سبزوار که در گذشته‌های دورتر نام«بیهق» را بر خود داشته است، بزرگان و شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذاری چون حکیم شرق حاج ملاهادی سبزواری، دبیر چیره‌دست و نامی ابوالفضل بیهقی، مورخ نامدار ابوالحسن علی بن زید بیهقی، عالم و واعظ مشهور ملاحسین واعظ کاشفی، مرجع عالی‌قدر عالم تشیع سید عبدالعلی موسوی سبزواری، مفسر قرآن و دین پژوه بزرگ استاد محمدتقی شریعتی و فرزند برومندش دکتر علی شریعتی را به عرصه دین و فرهنگ ایران زمین معرفی کرده است.
این شهرستان در فاصله در ۲۳۷ کیلومتری غرب مشهد واقع شده و چهارراه ارتباطی شرق و غرب، شمال و جنوب کشور به شمار می‌رود. بیهق نام قدیم این شهرستان تاریخی با ۹۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی شناسایی شده و ده‌ها بقعه متبرک و دیگر جاذبه‌های گردشگری است و می‌تواند مقصد گردشگران و مسافران بی‌شماری در ایام مختلف سال باشد.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار در همین خصوص به ایسنا گفت: سبزوار یکی از شهرستان‌های تاریخی و قدیمی خراسان رضوی و دارای بناهای تاریخی و فرهنگی بسیاری شامل محوطه‌های تاریخی و باستانی، اماکن مذهبی، آرامگاه فاخر و مشاهیر، کاروانسراها، روستاهای گردشگری و ییلاقی منطقه است.
حسنعلی حبیب پور اظهار کرد: این شهرستان بزرگان و شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذاری از جمله حاج ملاهادی سبزواری، ابوالفضل بیهقی، عالم و واعظ مشهور ملاحسین واعظ کاشفی، مفسر قرآن و دین پژوه بزرگ استاد محمدتقی شریعتی و فرزند برومندش دکتر علی شریعتی را در دامن خود پرورانده است.
وی با اشاره به وجود آرامگاه و مزار شخصیت‌های برجسته سبزواری در این شهرستان گفت: مزار حکیم سبزواری یکی از این بناهاست که به دستور یوسف مستوفی‌الممالک ساخته شده و در ضلع جنوب غربی فلکه کارگر قرار دارد، بنای این آرامگاه آجری و سقف گنبد و چهار ایوان آن در سال‌های اخیر آیینه‌کاری شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار به وجود آرامگاه واعظ کاشفی در خیابان شهدا که تلفیقی از معماری کهن ایرانی با اسلوب جدید است، اشاره کرد و افزود: کمال‌الدین حسین بن علی سبزواری (۸۴۰ هجری قمری – ۹۱۰ هجری قمری) مشهور به مولانا حسین واعظ کاشفی، نویسنده، منجم، مفسر قرآن، ریاضی‌دان و واعظ تأثیرگذار در عصر تیموریان به شمار می‌رفته که شهرت عمده او در نگارش مقتل روضه الشهدا است که در دوران صفویه برای اجرای تعزیه و روضه‌خوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
وی از کاروانسرای تاریخی فرامرزخان به عنوان یکی از جاهای دیدنی این شهرستان یاد کرد و گفت: رباط کانون در زمره کاروانسراهای چهار ایوانی است که به استناد وقف نامه موجود در سال ۱۲۹۱ هجری قمری توسط حاج فرامرزخان سبزواری به نیت استفاده زوار حضرت امام رضا(ع) در کنار شاهراه خراسان ساخته شده و در حال حاضر موزه‌های مردم‌شناسی، وقف و شهدای سبزوار در همین مکان دایر است.
حبیب پور با اشاره به وجود چندین حمام قدیمی در سبزوار گفت: حمام قیصریه در کنار راسته بازار قدیم و در مجاورت بناهایی چون مدرسه فخریه، سرای حقیران و محله کلاه‌فرنگی، قرار دارد که بنای آن متعلق به دوره قاجار است.
وی مناره خسروگرد را از دیگر آثار تاریخی سبزوار برشمرد و گفت: این اثر تاریخی واقع در ۱۰ کیلومتری غرب شهر سبزوار است که در سال ۵۰۵ هجری قمری به دستور «تاج الدوله ابوالقاسم بن سعید» مصادف با دوره حکومت سلجوقیان احداث شده است و ارتفاع آن به ۳۸ متر می‌رسد و در بالای آن ۲ رشته کتیبه کوفی و تزیینات لوزی شکل دیده می‌شود و در زمره قدیمی‌ترین و بلند ارتفاع‌ترین مناره‌های تاریخی ایران در عهد خود محسوب می‌شده است.
وی همچنین وجود بقعه امامزاده یحیی بن موسی بن جعفر (ع)، بقعه امامزاده شعیب بن موسی بن جعفر (ع) و مسجد جامع را مهمترین جاذبه‌های گردشگری مذهبی شهرستان سبزوار برشمرد و گفت: مصلای تاریخی سبزوار از زیباترین بناهای برجای مانده از دوران حکومت سربداران است و بنای کنونی مصلا، از ابنیه عهد صفوی با زیربنای ۲۴۲ متر و فضایی در حدود یک هکتار در اطراف آن قرار دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار همچنین افزود: مسجد یکی دیگر از آثار تاریخی این شهرستان است که بنابر نقل قول مشهور در سال ۲۶۶ هجری قمری در زمان خلافت عباسی و به هنگام امارت امیر احمدبن عبدالله خجستانی در خراسان بنا شده و پیش از این مسجد آدینه بیهق نیز نامیده می‌شده است.
وی با اشاره به اهمیت سبزوار در مسیر جاده ابریشم و پر رونق بودن کار تجارت در آن و وجود بازارهای سنتی «سرپوش» و «حاج زمان»؛ گفت: بازار سرپوش با حدود ۸۵ حجره و حدود ۱۴۰ متر طول، در مجموع ۹ مسیر ورودی و خروجی دارد که چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار و سه خروجی مربوط به سراهای دو در پنبه‌ای‌ها و هاشم‌آبادی، یک خروجی به راسته قنادها و خروجی آخر که در واقع مسیر اصلی بازار است به خیابان بیهق باز می‌شود.
حبیب‌پور ابراز کرد: در سبزوار به دلیل شرایط آب و هوایی و کویری بودن منطقه و داشتن تابستان‌های گرم، ساخت بناهایی همچون، یخدان و آب انبار رایج بوده اما در حال حاضر فقط ۵ یخدان به طور پراکنده در حاشیه جنوبی شهر باقی مانده است.
وی همچنین به وجود تپه عیدگاه یا تپه دامغانی که در ورودی شهر سبزوار قرار دارد و قدمت آن به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد، اشاره کرد و گفت: این تپه از گنجینه‌های باستانی به شمار می‌رود.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار با اشاره به وجود جاذبه‌های طبیعی سبزوار اضافه کرد؛ آب و هوای خشک و نیمه معتدل، این شهرستان را به زیستگاه گونه‌های مختلف حیات وحش ایران تبدیل کرده و منطقه حفاظت شده شیر احمد یکی از این زیستگاه‌هایی است که در سال ۷۵ تحت حفاظت محیط‌زیست قرار گرفت و شکار در آن ممنوع شد، در این منطقه گونه‌های نادری از خزندگان، پستانداران و پرندگان زندگی می‌کنند که مهمترین گونه آن غزال ایرانی است.
وی وجود آتشکده آذر برزین مهر در داورزن را یکی از آثار تاریخی این شهرستان برشمرد و گفت: این آتشکده احتمالاً یکی از سه معبد بزرگ زرتشتیان در دوران پیش از اسلام است که در اوستا، از این آتشکده به عنوان آتشکده کشاورزان نام برده شده و فردوسی در شاهنامه از این آتشکده یاد کرده است.
حبیب پور قدمت این معبد را به زمان هخامنشیان و حتی پیش از آن دوره پارت‌ها دانست و گفت: این آتشکده در چهل کیلومتری شهر سبزوار و در کوهستان ریوند در نزدیکی روستای فشتنق قرار دارد.
وی بیان کرد: مردم سبزوار بر این باورند جنگ بین ایرانیان و توران در اطراف سبزوار رخ داده و آرامگاه سهراب که طی یک تراژدی به دست پدرش، رستم دستان کشته شد، در این شهرستان واقع شده و مکانی تاریخی به عنوان مقبره سهراب در این شهرستان وجود دارد، البته در مورد محل جنگ این دو، بیش از ۳۰ مدرک معتبر وجود دارد که صحت این ادعا را تأیید می‌کند. ازجمله سپر و زرهی که کشف و به موزه آستان قدس رضوی تحویل داده شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار گفت: طبق برخی نقل قول‌ها در کتب تاریخی، داستان رستم و سهراب پیش از آنکه در شاهنامه نقل شود، سینه به سینه بین مردم روایت شده و مردم سبزوار در زمان شاه اسماعیل صفوی این داستان را به شکل تعزیه اجرا می‌کردند هر چند اکنون بنای یادبودی بر مزار سهراب که در شهرداری فعلی سبزوار قرار دارد، ساخته شده و برای بازدید در دسترس عموم است.
وی در ادامه با بیان اینکه برخی از روستاهای سبزوار دارای جاذبه‌های بکر و مناظر زیبایی هستند، افزود: روستای کوهستانی افچَنگ در ۲۰ کیلومتری شمال غربی شهر سبزوار واقع شده و یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین روستاهای این شهرستان و از مناطق تفریحی و ییلاقی است، معماری خانه‌های افچنگ حالت پلکانی دارد و از این روستا به عنوان ماسوله سبزوار یاد می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار گفت: روستای گردشگری طبس واقع در ۲۰ کیلومتری شهر سبزوار، نیز دارای جاذبه‌های طبیعی است به طوری که این روستا در بین کوه‌های شمالی این شهر قرار گرفته و آب و هوایی ییلاقی دارد. این روستا ۳۵۰ سال قدمت دارد.
وی افزود: عمارت اسکویی نیز در ۴ کیلومتری شهر سبزوار و روستای ابارش قرار گرفته و باغ متعلق به خاندان اسکویی از تجار مشهور عهد قاجار است که عمارت آن از لحاظ معماری و تزئینات داخلی مانند آجرکاری نما، گچ‌بری ستون‌ها و نقاشی‌های روی حوض‌خانه مشهور است.
حبیب پور ادامه داد: روستای زعفرانیه سبزوار یکی از روستاهای بسیار زیبا و متفاوت است که در حاشیه جاده اصلی نیشابور به سبزوار قرار دارد. فاصله این روستا تا سبزوار، حدود ۳۵ کیلومتر است. از آنجا که این روستای تاریخی در مسیر «جاده ابریشم» قرار داشته است، حاکمان سلجوقی و صفوی کاروانسراهای متعددی در آن ساخته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: در این روستا ۶ اثر ثبت ملی شده که یخدان‌ها، آب‌انبار، قلعه کهنه، کارونسرا، چاپارخانه، حمام قدیم از آن جمله هستند، با توجه به اینکه روستای زعفرانیه در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است، قدمت تاریخی این روستا را ۱۰۰۰ سال تخمین می‌زنند.
وی اظهار کرد: آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری در ابتدای ورودی بافت تاریخی شهرستان واقع شده، در اطراف این مجموعه تاریخی فرهنگی ۸ اثر تاریخی دیگر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که شامل آرامگاه بقراط، کاروانسرای فرامرزخوان، آب انبار حاج کریم، مدرسه محمدیه، خانه مشهدی، آرامگاه واعظ کاشفی، مصلای تاریخی و مدرسه فخریه هستند.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی سبزوار یادآور شد: سبزوار دارای ۶ موزه شامل حیات وحش، موزه نفت، موزه شهر، وقف، شهدا و موزه مردم‌شناسی است.
سبزوار با ۹۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی شناسایی شده، ده‌ها بقعه متبرک و دیگر جاذبه‌های گردشگری در ۲۳۷ کیلومتری غرب مشهد در چهارراه ارتباطی شرق و غرب، شمال و جنوب واقع است و استقرار آن در حاشیه جاده‌های اصلی تهران- مشهد، بجنورد - کاشمر، جاده ترانزیتی سبزوار- قوچان، نقش بازرگانی و تاریخی این خطه را در عصر رونق جاده کهن ابریشم به ذهن می‌آورد.
گردشگران و مسافرانی که در ایام نوروز از سبزوار گذر می‌کنند می‌توانند با بازدید از بناهای تاریخی و فرهنگی این شهرستان شامل آثاری از جمله اماکن مذهبی، آرامگاه‌های مفاخر و مشاهیر، خانه‌های قدیمی، کاروانسراها، محوطه‌های تاریخی و باستانی و نیز روستاهای گردشگری و ییلاقی منطقه، با پیشینه و تاریخ این قطعه از خراسان بیشتر آشنا شوند.
انتهای پیام