سده در لغت منسوب به شماره ۱۰۰ است و شاید به این دلیل که درست در زمانی که ۵۰ روز و ۵۰ شب مانده به نوروز، مردم با برپایی آیینی و آتش افروختن به سبب تفریح و پریدن از روی آن همراه بوده، آن را جشن سده نامیده‌اند.
قدیمی‌ترها معتقد بودند پس از برافروختن آتش و پریدن از روی آن، با توجه به قرار گرفتن در فصل زمستان و سرما، باران می‌آید و خاکسترهای آتش برافروخته شده را می‌شوید؛ لذا مردم، برای رسیدن باران به بهانه جشن سده، در شب ۱۰ بهمن ماه به جشن و پایکوبی می‌پرداختند.
در واقع آتش که روشن می‌شود، حاضرین، گرد آتش جمع شده و از روی آن عبور کرده و به استقبال باران رفته و این شعر را می‌خوانند «سده، سده، صد به غله، ۵۰ به نوروز» و منظور از آن اعلام زمان باقی مانده تا رسیدن نوروز باستانی است و البته بیان اینکه ۱۰۰ روز دیگر فصل برداشت غلات جو و گندم می‌شود.
یک پژوهشگر فرهنگ عامه در خصوص جشن سده به ایسنا گفت: این آیین از غروب روز ۱۰ بهمن ماه شروع شده و تا پاسی از شب که شعله‌های آتش خاموش می‌شود، ادامه دارد.
لیلی قرایی افزود: مردم برای برپایی این جشن در شب ۱۰ بهمن که ۵۰ روز مانده به نوروز است، پشته‌هایی از هیزم جمع‌آوری نموده و آتش می‌افروختند.
به گفته او یکی از سرگرمی‌های جوانان در قدیم در این ایام، ساختن گوی‌های پارچه‌ای آغشته به نفت بوده که در جشن سده آن را آتش زده و به آسمان پرتاب می‌کردند؛ نظیر فشفشه‌هایی که اینک در مناسبت‌های شادمانه اغلب آسمان شهرها را نورباران می‌کند، این گوی‌ها نیز شادی‌آفرین بود.
قرایی اظهار کرد: قدیمی‌ترها معتقد بودند که در روزهای سرد زمستان با آتش‌افروزی به یمن جشن سده، از سرمای زمین کاسته می‌شود و گرمای آتش بذر غلات را برای سبز شدن آماده می‌کند.
وی اضافه کرد: در قدیم زمستان را پنج ماه یعنی از اول آبان تا آخر اسفند در نظر می‌گرفته‌اند و سده جشنی بود که به مناسبت گذشت ۱۰۰ روز از زمستان از اول آبان تا ۱۰ بهمن برگزار می‌شد.
این پژوهشگر فرهنگ عامه خاطرنشان کرد: آنچه مهم است اینکه در میراث معنوی ما، آیین‌های سور پرشمارند و همگی با طبیعت و زایش و زندگی در ارتباط هستند. در مراسم جشن سده شعرهایی از قبیل «سده، سده، صد به غله، ۵۰ روز به نوروز به» می‌خوانند تا به طبیعت و زمین با شادی و سرور یادآوری کنند که فصل رشد نزدیک است و تا برداشت محصولات و غله ۵۰ روز دیگر باقی است.
جشن سده در اکثر شهرها و روستاهای خراسان از جمله در شهرستان بردسکن به شکل باشکوه و با هیجان خاصی برگزار می‌شود. مردمان در گرد آوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و به این ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان به شمار می‌رود.
انتهای پیام