«سومین دوره طرح ملی فصل سخن» با محوریت نقد و بررسی تازه‌ترین و مهم‌ترین کتب علوم انسانی، سه‌شنبه (۲۹ آذرماه) با حضور حامد علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی و دبیر طرح، حسن محمدی‌فام، مدیرکل راهبری امور فرهنگی جهاد دانشگاهی، مدیران واحدهای جهاد دانشگاهی و با معرفی و تقدیر سه واحد اصفهان، قزوین و هنر جهاد دانشگاهی به کار خود پایان داد.
در این مراسم، علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی ضمن تشکر از واحدهای جهاد دانشگاهی که در اجرای این طرح همراهی و همکاری کردند، گفت: امروز سه واحد جهاد دانشگاهی به‌عنوان واحدهای برگزیده معرفی شدند، اما بسیاری واحدهای دیگر نیز این طرح را به‌خوبی اجرا کردند که قدردان زحمت همه آنان هستیم. امید است با حمایت بیشتر این طرح را گسترش دهیم و به معنای واقعی کلمه جریان‌ساز باشیم.
مسائل ما مسئله فرهنگ، علوم انسانی و اجتماعی است
به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، در بخش دیگر صحبت‌های خود مسئله اصلی کشور را مسئله فرهنگ، علوم انسانی، نگرش‌ها و باورها خواند و افزود: اگر در کشور مشکلات بزرگ داریم، ریشه آن‌ها سخت‌افزاری، تولید تکنولوژی و فناوری نیست. خیال خام و باطل است اگر فکر کنیم به محض رشد در فناوری همه مسائل ما حل خواهد شد. کشورهایی هم که مسائل آن‌ها حل‌شده و به قول خودشان توسعه پیدا کردند ابتدا مسئله‌شان در حوزه فرهنگ، نگرش‌ها، باورها و حوزه علوم انسانی حل کردند، بعد مسائل سخت‌افزاری آن‌ها حل شد.
علی‌اکبرزاده با تکیه‌بر یکی از نقل‌های رضا داوری اردکانی در این باره، جهان امروز را جهان کانت و دکارت و جامعه‌شناسان، فیلسوفان و اهالی علوم انسانی دانست و افزود: مهندس‌ها و فناوران کارسازان این جهان، اما طراحان آن اهالی علوم انسانی هستند. ما هم اگر می‌خواهیم اتفاقی برای ما بیفتد، باید طراحی خوب در حوزه فرهنگ و علوم انسانی داشته باشیم.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی گفت: برنامه‌هایی مانند طرح فصل سخن؛ حرکت نمادین برای تاکید بر همین مسئله است که مسائل ما مسئله فرهنگ، علوم انسانی و اجتماعی است. در واقع برنامه فصل سخن و برنامه‌هایی که سازمان‌های دیگر در این حوزه اجرا می‌کنند، حرکت‌های نمادینی هستند که ما را به این مسئله مهم توجه و تذکر می‌دهند.
او به چگونگی شکل‌گیری طرح ملی فصل سخن اشاره کرد و گفت: از سال ۹۵ که وارد سازمان انتشارات شدم، به دنبال اجرای برنامه جدی در زمینه نقد کتاب بودم، چیزی که واقعاً فقر آن احساس می‌شد. اولین نشست جدی نقد کتاب سازمان، در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و اتفاقاً در ساعت پخش بازی دربی تهران برگزار شد، با این وجود سالن کاملاً پر شد و مشارکت فعالی دانشجویان نیز مزید بر علت استقبال مخاطبان بود.
علی‌اکبرزاده ادامه داد: این نشست طلیعه کار ما بود و کم‌کم به این نتیجه رسیدیم که این طرح را باید تبدیل به یک جریان کنیم؛ در همین راستا به کمک واحدهای جهاد، از سه سال پیش طرح فصل سخن را به‌عنوان طرح هماهنگ آغاز و اجرا شد.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی در ادامه با اشاره به دوره‌های مختلف طرح فصل سخن، عنوان کرد: دوره اول به لحاظ کمی و کیفی چالش‌هایی داشتیم که در دوره دوم کمی بهتر شد اما امسال وضعیت خیلی بهتر از دوره‌های قبل بود.
تقویت روحیه نقادی، شناسایی، معرفی و نقد جریان‌های فرهنگی
علی‌اکبرزاده با تأکید بر اینکه فصل سخن دو هدف عمده را دنبال می‌کرد، تصریح کرد: مسئله اول تقویت روحیه نقادی دانشجویان و دانشگاهیان و مسئله دوم شناسایی، معرفی و نقد جریان‌های فرهنگی است که در سطح کشور تولید محتوا و کتاب انجام می‌دهند.
او با بیان اینکه بازار نشر کشور به لحاظ فرهنگی با ارزش‌های فرهنگی ما همراه نیست، اضافه کرد: اتفاقاً بازار نشر دست یک‌سری جریان‌ها است و بخش قابل توجهی از آن ضد فرهنگی و نقطه مقابل جریان ترویج فرهنگ بومی مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی است که خیلی به آن توجه نشده اما ما در طرح ملی فصل سخن به این مسئله مهم توجه داشتیم.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی ادامه داد: در طرح فصل سخن واحدهای جهاد دانشگاهی همه‌کاره هستند و ما فقط کار را طراحی و جمع‌بندی می‌کنیم. بنابراین انتظار است که واحدها در این قضیه ورود خوب و جدی داشته باشند.
علی‌اکبرزاده ضمن اشاره به شرایط کنونی کشور گفت: با مسائلی که اتفاق افتاد، همه بر این نکته تأکید دارند که باید فضای بحث و گفت‌وگو و نقادی ایجاد شود و یکی از ظرفیت‌ها و کانال‌های خوبی که می‌توان این فضا را ایجاد کرد، نقد کتاب است که امیدواریم واحدهای جهاد در دوره چهارم فصل سخن که - فراخوان آن طی یکی دو هفته آینده اعلام می‌شود - بتوانند این موضوع را به بهترین شکل پیش ببرند.
علی‌اکبرزاده در ادامه از طرح‌ریزی چند ابتکار جدید برای دوره چهارم فصل سخن خبر داد و گفت: در سه دوره قبل تأکید بیشتر بر این بود که منتقدین از میان استادان دانشگاه‌ها انتخاب شوند اما در این دوره پیش‌بینی‌شده که از ظرفیت دانشجویان و اساتید توأم استفاده شود.
او با اشاره به اینکه در دوره چهارم فهرست کتاب‌ها بازبینی و دسته‌بندی موضوعی شده است، اضافه کرد: همچنین با تأکید معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، شورای علمی برای دوره چهارم فصل سخن تشکیل‌شده است که کار آن‌ها کمک به طراحی، رصد و ارزیابی اجرای طرح به لحاظ کمی و کیفی است.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی در پایان از واحدهای جهاد دانشگاهی درخواست کرد از ظرفیت رسانه‌ها برای انعکاس طرح فصل سخن کمک بگیرند و برند و عنوان طرح ملی فصل سخن را در برنامه‌های خود فراموش نکنند تا بتوانند جریان‌سازی کنند.
فصل سخن؛ افتخاری برای جهاد دانشگاهی
همچنین حسن محمدی‌فام، مدیرکل راهبردی امور فرهنگی جهاد دانشگاهی نیز در این نشست، طرح وزین و فرهنگی فصل سخن را یکی از فعالیت‌های شایسته سازمان انتشارات و موجب افتخار معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی خواند و گفت: این طرح از این جهت که فضای علمی و فرهنگ مطالعه را در جامعه و محیط دانشگاه‌ها به‌صورت بسیار خوبی گسترش می‌دهد و در این کار هم موفق بوده، مایه افتخار است.
او ضمن اشاره به چند نکته درباره چگونگی برگزاری طرح فصل سخن، بیان کرد: فصل سخن یک طرح هماهنگ است، یعنی تا جای ممکن باید در کل کشور به یک شکل برگزار شود؛ یعنی هر واحد خود را مقید به چارچوب اعلام‌شده از طرف سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی بداند و این طرح در همه واحدها به یک شکل دیده شود تا هم معنای طرح هماهنگ تحقق پیدا کند و هم یکدستی و یکپارچگی جهاد دانشگاهی در سراسر کشور در این‌گونه امور دیده شود.
دانشگاهیان؛ اولویت اول معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی
محمدی‌فام با تأکید بر دانشجویی بودن طرح فصل سخن تصریح کرد: تا جایی که ممکن است باید مخاطب جلسات فصل سخن دانشجو باشد. اولویت امور فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشجویان و دانشگاهیان هستند، لذا بهتر است تا جای ممکن هم مخاطب و هم فضای برگزاری جلسات نقد کتاب، محیط‌های دانشگاهی باشد.
او افزود: بنای از این به بعد معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی بر این است که معاونت‌های فرهنگی جهاد در استان‌ها به این سمت‌وسو بروند که هرکدام برحسب اقتضا و نیاز مخاطب یک مسئله محوری در حوزه فرهنگ داشته باشند و همه فعالیت‌های فرهنگی واحد حول آن مسئله برگزار شود.
مدیرکل راهبردی امور فرهنگی جهاد دانشگاهی در پایان ضمن اشاره به برگزاری ۲۸ نشست طرح فصل سخن در ۱۹ واحد در ۱۷ استان کشور، عنوان کرد: این میزان از توجه خوب است اما امیدواریم روزی برسد که هیچ واحدی در جهاد دانشگاهی نباشد که به فصل سخن لبیک نگفته باشد.
فصل سخن، فراتر از برنام و یک الگو است
در ادامه این مراسم، محمد رهبری معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان گفت: استمرار گفتن از کتاب و خواندن کتاب و جمع‌های کتاب‌خوانی موجب برکاتی برای جامعه فرهنگی می‌شود. طرح فصل سخن موجب شد به اینکه مخاطبان غائب نیز غیرحضوری به مخاطبان فعال تبدیل شوند. بعضا تاثیر این اقدام را در جمع‌های کتاب‌خوانی می‌توان مشاهده کرد. اگرچه با مخاطبانی کم تعداد کار خود را آغاز کرد اما به جریانی با مخاطبان متعدد تبدیل شد. مهم‌تر از همه رسالت جهاد دانشگاهی است که توانست طرح فصل سخن را به یک الگو تبدیل کند.
او اضافه کرد: شاید ظرفیت‌های مالی، مکانی و علمی جلسات ما آنقدر نباشد که بتوانیم استانی بزرگ مانند اصفهان را پوشش بدهیم، اما از همین حیث که این طرح تبدیل به یک الگو شده، ما توانسته‌ایم کارمان را انجام دهیم. فصل سخن بیش از یک برنامه، یک الگو است. «کتاب سه‌دقیقه‌ای»، تربیت مروج کتاب‌خوانی و سایتی که به صورت تخصصی به کتاب می‌پردازد همگی برآمده از فصل سخن بود.
رهبری افزود: امیدوارم بخشی از رسالت این طرح عملیاتی شود و ما بتوانیم اهداف طراحی‌شده را اجرایی کنیم. امیدوارم استمرار و جدیت در این برنامه وجود داشته باشد و نتایج آن را به چشم ببینیم.
ضرورت گسترش بازه کتاب‌ها در حوزه هنر
همچنین امین مختاری، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی هنر با بیان اینکه طرح‌های اجرایی باید تاثیرگذار باشند، بیان کرد: متاسفانه یک سری از فعالیت‌های ما مخاطب کمتری جذب می‌کنند و گروهی دیگر از برنامه‌ها کلا از نظر برنامه‌ریزی دچار ایراد هستند و تأثیرگذاری چندانی ندارند.
او گفت: بُعد دیگری از برنامه، فصل سخن است که این برنامه نگاه‌های جدیدی را اضافه می‌کند. حضور منتقدان و کتابشناسان در جلسه باعث می‌شود با ابعاد جدیدی از کتاب آشنا شویم. پیشنهاد می‌کنم در حوزه هنر، بازه کتاب‌ها را گسترش بدهیم. درخواست دارم حالا که جای تأثیرگذاری پیداکرده‌ایم، این را تقویت کنیم.
به گزارش ایسنا، در پایان این مراسم از معاونان فرهنگی واحدهای اصفهان، قزوین و هنر جهاد دانشگاهی به‌عنوان برگزیدگان سومین دوره طرح فصل سخن تقدیر و تجلیل شد.