تیمور آقامحمدی در نشست تخصصی داستان حماسی که با حضور جمعی از علاقمندان به ادبیات داستانی در سالن زنده یاد محمد جعفری حوزه هنری انقلاب اسلامی فارس برگزار شد، با اشاره به پیشینه ادبیات حماسی و داستان‌های حماسی گفت: ادبیات حماسی ظرفیت‌های بسیاری دارد و اگر با دقت بنگریم این بخش از ادبیات ما هنوز پر مخاطب است.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی استان فارس، او افزود: ادبیات حماسی بخش مهمی از ادبیات ماست که در آن نویسنده به بیان سرگذشت قهرمانان و پهلوانان و کسانی می پردازد که کار مهمی انجام داده‌اند که دیگران از انجام آن ناتوان بوده‌اند. کسانی که در گذشته کارهای شگفت انگیز حیرت‌زا و بزرگ انجام داده‌اند و کاری کردند که شاید از عهده یک انسان معمولی بر نمی‌آمده و ما روایت زندگی آنها را در اشعار، داستان‌ها و به طور کلی در ادبیات حماسی می‌بینیم.

آقامحمدی ادامه داد: نمونه بارز این قبیل آثار شاهنامه فردوسی است که ما آن را نه نامه شاهان که کارنامه بزرگی‌های یک قوم می‌دانیم. در دنیا نیز به همین گونه است و معمولاً نخستین بخش ادبیات هر سرزمین ادبیات حماسی آن است که به شرح حال بزرگان آن سرزمین می پردازد مانند گیلگمش آثار هومر مهابهاراتا و بسیاری آثار دیگر که در آنها سعی شده بزرگان  قوم و سرزمین به نمایش گذاشته شوند.

این نویسنده با اشاره به ریشه‌های شکل گیری ادبیات حماسی گفت: حماسه معمولاً زمانی به وجود می‌آید که مردم یک سرزمین یا یک قوم حس می‌کنند که اعتماد به نفس شان از دست رفته اما احساس می‌کنند که باید این اعتماد به نفس بازسازی شود دوباره از جای برخیزند و آن «ما»ی اثبات شده قبلی خویش را پیدا کنند. فردوسی زمانی که بیان حماسی شاهنامه را انتخاب می کند می خواهد نشان دهد که «ما» زمانی که بوده‌ایم.

او تصریح کرد: حماسه می‌گوید ما در ابتدا فرد فرد بوده و جدا جدا زندگی می‌کرده‌ایم اما حماسه کمک کرد تا من به ما تبدیل شود، کمک کرد تا جمع شویم، کمک کرد تا به یک ملت تبدیل شویم و ملت یعنی صدای واحد یعنی تن واحد که اشتراکات فراوانی داریم و همه اینها ذیل حماسه رخ داده است. ما کسانی را داشتیم که قیام کردند کاوه آهنگر درفش کاویانی را برافراشت و از جای خویش برخاست و یا  آرش کمانگیر را داشتیم که از تمامیت ارضی ما دفاع کرد.

آقامحمدی با اشاره به جشنواره داستان حماسی، گفت: پیرامون حماسه و ادبیات حماسی دسته بندی‌های مختلفی عرضه شده  اما دبیرخانه جشنواره به سه نوع حماسه توجه ویژه دارد: نخست حماسه تاریخی معتقدیم که ما نیاز به حماسه تاریخی داریم که به قصه‌های تاریخی و روایت‌های حماسی از تاریخ ما می‌پردازد ما در گذشته خویش کسانی را داشتیم که کارهای بسیار بزرگی انجام داده‌اند.

او حماسه دینی را دیگر گونه مورد توجه دبیرخانه داستان حماسی خواند و گفت این نوع از حماسه به دین ما برمی‌شود.

این تحلیلگر و محقق ادبیات داستانی نوع سوم ادبیات حماسی مورد توجه جشنواره را ادبیات حماسی بومی خواند و گفت: ادبیات حماسی بومی ادبیاتی است که در منطقه‌ای خاص یا زبانی خاص رخ داده و ما تلاش داریم آن را بدل به حماسه‌ای ملی کنیم. 

در عرصه حماسه اتفاقات بزرگی در فارس رخ داده است

دکتر مهدی پارسایی، پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و مردم شناسی نیز در بخشی از این نشست با اشاره به نسبت شیراز و حماسه گفت: در بررسی دیوارنگاره‌های نقاشی دوره قاجار پس از بررسی و تحلیل قریب به یکصد و سی نگاره تنها یک اثر حماسی یافت شد که به رزم رستم و دیو سفید اختصاص داشت اما بیشترین حجم نقاشی ها به داستان یوسف و زلیخا که ماهیتی تغزلی و عاشقانه دارد اختصاص داشت، یعنی در شیراز عشق بر حماسه برتری عددی دارد. اما اگر با تامل و دقت سراغ فارس تاریخی و حماسه برویم با انبوهی از داستان‌ها و روایت‌ها روبرو می‌شویم که منبعی غنی برای خلق ادبیات حماسی هستند.

او افزود: در نگاه اول شاید به نظر برسد چون شیراز و مردمان این خطه بیشتر به مباحثی از جنس عرفان گرایش داشته‌اند، حوزه حماسه را باید در خطه های دیگر مملکت نظیر خراسان جست و جو کرد  اما واقعیت آن است که در عرصه حماسه اتفاقات بزرگی در فارس رخ داده و نسبت معنی داری بین فارس و حماسه وجود دارد.

این پژوهشگر ادامه داد: معتقدم در طول تاریخ هرگاه زمین خورده ایم و دچار مشکل شده و خواسته‌ایم تا از نو برخیزیم و بازسازی کنیم، علی الخصوص در حوزه فرهنگ حاکمان و متولیان وقت به سراغ شیراز آمده و نشا را از شیراز بردند و در دیگر خطه‌ها پراکنده‌اند. مثلاً تیمور پس از عمری تاخت و تاز و خراب کردن عالمی چون به شیراز می رسد قوام الدین و غیاث الدین و معماران و هنروران این ملک را می‌برد تا خرابی‌ها را آباد کنند و بسازند. یعنی جنس حضور فارسی‌ها و شیرازی‌ها بیشتر در لایه تمدن سازی خویش را نشان می‌دهد.

پارسایی ادامه داد: بعضی موضوعات نیز از فرط بدیهی بودن کمتر مورد توجه قرار گرفته اند مثلاً کوروش هخامنشی یا داریوش که بزرگترین امپراطوری همه دوران ها را ساخته یا خشایارشاه و دیگر پادشاهان این سلسله اهل پارس بودند و فرزند این سرزمین اند و اگر قرار باشد حماسه‌های دوره آنان نوشته شود باید در بوم و جغرافیای فارس شکل بگیرد.

این پژوهشگر و مردم شناس فرهنگ و تاریخ فارس ادامه داد: در سفر مقام معظم رهبری به فارس ایشان تاکید کردند که این موارد را نشان دهید در کجا می‌توان عظمت ما را آنچنان که در فیروزآباد بیشاپور و نقش رستم وجود دارد نشان داد آنجا که امپراتور روم در مقابل امپراتور ایران زانو زده است شاپور دوباره دنیا را تصرف می‌کند و تمدن می‌سازد.

او خاطرنشان کرد: در روزگار معاصر و در دوران دفاع مقدس تاکنون نیز اتفاقات مهمی رخ داده و چهره های بزرگی برآمده اند که ذکر نام تک تک آنها در این مجال امکان پذیر نیست کسانی چون عباس دوران و مرتضی جاویدی و ده‌ها نام بلند دیگر و ده‌ها و صدها نامی که حماسه آفریده‌اند و ما کمتر آنها را می‌شناسیم.

برگزاری مجموعه نشست‌های داستان حماسی کاری ارزنده است

در بخشی از این نشست هاشم کرونی، مسئول واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری انقلاب اسلامی استان فارس با اشاره به جشنواره داستان حماسی گفت: در سال‌های اخیر حوزه‌های هنری استان‌ها بر اساس مزیت‌های بومی خویش و در راستای تدوین نقشه تحول جهت گیری خاصی را به عنوان محور فعالیت‌های خویش برگزیده‌اند.استان خراسان نیز به واسطه حضور فردوسی بزرگ و دلاوران قیام کننده‌های همچون سربداران هنر حماسی را به عنوان رویکرد فعالیت خویش برگزید و جشنواره داستان حماسی از دل این انتخاب برآمده است.

او افزود: خوشبختانه حوزه هنری فارس نیز کاری جدید در این عرصه انجام داده و بر مبنای سه شاخص اساسی قرآن و هنرمندان و هنر قرآنی، وجود امامزادگان عظیم الشأن و نامگذاری شیراز به عنوان حرم سوم حضرات اهل بیت علیهم السلام و گنجینه آثار سعدی و حافظ به عنوان دو ستاره بی بدیل آسمان هنر و ادب ایران زمین، رویکرد هنر عرفانی و روایت عرفانی هنر در روزگار انقلاب اسلامی را به عنوان محور فعالیت خویش برگزیده و امیدواریم نخستین دوره جایزه سلمان در حوزه ادبیات عرفانی را سال آینده برگزار کنیم.

مسئول واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری انقلاب اسلامی استان فارس ادامه داد: برگزاری نشست‌های تخصصی داستان حماسی از کارهای خوب دبیرخانه داستان حماسی است که به گفتمان سازی در این عرصه کمک می‌کند و زمینه جلب توجه فعالین عرصه ادبیات داستانی را به این موضوع فراهم می کند و فارس به عنوان قطب ادبیات کشور  آمادگی هر نوع همراهی و همکاری با این جشنواره را دارد.

انتهای پیام