به گزارش ایسنا، مطابق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو هدف از سه هدف اصلی جهاد دانشگاهی به پژوهش و فناوری معطوف شده است. عمده فعالیت این نهاد، در دو دهه اول، پاسخ به نیازها و خلاهای علمی، اجرایی و تحقیقاتی در بخش‌های مختلف کشور بوده است. بازنگری در سیاست‌ها و برنامه‌های جهاد دانشگاهی از یک دهه پیش آغاز شده و تاکنون ادامه یافته است و محور این بازنگری‌ها، رفع فوری میان‌مدت و بلندمدت نیازهای علمی و تحقیقاتی کشور بوده است.
در پی تعریف سند چشم‌انداز بیست ساله کشور در سال ۱۳۸۴، جهاد دانشگاهی با مدنظر قرار دادن اهداف مصوب در اساسنامه، چشم‌انداز بیست‌ساله خود در افق ۱۴۰۴ را ترسیم و برای تحقق آن، اهداف کلان بخش‌های پژوهش و فناوری، آموزشی و فرهنگی را مشخص نمود. در بخش اهداف کلان بیست‌ساله معاونت پژوهش و فناوری، به ایجاد ساختارهای پژوهشی و تخصصی جدید و متناسب، قطب‌های علم و فناوری و تولید و عرضه فناوری و نوآوری در سطح ملی و بین‌المللی توجه ویژه‌ای شده است. معاونت پژوهش و فناوری در راستای تحقق برنامه پیش‌بینی‌شده گام‌های موثری برداشته و در عین حال پاسخ به نیازهای تحقیقاتی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی را مدنظر قرار داده است.
این نیازها به طور عمده توسط ساختارهای پژوهشی شامل ۱۴۲ گروه پژوهشی، ۱۱۷ مرکز خدمات تخصصی، ۱۹ مرکز رشد و ۲ پارک علم و فناوری، مستقر در ۴۲ واحد جهاد دانشگاهی، ۱۸ پژوهشکده مستقل و ۳ پژوهشگاه (شامل ۹ پژوهشکده) مستقر در سراسر کشور، مرکز اطلاعات علمی، مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاد دانشگاهی پاسخ داده می‌شود.
آذرماه ۱۴۰۱ با حکم دکتر حسن مسلمی نائینی، رییس جهاد دانشگاهی، دکتر یعقوب فتح الهی ننه کران به‌عنوان سرپرست معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی منصوب شد.
دکتر فتح الهی، استاد گروه ایمنی‌شناسی پزشکی، دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس در رشته فیزیولوژی است. از سوابق اجرایی وی می‌توان به تصدی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس، رییس صندوق حمایت از پژوهشگران، رییس کمیته پدافند غیرعامل، عضو شورای اجرایی جذب، عضو کمیته کارآفرینی دانشگاه تربیت مدرس و سرپرستی دفتر همکاری‌های علمی و بین‌الملل این دانشگاه اشاره کرد.
دبیر شورای معاونین پژوهشی دانشگاه‌های تهران، عضویت در شورای پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس و عضویت کارگروه ارزیابی کمیته تخصصی فناوری - وزارت علوم تحقیقات و فناوری از دیگر سوابق دکتر فتح الهی به شمار می‌رود. این پژوهشگر برتر و استاد نمونه دانشگاه تربیت مدرس که دریافت جایزه رازی به‌عنوان مقام اول علوم پایه در سطح کشور و دریافت جایزه استاد فرشته معتمدی از انجمن فیزیولوژوی و فارماکولوژی به‌عنوان استاد برجسته این رشته را در کارنامه خود دارد، تاکنون انتشار ۷۱ مقاله ملی و بین‌المللی، اجرای ۱۰ طرح پژوهشی، چاپ ۲ کتاب و راهنمایی ۱۱۲ رساله و پایان‌نامه را در کارنامه خود دارد.
دکتر یعقوب فتح‌الهی، معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی همزمان با آغاز سال ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با ایسنا، با تشریح برنامه‌ها و اقدامات پژوهشی این معاونت گفت: مستقل از واحدها، پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها و گروه‌های جهاد دانشگاهی در سراسر کشور که طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی را به عهده دارند، طرح های پژوهشی دفتر مرکزی جهاد در چهار حوزه تخصصی دسته‌بندی شده است. این برنامه‌ها و اقدامات پژوهشی در چهار دفتر تخصصی «کشاورزی و منابع طبیعی»، «پزشکی»، «فنی‌مهندسی و علوم‌پایه» و «علوم‌انسانی، علوم‌اجتماعی و هنر» دسته‌بندی می‌شود. طی سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی‌های متعددی در این حوزه‌ها انجام شده که طرح‌های مختلف از دل آن، تصویب و به اجرا درآمده است.
طی سه سال گذشته منتهی به ۱۴۰۱ حدود ۷۰ طرح فناورانه در معاونت پژوهش و فناوری مصوب شده است
دکتر فتح‌الهی با بیان اینکه دفاتر تخصصی معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی، پژوهش‌های بنیادی اجرا کرده‌اند؛ تصریح کرد: اقدامات انجام‌شده، محدود به پژوهش‌های بنیادین نمی‌شود، بلکه پژوهش‌های توسعه‌ای، کاربردی و توسعه فناوری در میان کارهای این دفاتر به چشم می‌آید. بررسی‌ها بیانگر این است که به خدمات مهندسی و خدمات تخصصی نیز در معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی مبادرت شده است.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی ادامه داد: مجموعه دفاتر تخصصی، طرح‌های مصوب را با ترکیبی از پژوهش‌های بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای، توسعه تکنولوژی، خدمات تخصصی و خدمات مهندسی به اجرا درآورده‌اند.
وی با بیان اینکه شماری از طرح‌های فناورانه در حوزه علوم‌پزشکی، فنی‌مهندسی و علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی طی ۳ سال گذشته در معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی اجرا شده است، خاطرنشان کرد: حدود ۷۰ عنوان طرح در قالب طرح توسعه تکنولوژی توسط معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی مصوب شده است. جهاد دانشگاهی برمبنای احصاء نیازهای دستگاه‌های مختلف کشور، طرح‌های پژوهشی را تعریف کرده است. معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی با احصاء نیازهای بخش کشاورزی، در زمینه مرتفع‌کردن این نیازها اقداماتی انجام داده است. بررسی نیازهای کشور، محدود به حوزه کشاورزی نمی‌شود، بلکه نیازها در حوزه‌های دیگر مانند حمل‌ونقل، پزشکی و نفت پتروشیمی نیز بررسی شده است.
دکتر فتح‌الهی درباره آمار طرح‌های انجام‌شده در معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی گفت: ۷۰ طرح در حوزه‌های مختلف از سوی این معاونت تعریف شده‌اند که ۹ طرح از این ۷۰ طرح بنا به دلایلی متوقف شده‌اند. در جریان اجرای این طرح‌ها توجه بیشتری به حوزه‌های فنی و مهندسی شده است. ان شاالله پس از این به سایر حوزه‌ها نیز توجه بیشتری صورت خواهد گرفت.
پروژه «واحد سیار فراورش نفت» بزرگ‌ترین پروژه جهاد دانشگاهی است
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی درباره طرح‌های پژوهشی دفتر «فنی‌مهندسی و علوم‌پایه» توضیح داد: طراحی و ساخت دکل حفاری از جمله اقدامات این دفتر است. در حال حاضر، آخرین مورد از این دکل‌ها در حال آماده‌سازی برای تحویل به وزارت نفت است. همچنین پروژه ساخت مته‌های حفاری که توسط واحد خوزستان انجام شده است، از دیگر اقدامات این دفتر محسوب می‌شود. پژوهشگران جهاد دانشگاهی توانسته‌اند علاوه بر ایجاد دانش فنی، مته‌های حفاری را تولید کنند. در کنار تولید دانش‌فنی و ساخت مته‌های حفاری، توانسته‌اند کارگاه تولیدی ساخت این مته‌ها را ایجاد کنند.
دکتر فتح‌الهی درباره دیگر طرح‌های پژوهشی در حوزه نفت گفت: ساخت پمپ‌های درون چاهی از دیگر طرح‌های معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی قلمداد می‌شد که به سرانجام رسیده است. همچنین «واحد فراورش نفت» که در حال طراحی است، بزرگ‌ترین پروژه جهاد دانشگاهی به حساب می‌آید. با توجه به شرایط خاص نفت، نیازمندهای این حوزه احصاء شده است و برای حل این نیازها با وزارت نفت قراردادهایی منعقد شده است. تمام پروژه‌های نفت جهاد دانشگاهی، مقیاس میدانی و صنعتی دارند و صنعت نفت به این پروژه‌ها نیاز دارد.
وی درباره وضعیت قراردادهای منعقدشده میان وزارت نفت و جهاد دانشگاهی توضیح داد: قراردادهای برخی از طرح‌ها منعقد شده است، اما برخی از طرح‌ها قرارداد ندارند و برای عقد قرارداد میان وزارت نفت و جهاد دانشگاهی در خصوص این پروژه‌ها باید تلاش کرد.
نتایج و دستاوردهای برخی از طرح‌های جهاد دانشگاهی واگذار شده‌اند
دکتر فتح‌الهی درباره پروژه‌های جهاد دانشگاهی در حوزه حمل و نقل ریلی گفت: طراحی «سیستم رانش قطار مترو» در دفاتر تخصصی معاونت پژوهشی و فناوری جهاد دانشگاهی طراحی شده و امید است که برای این طرح، بهره‌بردار جدی وجود داشته باشد.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی با بیان اینکه یکی از مشکلاتی که در حوزه مدیریت طرح‌های پژوهشی حوزه ریلی وجود دارد، عدم توافق با بهره‌بردار است؛ توضیح داد: اگرچه نیاز این حوزه احصاء شده، اما بهره‌بردار جدی در این زمینه وجود ندارد. در حال حاضر، جهاد دانشگاهی با دستگاه‌های مختلف مذاکره می‌کند که در این زمینه قراردادی منعقد کند. از منظر علمی نمی‌توان هیچ خدشه‌ای به طرح‌های معاونت پژوهش و فناوری وارد کرد؛ جهاد دانشگاهی برای انجام این طرح‌ها همت کرده است و باید در بدنه اقتصادی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
وی با بیان اینکه بکارگیری طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی ساده نیست، تصریح کرد: هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف و تغییر رویکرد آنها در خصوص بکارگیری دستاوردهای پژوهشی جهاد دانشگاهی سخت است. در شرایط فعلی اقتصادی، به نظر می‌رسد که اجباری به منظور استفاده از طرح‌های جهاد دانشگاهی برای این دستگاه‌ها وجود دارد.
دکتر فتح‌الهی با بیان اینکه پژوهشگران جهاد دانشگاهی، عمر خود را صرف امور پژوهشی کرده‌اند، خاطرنشان کرد: ۶ طرح از مجموع طرح‌های جهاد دانشگاهی به صورت ۱۰۰ درصدی انجام شود و مابقی در حال انجام است. همچنین ۲۲ طرح از مجموعه طرح‌های جهاد حدود ۵۰ تا ۱۰۰ درصد پیشرفت کار داشته‌اند. ۳۰ طرح دیگر نیز کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت کار داشته‌اند که مدت زمان زیادی از آغاز این طرح‌ها نمی‌گذرد.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی با بیان اینکه ۲ طرح از مجموعه طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی واگذار شده است؛ توضیح داد: طرحی در زمینه دام‌های سنگین انجام داده‌ایم که این پروژه به اوقاف واگذار شده است. همچنین یکی از پروژه پژوهشگاه رویان به یکی از شرکت‌های جهاد دانشگاهی واگذار شده است. همچنین به منظور واگذاری ۴ طرح دیگر از مجموعه طرح‌های جهاد دانشگاهی، مذاکراتی صورت گرفته است. همچنین واگذاری طرح‌هایی که کمتر از ۱۰۰ درصد پیشرفت کار داشته‌اند، در حال انجام است.
هیچ اعتباری در ۱۴۰۱ برای طرح‌های پژوهش جهاد دانشگاهی لحاظ نشده است
دکتر فتح‌الهی درباره تامین منابع مالی طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی گفت: سال ۱۴۰۱، هیچ اعتباری برای طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی لحاظ نشده است. همچنین مبلغ ۴۵ میلیارد تومان اعتبار در سال ۱۴۰۰ برای طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی درنظر گرفته شد، اما هیچ مبلغی به حساب جهاد دانشگاهی واریز نشده است.
به سرانجام رساندن پروژه‌ها را دنبال می‌کنیم
این پژوهشگر درباره برنامه‌های معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی برای سال آتی گفت: اتمام و به سرانجام رساندن پروژه‌های ناتمام را در دستور کار قرار داده‌ایم که بتوانیم آن را به کارفرمایان واگذار کنیم. در نظر داریم که با تجاری‌سازی محصولات، جهاد دانشگاهی را وارد عرصه زندگی مردم کنیم که با بهره‌گرفتن از این موضوع بتوانیم تاثیرات اقتصادی و اجتماعی ایجاد کنیم.
دکتر فتح‌الهی با بیان اینکه ورود به حوزه تامین ماشین‌آلات هوشمند کشاورزی از دیگر اقدمات جهاد دانشگاهی قلمداد می‌شود، توضیح داد: این پروژه در سال ۱۴۰۲ آغاز خواهد شد و مربوط به حوزه امنیت غذایی می‌شود.
وی درباره دیگر برنامه‌های معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی توضیح داد: دفتر پزشکی، تولید محصولات روش‌های درمانی پیشرفته بیماری‌ها را در دستور کار خود قرار داده است. هدف از انجام این پروژه، تولید یک دارو نیست، بلکه سلول‌درمانی و ژن‌درمانی در دستور کار قرار دارد. ساخت یک ژن که در چارچوب استانداردهای پزشکی که برای درمان بیماری‌ها بکار گرفته می‌شود، نیازمند زیرساخت است. مداوای بیماری‌ها به وسیله ژن‌درمانی و سلول‌درمانی به عنوان یک طرح پیش‌ران درنظر گرفته شده است که پژوهشگاه معتمد، پژوهشگاه ابن‌سینا، جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اجرای این پروژه ها را عهده دار خواهند شد.
معاون پژوهش جهاد دانشگاهی درباره طرح دفتر فنی‌مهندسی و علوم‌پایه این معاونت توضیح داد: پروژه آب شیرین‌کن‌ها نیز در دستور کار این دفتر قرار گرفته است.
توجه به فناوری‌های نوپدید را در دستور کار قرار داده‌ایم
وی با بیان اینکه پروژه‌ای به منظور تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب در دستور کار قرار داده‌ایم، گفت: اگر از منظر بیانیه گام دوم انقلاب به علم و فناوری نگاه کنیم، اهدف این بیانیه را می‌توان در ۳ جمله خلاصه کرد؛ نخست اینکه، این بیانیه در ارتباط با ورود به عرصه‌های ناشناخته علم و فناوری است. ورود به عرصه‌های ناشناخته از جنس توسعه تکنولوژی نیست، بلکه مربوط به حوزه کشف می‌شود. این هدف از سوی معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی دنبال می‌شود. باید مجموعه دانشی ایران به اهداف دست یابند که رفتار اکتشافی از آن بروز کند.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی ادامه داد: هدف دوم بیانیه گام دوم انقلاب، مرجعیت علم و فناوری در سطح جهانی است. همچنین بسیج دانش و فناوری‌ها به منظور تعالی و سعادت ملی در چهار چوب الگوی پیشرفت ایرانی-اسلامی برای بازافرینی تمدن اسلامی از دیگر اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به حساب می‌آید.
دکتر فتح‌الهی افزود: جهاد دانشگاهی باید برای تحقق این اهداف، برنامه‌ریزی می‌کند. برنامه «بسیج جهادگران جوان برای ورود به فناوری‌های نوپدید» از دیگر اقدماتی است که در دستور کار جهاد دانشگاهی قرار گرفته که جزئیات این طرح در حال تبیین است.
وی با بیان اینکه پروژه پیشران‌ها به ۵۰ میلیون یورو اعتبار نیاز دارد، گفت: برنامه بسیج جهادگران جوان، مختص نیروی انسانی خود جهاد دانشگاهی نیست و تمام ایران را دربرمی‌گیرد. دانشجویان دکتری، اعضای هیئت‌علمی با کمتر از ۵ سال سابقه کار که همگی جزو جمعیت جوان محسوب می‌شوند و کمتر از ۴۰ سال دارند، در قالب این طرح قرار می‌گیرند. معاونت پژوهشی و فناوری جهاد دانشگاهی می‌خواهد این افراد را برای ورود به عرصه فناوری‌های نوپدید بسیج کند و ایران به این فناوری‌ها مجهز شود. اجرای این طرح، نیازمند حداقل ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار سالیانه است. ماهیت برنامه بسیج جهادگران جوان برای ورود به فناوری‌های نوپدید، یک برنامه جهادی است و جهاد دانشگاهی نیز برای چنین مسائلی ایجاد شده است.
برای حفظ و نگهداشت نخبگان برنامه داریم
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی ادامه داد: رسالت جهاد دانشگاهی در حوزه پژوهش و فناوری این است که تمام نیروهای علمی و نخبه در سطح دانشگاه‌ها را بسیج کند و در حوزه فناوری، دانش‌بنیان و تجاری‌سازی گام برمی‌دارد؛ نسل جدید شرکت‌های دانش‌بنیان در دل این طرح به وجود می‌آیند و این شرکت‌ها می‌توانند ارکان اقتصادی ایران را تحت تاثیر قرار دهند. چنین اقتصادی می‌تواند بر پایه یک منبع بی‌پایان استوار شود.
وی افزود: هدف برنامه بسیج جهادگران جوان برای ورود به فناوری‌های نوپدید این است که یک تجدید بنا اقتصادی در ایران رقم بزند و کشور را به عرصه‌های نوپدید مجهز کند که در اقتصادهای پیشرفته، پایا، پویا، زایا و تاب‌آور می‌تواند خودنمایی کند. اگرچه این (کار) سخت است، اما جوانان ایرانی توانسته‌اند که در عرصه‌های مختلف به موفقیت‌های فاخر دست یابند.
دکتر فتح‌الهی تأکید کرد: این برنامه، تمام معاونت‌های پژوهشی دستگاه‌های اجرایی را دربرمی‌گیرد. تمام دستگاه‌ها باید با یکدیگر هماهنگ شوند تا برنامه بسیج جهادگران جوان برای ورود به فناوری‌های نوپدید در کشور اجرا شود. این طرح، برنامه خوبی برای جلوگیری از خروج نخبگان و رفع موانع بازگشت نخبگان به کشور محسوب می‌شود؛ چرا که حفظ تعالی و سعادت ملی در دستور کار قرار دارد و منافع تمام دستگاه‌ها در گرو سعادت ملی است. امیدواریم که جهاد دانشگاهی بتواند در زمینه حفظ و تعالی نخبگان، اقدام درخور و شایسته‌ای انجام دهد.
انتهای پیام