دیگری می‌گوید "اگر بخواهیم شرایط بیرون را مثل یک دریای مواج تصور کنیم ما به دخترانی که درگیر دریای آسیب‌های دوران نوجوانی‌اند می‌گوییم بیایید قایق سوار شوید، ما قایقی هستیم که تلاش می‌کنیم بچه‌ها را از طوفان نجات دهیم."

اینجا خانه‌ای است برای دخترانی که بین ۱۰ تا ۱۹ سال سن دارند و در معرض آسیب یا خطر اعتیاد قرار گرفته‌اند، در این خانه هیچ خبری از زور، اجبار و مداخله نیست و دختران نوجوان میتوانند داوطلبانه از خدماتی که به آنها ارائه می‌شود استفاده کنند.

اولین مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر درمشهد مهر ماه امسال با هدف سلامت و توانمندسازی دختران آسیب‌پذیر در زمینه پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر افتتاح شد و به دخترانی که آسیب دیده‌اند و یا در معرض آسیب قرار دارند از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ عصر خدمات رایگان ارائه می‌دهد.

یکی از دشوارترین کارهایی که در این مرکز باید انجام شود شناسایی و معرفی آن به دخترانی است که در پارک ها یا پاتوق‌ها در معرض آسیب ابتلا به اعتیاد قرار دارند، برای همین این کار توسط گروهی به نام اوتریچ(out reach) انجام می‌شود، اعضای این تیم هم‌سن و سال‌ کسانی هستند که قرار است به این مرکز جذب شوند، هم سال بودن اعضای تیم اوتریچ به جذب بیشتر بچه‌ها کمک زیادی می‌کند.

اعضای این تیم آموزش دیده‌اند و کلاس‌های مخصوصی را برای ارتباط گیری با افراد در معرض آسیب گذرانده‌اند، نحوه عملکردشان نیز اینگونه است که وقتی برای جذب افراد به پارک‌ها یا پاتوق‌ها می‌روند ابتدا با فرد ارتباط می‌گیرند و سپس مرکز را به آنان معرفی می‌کنند. در نهایت فرد اگر خودش تمایل داشت می‌تواند به مرکز بیاید و از خدماتی که آنجا به او ارائه می‌شود استفاده کند.

لیلا حیدری، روان‌شناس مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر در مشهد درباره نحوه ورود دختران به این مرکز گفت: بچه‌ها بعد از ورود ارزیابی و سطح‌بندی می‌شوند، کار ما سطح ۲ و ۳ آسیب است، سطح یک بچه‌هایی هستند که نرمال‌اند، سطح ۴ هم بچه‌هایی هستند که اختلال‌های شدید دارند و باید به بخش‌های دیگر ارجاع دهیم و ما صرفا به سطح ۲ و ۳ آسیب خدمات ارائه می‌دهیم.

وی با تاکید بر اینکه تمرکز ما بیشتر بر آسیب پیشگیری از اعتیاد است، بیان کرد: حتی ممکن است نوجوانی اینجا بیاید که اختلال داشته باشد اما اعتیاد نداشته باشد که ما او را به سایر بخش‌ها ارجاع می‌دهیم. حوزه فعالیت ما در این مرکز پیشگیری از اعتیاد است، اینکه اگر فرد چند بار مصرف مواد داشته باشد سعی می‌کنیم او را توانمند کنیم تا دیگر سراغ مصرف مواد نرود یا مقداری که مصرف می‌کند ثابت باقی بماند و بیشتر نشود.

بستر خانواده و گروه همسال، دو عامل تاثیرگذار در ابتلاء نوجوانان به اعتیاد

این روان‌شناس با بیان اینکه بستر خانواده و گروه همسال تاثیر بسیار زیادی در میزان ابتلا نوجوانان به اعتیاد دارد، افزود: در سن نوجوانی بچه‌ها از گروه‌های همسال تاثیر بسیاری می‌پذیرند که ضروری است تا به توان‌مندی برقراری ارتباط سالم و بدون آسیب با دوستانشان برسند.

حیدری در پاسخ به این سوال که اعتیاد بچه‌ها به کدام مواد مخدر بیشتر است، بیان کرد: بچه‌ها بیشتر گل استفاده می کنند، البته موردهایی که شیشه و کوکائین استفاده می‌کردند هم داشته‌ایم، اما گل به دلیل اینکه تمرکز را بالا می‌برد و در کوتاه مدت کارکرد ذهن را افزایش می‌دهد اما مصرف این مواد به شدت سطح فراموشی را شدیدا افزایش می‌دهد، توهم‌زاست و به مغز آسیب زیادی وارد می‌کند.

وی ادامه داد: اینجا بحث درمانی نداریم و تاکیدمان بر مساله پیشگیری از اعتیاد است، اگر کسی اینجا بیاید و درگیر اعتیاد باشد دچار سطح ۴ آسیب است و ما او را به بخش‌های دیگر ارجاع می‌دهیم.

در مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر در مشهد ۴ نفر در قالب گروه‌های ۲ نفره تحت عنوان گروه اوتریچ فعالیت دارند که میانگین سنی آنها بین ۱۵ تا ۲۱ سال است.

فاطمه باقرزاده، ۲۱ ساله دانشجوی کارشناسی روانشناسی و نازنین سرباززاده، ۱۷ ساله و دانش آموز است، آنها از اعضای تیم اوتریچ مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر در مشهد هستند که معتقدند اگر با بچه‌ها دوستانه و رفاقتی وارد تعامل شوند میتوانند بر سختی‌های جذب و ارتباط‌گیری با آنان غلبه کرد.

فاطمه می‌گوید: برای ارتباط گیری با بچه‌ها حتی گاهی با آنها چند دقیقه‌ای بازی می‌کنیم بعد کم کم وارد گفت‌وگو می‌شویم، البته گاهی اتفاق افتاده که به صورت مستقیم شروع به صحبت کرده‌ایم اما معمولا فرآیند جذب وقتی اتفاق می‌افتد که به صورت کاملا رفاقتی ارتباط با بچه‌ها شکل می‌گیرد.

او ادامه می‌دهد: البته بعضی وقت‌ها هم شده که بچه‌ها در تعامل با ما جبهه گیری داشته‌اند، مثلا ما با یک نفر هرچه صحبت می‌کردیم هیچ واکنش و عکس العملی نشان نمی‌داد و صورتش را آن طرف می‌کرد، در کنار اینها بچه‌هایی هم بوده‌اند که وقتی مرکز و فعالیت های آن را به آنها معرفی کردیم خیلی استقبال کردند و با ما به اینجا آمدند.

نازنین که از ۱۵ سالگی فعالیتش در این حوزه را آغاز کرده و دوره‌های آموزشی آن را گذرانده است، در پاسخ به این سوال که شناسایی بچه‌ها چگونه صورت می‌گیرد و چطور تصمیم می‌گیرند با یک یا چند نفر وارد گفت‌وگو شوند، اظهار می‌کند: تشخیص افرادی که در معرض آسیب قرار دارند بر خلاف تصور عموم آن چنان کار ساده‌ای نیست و در کلاس‌ها و دوره‌هایی که برای ما برگزار شد نسبت به اینکه سراغ چه کسانی با چه ویژگی‌هایی برویم آموزش دیدیم، اما یکی از شاخصه‌های اصلی شناسایی، سیگار کشیدن خود فرد یا دوستان اطرافش هست، البته گاهی هم از نحوه لباس پوشیدن و فیس بچه‌ها میتوان برخی چیزها را تشخیص داد.

بعد از شناسایی توسط گروه اوتریچ بچه‌ها به مدت ۲ هفته با گروه هم‌سال با خودشان در ارتباط هستند تا اعتمادسازی اولیه به نحو مطلوب‌تری شکل بگیرد. این مرکز دو گروه هم سال دارد که میانگین سنی آنها از گروه اوتریچ کمتر است و بعد از جذب بچه‌ها به این مرکز سعی می‌کنند ارتباط آنها را با این مجموعه حفظ کنند .

مریم مایل، مددکار اجتماعی مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر در مشهد در گفت‌وگو با ایسنا بیان می‌کند: وقتی بچه‌ها اینجا وارد می‌شوند ما به عنوان مددکار یا روان‌شناس مداخله‌ای نداریم و گروه هم‌سال به استقبال بچه‌ها می‌روند و ما را به آنها معرفی می‌کنند که این باعث می‌شود اعتماد بچه‌ها به مرکز از همان ابتدای ورودشان شکل بگیرد.

ورود مادران ممنوع

وی در پاسخ به این سوال که آیا والدین بچه‌ها در جریان حضور آنها در این مرکز قرار می‌گیرند؟ می‌گوید: اگر خود نوجوان تمایل داشته باشد می‌توانیم مداخله کنیم و خانواده او را هم در جریان قرار دهیم اما در غیر این صورت این کار را نمی‌کنیم، حتی مادران هم اجازه ورود به مرکز را ندارند، گاهی پیش آمده که مادری دخترش را برای حضور در کارگاه‌ها تا جلوی درب اینجا همراهی کرده اما اجازه حضور در مرکز را نداشته، این ممانعت به این دلیل است که نمی‌خواهیم بچه‌ها احساس عدم امنیت یا معذب بودن داشته باشند.

این مددکار اجتماعی با اشاره به اینکه بعد از جذب بچه‌ها به این مرکز توسط تیم اوتریچ، دو هفته فرصت ارزیابی دارند، اظهار می‌کند: در این دو هفته هیچ مداخله‌ای صورت نمی‌گیرد، هیچ چیزی در این مرکز به اجبار نیست و همه کارها با درخواست و تمایل خود بچه‌ها انجام می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: پس از ارزیابی اگر بعد از دو هفته اقدامی توسط خود بچه‌ها صورت نگیرد ما به عنوان روانشناس یا مددکار اجتماعی با آنها وارد گفت‌وگو می‌شویم، مثلا به آنها می‌گوییم دوست داری با ما صحبت کنی؟ اگر خودشان تمایل داشتند می‌توانند از خدمات این مرکز استفاده کنند. البته بعضی‌ از بچه‌ها هم هستند که از همان ابتدا که وارد اینجا می‌شوند ممکن است مشکلی داشته باشند که بخواهند با روانشناس صحبت کنند.

مایل با اشاره به اینکه ممکن است یک نفر به اینجا بیاید و مشکل بیماری جنسی یا جسمی داشته باشد در این صورت اگر خودش تمایل داشته باشد او را به سایر مراکز ارجاع می‌دهیم، تصریح می‌کند: کلیه خدماتی هم که ما ارجاع می‌دهیم رایگان است، چون ارتباطات بین بخشی با مراکز مختلف خدماتی داریم خدماتی که بچه‌ها از سایر مراکز هم دریافت می‌کنند به صورت رایگان است.

این مددکار اجتماعی خاطرنشان می‌کند: ما هدف‌مان این است که در اینجا محیط امنی را فراهم کنیم تا بچه‌ها به جای اینکه در پارک و در معرض آسیب قرار بگیرد بتوانند اینجا دور هم جمع شوند، بازی کنند، فیلم ببینند حتی گاهی پیش آمده که با هم قرار گذاشتند و اینجا دور هم جمع شده‌اند و مشکلات درسی‌شان را با هم برطرف کرده‌اند.

در مرکز سلامت و توانمندسازی نوجوانان دختر در مشهد تاکنون ۳۰۰ نفر توسط گروه اوتریچ جذب داشته‌اند که از این تعداد حدود ۷۰ تا ۸۰ نفر در این مرکز پذیرش شده‌اند و در حال توانمندسازی و استفاده از خدماتی هستند که به آنها ارائه می‌شود، بچه‌ها در این مرکز توانمند می‌شوند و در صورت کسب صلاحیت می‌توانند در اینجا مسوولیت نیز بر عهده بگیرند.

انتهای پیام