حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در کرسی آزاداندیشی که ۲۰ اسفند با عنوان «گفتمان انقلاب اسلامی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به آیه ۵۵ سوره نور عنوان کرد: مضمون آیه وعده‌ای است که به ظهور امام عصر (عج) داده شده است و روایات ذیل آن هم همین را بیان می‌کنند.
وی افزود: یکی از نکات مهمی که در آیه هست می‌فرماید که خداوند وعده داده است که شما را جانشین و وارثان زمین قرار خواهیم داد. ادعای گفتمان انقلاب اسلامی هم همین بود. ادعای گفتمان انقلاب اسلامی این بود که اسلام ناب، دال مرکزی است.
وی بیان کرد: بنابراین گفتمان انقلاب اسلامی هم همان طوری که امام راحل فرمودند گفتمانی است برمدار و معطوف به ظهور امام عصر (عج) و همه زیبایی‌های این گفتمان به این است که علاوه بر اینکه مبدأ آن روشن است، نهایت آن هم روشن است که به کجا ختم می‌شود؛ یعنی ما یک مکتبی داریم و یک قرائتی از دین داریم که ابتدا و انتهای آن دقیقاً مشخص شده است.
مهاجرنیا در رابطه با کارکرد، آثار، نتایج و پیامدهای این گفتمان اظهار کرد: طبق این آیه، سه کارکرد در انتظار این گفتمان است؛ اولین کارکرد آن این است که قرار است پایان تاریخ به این گفتمان ختم شود. این وعده الهی است که «لَیَسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ» قرار است این گفتمان پایان رویارویی تمدن‌ها و گفتمان‌های عالم باشد.
وی بیان کرد: نکته دومی که در آیه است اینکه این گفتمان یک گفتمان مرضی و مورد رضایت الهی خواهد شد. حقیقت این است که هم عقل ما می‌فهمد، هم آیات و روایات نشان می‌دهد که گفتمان انتظار، گفتمان مهدویت، گفتمان مکتب اهل بیت (ع)، دقیقاً دین مرضی است. نکته سوم نیز این است که یک گفتمان منحصر به فردی است که آرامش و امنیت را به ارمغان می‌آورد.
این استاد فلسفه سیاسی با اشاره به نکته‌هایی که از این آیه برای کارکردهای گفتمان انقلاب اسلامی می‌توان برداشت کرد، گفت: معمولاً سه حالت برای کارکردها متصور است؛ بعضی وقت‌ها این کارکرد «فعال» می‌شود و به صورت پویا و با نشاط خود را نشان می‌دهد، مثل اول انقلاب که این گفتمان مثل طوفان رژیم شاهنشاهی را درهم پیچید و در سال‌های اول انقلاب در مقابل همه توطئه‌ها و جنگ هشت‌ساله محکم ایستاد، دقیقاً در آن سال‌ها یک «گفتمان فعال» بودیم و در مواجهه با دشمن نشان دادیم که ما تهاجمی فعال هستیم.
وی اضافه کرد: به لحاظ اعتقادی و فکری دنیای غرب نتوانست در مقابل انقلاب بایستد چون حرفی برای گفتن نداشت. امتیاز غرب نسبت به ما تکنولوژی، عمل، کاربرد و اقتصاد است؛ اما به لحاظ فکری، مبنایی و جهان شناختی، غرب در مقابل ما چیزی ندارد و در این زمینه، همه حرف‌های خود را زده است.
از امتیازات مان به خوبی استفاده نکردیم، غرب میدان را عوض کرد
این استاد حوزه علمیه و دانشگاه افزود: همه هویت غرب روی تکنیک و تکنولوژی هست و امروز هم آن را برای مبارزه با ما به میدان آورده است، چون ما به لحاظ عقیدتی، فکری، فلسفی و به لحاظ جهان‌بینی که امتیاز و مزیت نسبی ما آن جا بود، خوب عمل نکردیم، غرب هم راحت میدان بازی را عوض کرد و به سمت مواجهه اقتصادی برد.
وی گفت: سال‌های اول انقلاب، فعال بودیم. بعد آرام آرام، کم گذاشتیم. رقابت‌ها را که باید با گفتمان رقیب و بیرونی برگزار می‌کردیم داخلی کردیم. ما این مقداری که بین نیروهای انقلاب، بین اصولگرا و اصلاح طلب جنگ و جدال و در حدّ حذف با هم نزاع داریم شاید با دشمنان خود این مقدار نزاع نداریم.
وی ادامه داد: کارکرد بعدی که گفتمان‌ها دارند «کارکرد انفعالی» است؛ یعنی اینکه جامعه به جایی برسد که به صورت فعال پشت سر این اسلام ناب و این دال مرکزی نباشد. باید یک تبلیغات یا انگیزه‌هایی ایجاد شود تا مردم یا دولت پای کار بیایند. این شرایط در واقع مرحله آغاز نزول و انحطاط هست و دغدغه اصلی ما که به صورت فعال پشت سر انقلاب بودیم کم کم به یک حالت بی‌تفاوتی تبدیل می‌شود.
مهاجرنیا افزود: مرحله سوم که بسیار ناامید کننده است، مرحله «کارکردهای خنثی»است؛ یعنی بود و نبود آن مثل هم می‌شود. انسان‌ها بی‌تفاوت می‌شوند. به جایی می‌رسند که دیگر برای آن‌ها مهم نیست در جامعه چه می‌گذرد. کسی احساس تکلیف نکند و این یعنی گفتمان در بعضی از زمینه‌ها در حال خنثی شدن است و این برای گفتمان فاجعه است.
وی عنوان کرد: کارکرد فعال گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه بینش، اعتقادات، بنیادهای اعتقادی، معرفتی، انصافاً شاهکار بود یعنی یک جامعه طاغوت زده شاهنشاهی را به صورت فعال زیر و رو کرد و به یک جامعه معتقد تبدیل کرد، دلیلش این بود که با بینش انسان‌ها و بر اساس اعتقادات به میدان آمد.
به جای ظاهر، اصل را درست کنیم
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: اعتقادات و باورها که ضعیف شود حتی اگر شما ظاهر را هم رعایت کنید ولی اصل درست نمی‌شود و این مشکل امروز جامعه ما است. باید روی بسته‌های اعتقادی، بینشی کار کرد تا زمانی که این را اصلاح نکنیم کار درست نمی‌شود.
وی یادآور شد: کارکرد مهم انقلاب این بود که گرایش‌های انسان‌ها را تصحیح کرد؛ یعنی فکر، نظام دانایی و فهم آن‌ها را درست کرد. به تمایلات اجتماعی، فردی و شخصی جهت داد، به گونه‌ای این تمایلات را درست کرد که در جامعه، دین با عقل، با علم و با سیاست گره خورد. این گرایش‌ها در جامعه ایجاد شد. بیشترین بحث علمی که امام داشته است، راجع به عینیت دین و سیاست، پیوند دین و سیاست هست.
مهاجرنیا ادامه داد: اسلام سیاسی برای اولین بار در دنیا با انقلاب اسلامی مطرح شد. هیچ‌وقت قبل از انقلاب اسلامی چیزی به نام اسلام سیاسی نداریم. چیزی به اسم بنیادگرایی نداریم. انقلاب این جهت‌گیری و این گرایش‌ها را در دنیا ایجاد کرد و تعبیر مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم این است که گرایش انقلاب اسلامی به اینجا رسید که گفتمان انقلاب و گفتمان اسلام ناب در مقابل استعمار قرار گرفت. این از کارکردهای گفتمان انقلاب بود و حقیقتاً در این بخش انقلاب بسیار زیبا کار کرده است.
وی بیان کرد: کارکرد سومی که عقلانیت انقلاب اسلامی و گفتمان انقلاب اسلامی ایجاد کرد، در حوزه کُنش‌ها است. انقلاب اسلامی ضمن اینکه بینش و گرایش را درست کرد، در حوزه رفتار، در حوزه کارکردی، در حوزه کنش و واکنش‌های اجتماعی ورود کرد و اینجا را هم تصحیح کرد و قدرت و اقتدارش را بر اساس همین نوع رفتاری که خودش تعریف کرده بود بنا کرد. غیریت‌سازی و دشمن‌شناسی‌هایی را تعریف کرد و پویایی گفتمانی در همه عناصر آن ایجاد کرد.
وی اضافه کرد: در عرصه عدالت، انقلاب اسلامی مدعی بود ما یک عدالتی آوردیم که در هیچ کجای دنیا مطرح نیست. هیچ‌کس نه به لحاظ فکری، نه به لحاظ عملی، هیچ نحله‌ای، هیچ تفکری، حتی مسلمانان دیگر، به عدالتی که شیعه به آن اعتقاد دارد و انقلاب اسلامی هم مدعی آن بود، اعتقاد ندارند.
این استاد دانشگاه افزود: این ویژگی خاص ما است. انقلاب عدالت را در جایگاه اصول دین قرار داد. یا معنویتی که انقلاب اسلامی آورد با معنویت‌های مختلفی که چه در نحله‌های اسلامی، چه در گفتمان‌ها و مکاتب فکری و بشری و الهی که دیگران دارند کاملاً متفاوت بود. این‌ها مربوط به حوزه عمل و حوزه رفتار انقلاب است.
آزادی ما نسبت به بسیاری از کشورها بی‌نظیر است
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر اظهار کرد: استقلالی که انقلاب اسلامی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرد، این استقلال همین الآن هم در دنیا بی‌نظیر است. آزادی که انقلاب برای این کشور به ارمغان آورد، به رغم همه مشکلاتی که ایجاد شده است، همین الآن آزادی ما نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا بی‌نظیر است هرچند که ما نتوانستیم این ادبیات آزادی که انقلاب اسلامی به ارمغان آورده است را در جامعه و در دنیا خوب تبیین کنیم.
وی گفت: ظرفیت عقلانی گفتمان انقلاب اسلامی به لحاظ بینشی، گرایشی و کُنشی بسیار بالاست و باید زنده و فعال در عینیت جامعه حاضر باشد. این گفتمان که زیرمجموعۀ «گفتمان مهدویت» است، باید در سطح زیست جهان زندگی مؤمنانه انسان‌ها و جوامع امروزی بازسازی و بازتولید شود؛ زیرا «مهدویت» هم درباره وراثت و خلافت مؤمنان و صالحان، هم درباره حاکمیت دین الهی، هم درباره اقتدار و امنیت حکومت الهی در همه عرصه‌های حیات اجتماعی است و همه ما باید کمک کنیم تا ظرفیت این گفتمان هرچه بیشتر شکوفا شود.
انتهای پیام