یکی از دیگر جشن‌های مهم برای ایرانیان باستان «جشن اسپندگان» یا «سپندارمذگان» است که در ۵ اسفند برگزار می‌شده و به روز بزرگداشت زن و زمین شهرت دارد. اعتقاد بر این بوده است که در این روز فرشته زن و عشق آفریده شده و به همین دلیل به نام روز زن و زمین شهرت پیدا کرده است، چراکه هر دو زاینده و پدیدآورنده هستند.
در داستان‌های اسطوره‌های ایرانی آمده است که خوشی‌های روی زمین در دست سپندارمذ، همان فرشته‌ای که پرورش‌دهنده و نگهبان آفریدگان روی زمین است، بوده و از آنجایی که از هیچ کاری برای آفریدگان فروگذار نمی‌کند، با این اسم نام‌گذاری شده است.
گفته شده است که سپندارمذ رفتارهای نیک‌منشانه را پاداش می‌دهد و مظهر عشق و بردباری است و به حافظان این ارزش‌ها پاداش می‌دهد، بنابراین می‌توان گفت در ایران کهن، نیاکان ما حافظ و پاسدار مهر و عشق بوده‌اند و برای گرامیداشت این روز جشن برپا می‌کرده‌اند.
گفته می‌شود پس از روی آوردن مردم ایران به اسلام در دوران ساسانیان به مرور زمان آیین‌های ایرانی رنگ و بوی اسلامی به خود گرفتند که برخی از آن‌ها از بین رفتند و برخی دیگر تغییر ماهیت دادند، اما جشن سپندارمذگان با توجه به استنادات تاریخی موجود، پس از اسلام از بین نرفت و همچنان برگزار می‌شود.
«آثار الباقیه» که ابوریحان بیرونی آن را به رشته تحریر درآورده یکی از مستندات تاریخی است که از رویداد سپندارمذگان یاد کرده و اشاره می‌کند که در این روز مردان به زنان هدیه می‌دادند.
احتمال می‌رود به دلیل وسعت بالای ایران و قدرت نفوذ فرهنگ ایرانی در ابتدا، جشن‌ها و آیین‌های ایرانی به دیگر کشورها انتقال پیدا کرده و با توجه به اینکه رسوم و سنت‌ها نقاط مختلف جهان را به هم نزدیک می‌کند، ولنتاین نیز برگرفته این جشن باشد.
ممکن است به سبب مهاجرت، شرایط یکسان محیطی و نزدیکی تاریخی این آیین به برخی از کشورها رفته و دیگر اقوام نیز آن را پذیرفته‌اند؛ البته این موضوع در حد حدس و گمان مطرح شده است.
این روز همچنین در آیین زرتشت به روز مزدگیران معروف است و زرتشتیان برای برگزاری آن مراسم ویژه‌ای برگزار می‌کردند. به عنوان مثال در یک سنت باستانی مردان برای قدردانی به زنان خود پاداش یا هدیه می‌دادند.
گفته می‌شود که هنوز هم در گوشه‌هایی از ایران این آیین در بین مردم از جمله اصفهان، ری، برخی از نقاط خراسان و سرزمین‌های غربی انجام می‌شود.
منبع:
www.persianwine.com
انتهای پیام