سد معشوره جز طرح‌های پنج‌گانه‌ای بوده که از نتیجه مطالعات دهه ۱۳۰۰ و بعد از رخداد سیلاب عظیم و پرخسارتی که دشت خوزستان را درنوردید، در کنار سد دز، کارون و گتوند جانمایی شده است.
این سدِ کلیدی که از آن به نام سد مهم توسعه کشاورزی لرستان یاد می‌شود در حال کم و زیاد شدن مقدار تخصیص آب و حجم مخزن و غیره گرفتار شده بود.
در سال ۱۳۸۱ مطالعات پیش توجیهی سد معشوره با هدف صرفاً برقابی با حجم مخزن ۱۷۳۶ میلیون مترمکعب توسط وزارت نیرو آغاز شد.
پس از سیل ویرانگر فروردین‌ماه ۱۳۹۸ در لرستان در یک فرایند مطالعاتی و مشارکتی با وزارت نیرو، مجوز نهایی تخصیص آب استان در تاریخ ۲۷ خرداد سال ۱۴۰۰ ابلاغ شد که بر اساس آن تخصیص سد تنگ معشوره به میزان ۱۸۵ میلیون مترمکعب شامل ۱۹ میلیون مترمکعب شرب کوهدشت و دلفان، ۷ میلیون مترمکعب صنعت کوهدشت و دلفان، ۷۴ میلیون مترمکعب کشاورزی دشت‌های پلدختر و شیراوند و ۸۵ میلیون مترمکعب برای کشاورزی کوهدشت به همراه ۳۰۰ میلیون مترمکعب حجم کنترل سیلاب ابلاغ شده است و لرستانی‌ها همچنان منتظر سرعت بخشیدن به احداث آن هستند.
سد معشوره یک نقطه حیاتی برای کشور است
اهمیت اجرا و احداث معشوره تا جایی است که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی سال گذشته ۱۹ آذرماه در سفر به لرستان از این سد به عنوان یک نقطه حیاتی برای کشور یاد می‌کند.
قالیباف با بیان اینکه کار اجرایی سد معشوره بیش از ۲ دهه به طول انجامیده است، گفت: اگر معشوره ۱۰ سال قبل با توجه به شروع آن از سال ۱۳۸۱ ساخته شده بود، هزینه چند ده هزار میلیاردی به استان‌های لرستان و خوزستان را متحمل نمی‌شدیم و به برکتی تبدیل می‌شد تا در تابستان زراعت و مردم منطقه تشنه نباشند.
وی افزود: سد معشوره یک نقطه حیاتی برای کشور است و می‌تواند پیشران اصلی اتفاقات خوب باشد.
رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه دولت و مجلس مصمم هستند تا در این خصوص گام جدی بردارند و با اولویت تأمین آب شرب و اولویت دوم کشاورزی و صنعت پیش برویم، عنوان کرد: مردم استان مطمئن باشند که دولت و مجلس مصمم هستند تا با یک جدول زمانبندی کار اینجا را شروع کنیم و با شیب ملایمی شتاب بگیرد.
قالیباف افزود: بر اساس صحبت‌های انجام شده امیدواریم فرازبند سد معشوره قبل از بارش‌های زمستانی انجام شود و این فرصت مناسبی است تا دولت و مجلس جدول زمانبندی را مشخص کنند و بر اساس آن پیشروی کنند.
۶۰۰۰ میلیارد اعتبار برای سد معشوره نیاز است
علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو نیز سال گذشته در سفر به لرستان در خصوص معشوره گفت: مطالعات سد تنگ معشوره در سال ۸۱ شروع شده و در سال ۹۲ کلنگ آن زده شده و در این سال‌ها مجموع پیشرفت این سد ۱۰ درصد است و تنها تونل انحراف آن ساخته شده است.
وی تصریح کرد: طی دو ماه گذشته با دستور رئیس‌جمهور جلسات متعددی برای طرح‌های نیمه‌تمام به‌ویژه این سد داشتیم؛ ۶۰۰۰ میلیارد اعتبار نیاز است برای سد معشوره و با تأمین این اعتبار تا پایان دولت سیزدهم شاهد افتتاح آن خواهیم بود.
محرابیان خاطرنشان کرد: اعتبارات سد معشوره از دو محل یکی ماده ۵۶ که با یک بانک به توافق رسیده‌ایم و بخشی هم به روش غیر اعتبارات بودجه‌ای پیش‌بینی‌شده است.
وی با بیان اینکه هدف از اجرای سد معشوره کنترل سیلاب و تخصیص آب شرب، صنعت و کشاورزی در سقف تخصیص استان است، یادآور شد: اجرای این پروژه مهم علاوه بر کنترل سیلاب، اشتغال و رونق اقتصادی را برای منطقه به دنبال خواهد داشت.
نقش انکارناپذیر معشوره در توسعه لرستان تا جایی است که نماینده ولی فقیه در استان نیز خواستار تسریع در روند اجرای این سد شد.
تکمیل سد معشوره، مطالبه جدی مردم لرستان
حجت الاسلام والمسلمین، سیداحمدرضا شاهرخی در بازدید از روند اجرای طرح سد معشوره اظهار کرد: سد معشوره از جمله طرح‌های اولویت‌دار و مهم استان است که در سفر ریاست جمهوری به استان لرستان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و جزء مصوبات سفر بود.
وی با بیان اینکه این سد از پروژه‌های اولویت‌دار دولت و وزارت نیرو است، افزود: تکمیل سد معشوره به عنوان مطالبه جدی مردم لرستان و تسریع در روند اجرای آن که جزء مهم ترین امتیازات این استان است، ضروری است.
شاهرخی با اشاره به اینکه لرستان ما جزء پنج استان پربارش کشور هست و لازم است نگاه بلندمدت در ساخت این سد وجود داشته باشد، گفت: تامین اعتبار مالی لازم و کافی از سوی وزارت نیرو و بهره‌مندی از بودجه‌های متمرکز ملی به صورتی که بتواند این سد با سرعت بیشتری به اتمام برسد باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
شاهرخی بیان کرد: در ساخت سد معشوره و نیز در سد بختیاری از نیروی انسانی استان استفاده شود.
باید منابع تأمین سرمایه برای احداث این سد را پیگیری کنیم
تمامی صحبت‌ها و پیگیری‌ها حول محور تسریع در روند اجرایی این سد مهم و حیاتی می‌گذرد تا جایی که احمد وحیدی‌وزیر کشور در سفر یک‌روزه خود در ۱۶ اسفندماه سال گذشته به لرستان از محل اجرای این سد بازدیدی دارد و می‌گوید: احداث سد معشوره در سفر رئیس‌جمهور به لرستان مورد تأکید و تصویب قرار گرفت که البته منابع مالی قابل‌توجهی برای این سد نیاز است.
وی افزود: پیشرفت فیزیکی سد معشوره در سال‌های گذشته ۱۰ درصد ارزیابی شده است که ان‌شاءالله باید منابع تأمین سرمایه برای احداث این سد را پیگیری کنیم.
وزیر کشور با بیان اینکه احداث سد معشوره به‌عنوان پروژه‌ای جدی برای وزارت نیرو مطرح است، عنوان کرد: این سد در دستور کار دولت است و وزارت نیرو نسبت به احداث این سد حساسیت لازم را دارد.
اظهارنظرها در خصوص زمان افتتاح معشوره نیز در این سال‌ها زیاد بوده است.
ظرف سه تا چهار سال سد تنگ معشوره به بهره‌برداری خواهد رسید
بهروز مرادی، معاون شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در خصوص معشوره اظهار کرد: در سیلاب ۹۸ خسارات سنگینی به پایین دست سد تنگ معشوره و منطقه پلدختر وارد شد.
وی افزود: این خسارات به دلیل عدم وجود چنین مخازنی در بالا دست بوده است.
این مسئول اضافه کرد: یکی از نقش های مهم سد تنگ معشوره تله‌اندازی سیلاب تا میزان ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که مجوز آن را اخذ کردیم.
مرادی بیان کرد: یکی از اهداف دیگر سد تامین آب شرب و صنعت منطقه کوهدشت بوده و قسمتی هم نیز برای بخش کشاورزی است که امیدواریم تفاهماتی که با قرارگاه داشتیم و با وزارت نیرو این سد در دولت سیزدهم به سرانجام برسانیم.
وی عنوان کرد: در سد تنگ معشوره تونل انحراف زده شده و منتظر اتمام فرازبند هستیم.
معاون شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران خاطرنشان کرد: جاده‌های دسترسی را ایجاد کرده‌ایم.
مرادی گفت: برای عملیات اجرایی منابع قرضه را استخراج و دپو می‌کنیم که با شروع آن ظرف سه تا چهار سال این سد را به پایان خواهیم رساند.
وی عنوان کرد: میزان تخصیص سد تنگ معشوره با پیگیری‌های فراوان حل و فصل شد و این سد برای مناطق پایین دست پلدختر و کوهدشت تخصیص دارد.
معاون شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران بیان کرد: میزان تخصیص اعلام شده برای سد تنگ معشوره ۱۸۵ میلیون مترمکعب بوده است که با همین میزان طراحی بدنه سد را انجام خواهیم داد.
مرادی کنترل سیلاب مهار و تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی، تولید انرژی برقابی و گردشگری را از اهداف مهم احداث سد معشوره بیان کرد و افزود: در حین اجرای کار سد معشوره، هفت هزار نفر به صورت مستقیم اشتغال پیدا می‌کنند و همچنین پس از بهره‌برداری از آن ۳۰ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد.
کار سد معشوره باید به‌طور سریع آغاز شود
وجود معشوره آنچنان برای لرستان حیاتی بوده که در سفر ۱۹ آذرماه سال گذشته رئیس‌جمهور به لرستان، آیت‌الله رئیسی نیز در جمع نخبگان و اقشار مختلف مردم در خصوص آن گفت: کار سد معشوره باید به‌طور سریع آغاز شود چون مطالعات آن انجام شده است، ضرورت آن تشخیص داده شده و کارهای مقدماتی آن نیز انجام شده است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه همه بودجه سد معشوره ممکن است ظرف امسال و سال آینده مشخص نشود اما این کار وقتی انجام شد اعتبار آن در بودجه سنواتی گذاشته و به‌نحوی از انحاء تامین می‌شود، تصریح کرد: آب‌های جاری لرستان که نباید هدر برود و ما هم در ترسالی و هم در خشک‌سالی ناراحت باشیم.
وی افزود: آغاز کار سد معشوره جزو مصوبات سفر بوده و باید مجدانه آغاز شود، چون تأمین آب موردنیاز بخش‌های مختلف لرستان یکی از اولویت‌های اساسی است.
بیش از یک سال از سفر ریاست جمهور به لرستان و تاکیدات آیت الله رئیسی در خصوص معشوره می‌گذرد و پیگیری‌های زیادی توسط استاندار و مدیریت ارشد استان نیز انجام شده و مردم همچنان منتظر تحقق این مطالبه به حق خود هستند.
قصه گذشته سد گاهشمار پُر غصه است
مهرداد ویسکرمی، نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس و عضو مجمع نمایندگان لرستان در خصوص معشوره این چنین اذعان می‌کند که قصه گذشته سد گاهشمار پُر غصه است.
وی گفت: در گذشته پنج بار روی این سد مطالعه شده و دو بار به صورت مطلق رد شده بود.
ویسکرمی ادامه داد: از ۲۰۰ میلیون تا یک و نیم میلیارد مترمکعب نیز ظرفیت سد تغییر می‌کرد، خوشبختانه با دستور مستقیم وزیر و حمایت‌های وزیر نیرو و مجری سد که اهتمام جدی دارند یک مطالعه نهایی باید انجام می‌شد که این مطالعه حجم، ارتفاع و مسائل دیگر سد را مشخص کند.
عضو مجمع نمایندگان لرستان افزود: یکی بحث تملک روستاهای بالادست بود که خوشبختانه با قرارداد قبلی که با قرارگاه وجود داشت بحث ساخت فرازبند شروع شده و پیش فرازبند را شروع کردند و راه دسترسی از دو جناح شروع شده و ده‌ها دستگاه در حال کار هستند.
نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس با بیان اینکه از خود مجریان و ناظران واقعی که در حال کار هستند استعلام گرفتم و اراده خوبی برای ساخت سد وجود دارد، گفت: مطالعه‌ای که بنابود تا آخر آذرماه انجام شود، طبق گفته مجری سد انجام شده و چیزی که به نتیجه رسیده این است که ارتفاع معشوره حدود ۱۱۰ متر بوده و ظرفیت آن حدود یک میلیارد مترمکعب و دو نیروگاه برق آبی دارد.
وی می‌گوید: مطالعات نهایی شده و به تأیید برسد با قرارگاه یک قرارداد جدید برای ساخت اصل سد بسته می‌شود.
ویسکرمی افزود: فضای منفی که وجود داشت و عدم اراده یا اراده برای نساختن بود، تبدیل به اراده برای ساختن معشوره شده است.
روند و پیشرفت سد معشوره را از نماینده مردم کوهدشت و رومشکان جویا شدیم که محمدرضا مبلغی با اظهار گلایمندی از وضعیت موجود پروژه خواستار سرعت بخشیدن به ساخت این سد شد.
شاهد تعلل‌ها و کم لطفی‌های زیادی در خصوص معشوره بودیم
وی به ایسنا گفت: در رابطه با این سد شاهد تعلل‌ها و کم لطفی‌های زیادی بودیم، با آمدن دولت آیت‌الله رئیسی مخصوصاً با سفر به لرستان و دستور صریح ایشان که عادلانه بود مبنی بر اینکه معشوره باید ساخته شود انتظار می‌رفت سرعت کار بیشتر باشد.
مبلغی با بیان اینکه کارشناسان می‌گفتند در طول سه سال معشوره می‌توانست ساخته شود، ادامه داد: متأسفانه در بدنه وزارت نیرو شاهد همان تعلل گذشته بودیم و عدم اراده‌ای برای ساخت این سد علی رغم دستوراتی که نسبت به ساخت آن وجود داشت، زمان از دست رفته و از دست می‌رود.
نماینده مردم کوهدشت و رومشکان صحبت‌هایش را این چنین ادامه می‌دهد: حرکت‌هایی انجام شده و جلساتی نیز در خصوص ارتفاع سد، حجم آب و... برگزار شده است که جا دارد بیشتر شوند. هرچند تخصیص واقعی معشوره به معنای واقعی آن نیست ولی باز هم خوب است.
وی با بیان اینکه در خصوص سد معشوره و روند اجرای آن با وزیر نیرو صحبت و به وی اعتراض کردم، اضافه کرد: حرکت‌هایی که شده خوب است ولی کافی نیست، زمان از دست می رود ولی عملاً چیزی شروع نشده است، هرچند کارشناسان آنها می‌گویند ما در حال ساخت فرازبند هستیم ولی کارشناسان دیگری اظهار نظر می‌کنند که مگر فرازبند چقدر زمان می‌خواهد.
عضو مجمع نمایندگان لرستان می‌گوید: سوالاتی را از وزیر نیرو داریم که در کمیسیون مطرح خواهند شد. اگر قانع نشدیم حتماً در صحن پاسخگوی مطالبات به حق مردم مظلوم لرستان و حوزه انتخابیه از وی خواهیم بود.
حجم ذخیره معشوره به کمتر از ۵۵۰ میلیون مترمکعب رسیده است
یحیی ابراهیمی، نماینده مردم سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص به ایسنا گفت: سد گاوشمار نیز به سپاسد قرارگاه خاتم‌الانبیاء واگذار شده و در مرحله تجهیز کارگاه است.
وی گفت: قبلا حجم ذخیره این سد را که یک میلیارد و ۲۸۰ میلون مترمکعب بود کاهش دادند بطوریکه امروز به کمتر از ۵۵۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
نماینده مردم سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در حال حاضر مبلغی برای سدگاوشمار اختصاص یافته و به پیمانکار واگذار شده است.
ابراهیمی افزود: سپاسد بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر را در محل سد مستقر کرده تا مشغول به کار شوند.
وی یادآور شد: این سد هم‌اکنون ده درصد پیشرفت فیزیکی دارد و جاده دسترسی و اقدامات اولیه آن در حال انجام است.
عدم تکمیل معشوره خسارت‌های زیادی را به مردم وارد کرده است
اهمیت و حیاتی بودن این سد برای لرستان تا حدی است که حجت‌الاسلام شاهرخی، نماینده ولی‌فقیه در لرستان در پیگیری‌های دوباره و متعدد خود با عضو هیئت مدیره آب نیرو وزارت نیرو در ۱۹ دی‌ماه دیدار و از تاخیر در ساخت معشوره ابراز گلایه کرد.
حجت‌الاسلام سید احمدرضا شاهرخی در این دیدار با ابراز گلایه از تاخیر در ساخت این سد گفت: احداث این سدها نقش مهمی در اشتغالزایی و اقتصاد مردم منطقه دارد.
وی افزود: عدم تکمیل معشوره خسارت‌های زیادی را به مردم وارد کرده که از جمله آنها می‌توان به خسارات سیل سال ۹۸ اشاره کرد که هنوز بخش زیادی از آن خسارات باقی است.
امام جمعه خرم‌آباد تاکید کرد: در مطالعه، ساخت، تکمیل و پیمانکاری‌ها در ساخت این سد از نیروی متخصص بومی استفاده شود.
وجود معشوره و بهره‌برداری از آن چنان تاثیر مهمی در اقتصاد لرستان که غالبا کشاورزی است می‌گذارد که استاندار نیز خواستار رفع دل نگرانی مردم در خصوص وضعیت این پروژه شد.
سرعت پیشرفت سد معشوره در حد مورد نظر مردم نیست
دکتر فرهاد زیویار در این باره گفت: علی‌رغم وجود ده‌ها مترمکعب روان‌آب در لرستان ذخیره‌سازی آب در حد یک‌دهم این ظرفیت خدادادی است.
زیویار بیان کرد: در سفر ریاست جمهور به لرستان معشوره به عنوان یکی از سدهای استان که می‌تواند تامین کننده آب ۵۰ هزار هکتار زمین باشد مورد عنایت رئیس جمهور قرار گرفت و در زمره مصوبات سفر گذشته بود.
وی ادامه داد: مصوبه و تصویب یک موضوع در دولت خوان‌های بعدی را نیز برای خود لازم دارد علی‌رغم اینکه اعتبار برای این موضوع اختصاص داده شده ولی سرعت پیشرفت این پروژه در حد مورد نظر مردم نیست.
استاندار لرستان تاکید کرد: پروژه سد معشوره و افتتاح آن می‌تواند تاثیر اساسی در رفع دل‌نگرانی مردم استان لرستان داشته باشد.
به گزارش ایسنا، درجایی که زنگ خطر کمبود آب و هدر رفت بی‌رویه آن در لرستان به صدا درآمده و کشاورزان استان با عدم رعایت الگوی کشت به دنبال کسب درآمد و رفع نیازهای خانواده‌های خود هستند، احداث سد معشوره می‌تواند نقش سرنوشت‌سازی را برای اقتصاد خانوارهای لرستانی ایفا کند.
انتهای پیام