به گزارش ایسنا، دکتر سورنا ستاری امروز در نشست علمی «نظام علم، فناوری و نوآوری کشور؛ فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها» که به صورت آنلاین در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، ضمن یادی از پدر شهیدش با بیان اینکه من نسبت به سایر فرزندان شهید این شانس را داشتم که در زمان شهادت پدرم ۲۲ ساله بوده‌ام، افزود: یکی از خصوصیات بارز پدرم این بود که هر چه در ذهن داشت، اجرایی می‌کرد، آن هم در صحنه‌ای مانند صحنه عملیات جنگی.
وی با بیان اینکه شهید ستاری در زمان جنگ عراق علیه ایران، در سرنگونی ۷۰ فروند هواپیمای نظامی مشارکت مستقیم داشته است، ادامه داد: در آن زمان عراق با خرید تجهیزات جنگی از شوروی سابق به حدی تقویت شده بود که به محض آنکه رادارهای ما روشن می‌شد، می‌زد؛ ولی مرحوم پدرم با نوآوری که ارائه کرد و در آن زمان نیز مخالفت‌های زیادی با ایده وی ارائه شد، توانست کشور را در برابر ارتش عراق تقویت کند.
ستاری، با تاکید بر اینکه یکی از مواردی که در کشور به آن توجه نشده است، مساله "نوآوری" است، ادامه داد: یکی از نمونه‌های زیبای این حوزه، طراحی و ساخت اولین هواپیما در دنیا است. در آن زمان امریکا با انعقاد قراردادی با یکی از اساتید دانشگاه، اقدام به ساخت هواپیما کرد، ولی در نهایت دو برادر دوچرخه‌ساز موفق به طراحی و ساخت هواپیما با اعتبارات هزار دلاری از پول شخصی خودشان شدند.
دبیر کمیسیون علم و فناوری دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی، خلق نوآوری و تجاری‌سازی را زاییده بخش خصوصی دانست و با بیان اینکه در بخش دولتی، نوآوری زاییده نمی‌شود، خاطر نشان کرد: اینکه تصور شود پژوهش و صنعت در بخش دولتی خروجی خاصی داشته باشد، تصور اشتباهی است. در بخش پژوهشی کشور بودجه کمی اختصاص داده نمی‌شود؛ ولی پژوهش بخش دولتی، شکست خورده است.
وی، نمونه آن را اختصاص بودجه به تحقیقات کشاورزی، وجود ۲۵۰۰ هیات علمی در مراکز تحقیقاتی بخش کشاورزی و اشتغال ۱۷ هزار نفر در این مراکز دانست و ادامه داد: نمونه دیگر آن پژوهش صنعت نفت است که بعد از پاستور دومین مرکز تحقیقاتی کشور با ۷۰ سال سابقه فعالیت است که در آن ۲۵۰۰ پرسنل و ۲۵۰ نفر هیات علمی مشغول به کار هستند و دارای پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌ها است، ولی همواره از من سوال می‌شد که از این پژوهشگاه چه تعداد محصولات با رویکرد رفع نیازهای کشور دریافت شده است.
توسعه واکسن در بخش خصوصی
ستاری، نمونه دیگر را در حوزه واکسن‌سازی نام برد و یادآور شد: نمونه دیگر این موضوع در حوزه واکسن‌سازی است. در زمان دکتر هاشمی وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۱۰۰ میلیون یورو به انستیتوپاستور برای تولید دو نوع واکسن اختصاص داده شد و این انستیتو ضمن دریافت این ۱۰۰ میلیون یورو، همکاری با کوبا را نیز آغاز کرد، ولی در نهایت یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان علاوه بر تولید این دو نوع واکسن، موفق به عرضه واکسن آنفلوآنزا شد که در حال حاضر در داروخانه‌ها در اختیار مردم قرار داده شده است.
به گفته وی، این شرکت دانش‌بنیان برای تولید این واکسن‌ها در سال ۹۴ وام قرض‌الحسنه ۲.۵ میلیاردی دریافت کرد و محققان آن نیز از فارغ‌التحصیلان حوزه بیوتکنولوژی دانشگاه تهران هستند.
ستاری اضافه کرد: واکسن آنفلوآنزا تولید شده در بخش خصوصی بدون استفاده از تخم مرغ است. در دنیا ۳ شرکت، واکسن آنفلوآنزا با استفاده از SPF تخم مرغ تولید می‌کنند و آمریکا تنها تولیدکننده واکسن آنفلوآنزای بدون SPF تخم مرغ است و اکنون محققان ایرانی به دانش فنی آن دست پیدا کرده‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، نمونه دیگر موفقیت محققان بخش خصوصی را در زمان همه‌گیری کرونا دانست که موفق به تولید ونتیلاتور و ماسک شدند و افزود: نوآوری نیازمند ایجاد یک اکوسیستم است که برخی‌ها تصور می‌کنند با اختصاص بودجه می‌توان این اکوسیستم را ایجاد کرد، در حالی که کشور امارات سال‌ها است که تلاش دارد به توسعه اینترنت دست یابد، ولی چه کسی این باور را دارد که در این کشور نوآوری خلق شود.
ستاری، با طرح این سوال که چرا توسعه نوآوری در امریکا بیشتر از کشورهای اروپایی و حتی امارات است، گفت: پاسخ این سوال در یک کلمه خلاصه می‌شود و آن "اکوسیستم" است. با فعالیت این اکوسیستم است که نوآوری و خلق ایده جدید رخ می‌دهد.
وی حمایت‌های دولت از نوآوری را به آکواریم تشبیه کرد و گفت: در اقیانوس بدون آنکه کسی به آن اکسیژن برساند و یا به آبزیان غذایی بدهد، حیات در آن جریان دارد. در محیط آکواریومی، اکوسیستم ایجاد نمی‌شود و ما برای توسعه نوآوری در کشور نیازمند اکوسیستمی هستیم که دانشگاه‌ها جزئی از اقتصاد باشند.
اکوسیستم نوآوری ایجاد شده در اطراف دانشگاه‌ها
دبیر کمیسیون علم و فناوری دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به ایجاد اکوسیستم نوآوری در اطراف دانشگاه‌هایی همچون امیرکبیر و شریف، اظهار کرد: در حالی حاضر شرکت‌هایی ایجاد شده‌اند که روزانه ۱۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان گردش مالی دارند و این نشان می‌دهد که دانشجویان ما بزرگ شده‌اند و اکوسیستم و زیست‌بوم جدیدی را در اقتصاد کشور رقم زده‌اند.
وی با انتقاد نسبت به فعالیت‌های ایجاد شده در کشور در زمینه راه‌اندازی خط تولید، گفت: برخی از کارآفرینان بدون آنکه ارتباطی با دانشگاه‌ها داشته باشند، با خرید ماشین‌آلات از خارج اقدام به راه‌اندازی خط تولید کردند که هیچ سنخیتی با بوم ایران ندارد و انتظار داریم که این کارخانه‌ها با دانشگاه‌ها تعامل داشته باشند. این اقدامات به معنای راه‌اندازی کارخانه است نه صنعت؛ چرا که صنعت جایی است که در آن بهینه‌سازی روش‌ها و طراحی ماشین‌آلات صورت می گیرد.
معاون سابق علمی و فناوری رییس‌جمهوری با تاکید بر اینکه برای ایجاد کارخانه نیاز به دانشگاه نیست، یادآور شد: بر این اساس تاکید دارم که به ایجاد اکوسیستم نیاز داریم تا علم و فناوری جزئی از اقتصاد قرار گیرد، در غیر این صورت شاهد هستیم که معاونان پژوهشی دستگاه‌ها هیچ کاره هستند.
مانعی به نام دفاتر ارتباط با صنعت
دبیر کمیسیون علم و فناوری دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی به راه‌اندازی دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: این دفاتر قرار بود ارتباط دانشگاه با صنعت را تسهیل کنند، ولی در برخی از موارد مانعی برای ایجاد این ارتباط شدند.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از مراکز پژوهشی سرکوب کننده نوآوری و پژوهش هستند، خاطر نشان کرد: در صورتی که یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان بخواهد واکسنی را به تولید برساند، مؤسسه رازی مخالفت‌هایی با آنها خواهد کرد، ضمن آنکه ما پرونده‌های بسیاری داریم که در صف دریافت مجوز از وزارت بهداشت معطل مانده است و یا در بخش کشاورزی مخالفت‌هایی برای تولید بذر و نهال می‌شود.
ستاری اظهار کرد: هرگز بر این باور نیستم که مجوزها صادر نشود، ولی وقتی اکوسیستم نوآوری کشور به این اندازه قوی شده است، قوانین متناقض تدوین می‌شود که این امر ناشی از نفتی بودن اقتصاد کشور است؛ از این رو است که مدیران دارای دو کشو هستند که یک کشو حاوی مقررات و در کشوی دیگر آیین‌نامه‌هایی برای جلوگیری از روند اجرا است و معمولا مدیران از کشوی دوم استفاده می‌کنند.
این عضو دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه در کنار مراکز دولتی، بخش‌های سنتی هستند که سرکوبگر نوآوری در کشور هستند، یادآور شد: بانک‌ها در زمانی مانعی برای توسعه فین‌تک‌ها بودند، ولی اکنون خود آنها جزئی از این سیستم شده‌اند. همچنین بیمه‌های سنتی نیز جلوی نوآوری‌های این حوزه را می‌گیرند، ولی در نهایت این نوآوران هستند که پیروز این میدان می‌شوند.
وی نمونه دیگر این سنگ‌اندازی‌ها را در توسعه تاکسی‌های اینترنتی عنوان کرد و افزود: این شرکت‌ها مناظره‌ای در صدا و سیما برگزار کردند و انواع اتهامات امنیتی و اطلاعاتی و اقتصادی به آنها وارد شد، ولی کار من در آن زمان این بود که برای چنین ایده‌هایی محیطی را فراهم کنم که همه در آن رشد کنند، ولی در کار آنها دخالت نکنم.
دلایل اصلی ماندن ستاری در دولت سیزدهم
دبیر کمیسیون علم و فناوری دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی، ادامه داد: یکی از دلایلی که موجب شد در دولت سیزدهم بمانم، نهایی کردن قانون جهش تولید دانش‌بنیان است و زمانی که این قانون به تصویب مجلس رسید، استعفای خود را مطرح کردم؛ چرا که تصورم بر این بود که نهایی‌سازی این قانون از رسالت‌های من است.
وی، قانون جهش تولید دانش‌بنیان را آینده ۲۰ ساله کشور دانست و یادآور شد: توصیه می‌کنم که همه مسؤولان یک بار این قانون را بخوانند؛ چرا که یکی از کارکردهای اصلی این قانون پیوند شرکت‌های دانش‌بنیان به اقتصاد سنتی بزرگ است.
ستاری، یکی از بزرگترین افتخارات مجلس شورای اسلامی را تصویب این قانون دانست و آرزو کرد که در آینده قانونی به تصویب این مجلس برسد که امتیازاتی که به دولتی‌ها داده می‌شود، به بخش خصوصی نیز اعطا شود.
دبیر کمیسیون علم و فناوری دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به اتفاقات اخیر کشور، با بیان اینکه این رخدادها، حس ناامیدی را در جوانان ایجاد می‌کنند، اظهار کرد: ایران کشوری است که همواره با این پدیده‌ها مقابله کرده، ولی همواره در مسیر پیشرفت قرار دارد و لازم است از اشتباهات درس بگیریم و با تجهیز نیروها، دوباره کار کنیم.
وی با اشاره به روند مهاجرت نیروی انسانی، گفت: هر چه قیمت دلار افزایش یابد، واردات کاهش می‌یابد؛ ولی صادرات انسان بیشتر خواهد شد.
عضو هیات علمی دانشگاه شریف با اشاره به آمارهای مهاجرت، گفت: در این زمینه آمارهای دقیقی وجود نداشت و ما با راه‌اندازی رصدخانه مهاجرت این آمارها را جمع‌آوری کردیم.
ستاری با بیان اینکه بچه پولدارها و بچه‌هایی که بنز سوار می‌شوند، قادر به خلق ایده نیستند، گفت: نوآوری‌ها همیشه از سوی افراد محروم ارائه می‌شود و به خاطر همین بود که وقتی من در معاونت علمی ریاست‌جمهوری بودم، اگر شرکتی تقاضای دیدار داشت، من ابتدا سابقه آن شرکت را دریافت می‌کردم اگر ایده‌ای خلق الساعه بود، بر آنها متمرکز نشدیم.
انتهای پیام