کنند بازخورد می‌دهند و مجلس آن را دنبال می‌کند. در حوزه قوه قضاییه نیز تلاش می‌شود که در عرصه خلاها لوایحی دنبال شود.
قاسم پور ادامه داد: مهم‌ترین بحث این است که فعالیت‌های ایجابی را با برنامه‌های ایجابی و الگوهای مردمی را دنبال کنیم. امروزه باید به دنبال بحث اجتماعی برویم و حاکمیت نیز باید به سوی جریان‌های مردمی عفاف و حجاب برود. امیدواریم که نخبگان و کارشناسان نیز بتوانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند.
به دنبال حرکت با تحولات دنیا هستیم
دکتر علاسوند نیز در بخش دیگری از این نشست عنوان کرد: هسته مرکزی این ایده این است که هوش مصنوعی دنیا را متحول کرده است. شاید اخر سال میلادی جاری، ده‌ها سال از نظر تحولات هوش مصنوعی با امروز فاصله بگیریم.
وی گفت: از یک طرف ارزش‌های دینی و ارزشی ثابت در جهان داریم و از یک طرف با این تحولات روبرو هستیم. این همایش به دنبال آن است که چگونه این امر ثابت را در حوزه خانواده با امر متحول جلو ببرد.
وی افزود: غیر از اینکه یک ضلع تحول و یک ضلع ارزش‌های ثابت جهانی است، فهم اینکه جریان مقابل چگونه است نیز اهمیت دارد. غفلت از امر سیاسی، حساسیت‌های ما را منحرف می‌کند. در قوانین اخیر کانادا ۲۵ هزار دلار جریمه برای کسانی که مشروعیت همجنس‌گرایی را مخدوش کرده‌اند در نظر گرفته شده که بسیار بی‌سابقه است. این مدل از جریمه‌گذاری برای مخالفت با این جریان بی‌سابقه بوده است.
وی اضافه کرد: فهم پیچیدگی‌های جریان رقیب بخش مهمی از این کار است. یک ضلع دیگر این مثلث، راهکارهای القایی حوزه مقاومت است شاید اگر به سمت بین‌الملل رفتیم به دنبال آن هستیم که مدافعان خانواده و کسانی که شاید دینی هم نیاندیشند و در قالب زندگی مدرن زندگی می‌کنند ولی دقیقا یک رفتارهای القایی دارند که در حوزه مقاومتی وارد می‌شوند و به چارچوب‌های خانوادگی خود پایبند هستند.
انتهای پیام