در رابطه با اینکه چرا هواشناسی چنین بارش سنگینی را پیش‌بینی نکرده بود، مرتضی اثمری، کارشناس مرکز پیش‌بینی هواشناسی استان در مصاحبه‌ای اعلام کرد: نبود ایستگاه رادار هواشناسی دلیل بروز مشکل در پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت است. بیش از ۱۵ سال است که از راه‌اندازی ایستگاه رادار هواشناسی در منطقه خواجه‌مراد مشهد سخن گفته می‌شود اما هنوز خبری از راه‌اندازی آن نیست و علت آن هم نبود بودجه و اعتبار است. ساخت رادار هواشناسی به اعتبار نیاز دارد که هزینه تامین آن بیش از ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان است.
اگرچه کارشناس مرکز پیش‌بینی هواشناسی استان نبود رادار را دلیل بروز مشکل در پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت عنوان می‌کند اما عباس مفیدی، عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد، وجود این رادارها را تشریفاتی عنوان کرده و در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: چند رادار در شهرهای مختلف استان فعال است اما تا زمانی که یک شبکه رادار ملی شکل نگیرد و این رادارها همپوشانی فضایی ایجاد نکند، این تجهیزات ارزشی ندارد. این رادارها بیشتر تشریفاتی است. داده‌های جمع‌آوری شده آرشیو می‌شود و قابلیت استفاده عملیاتی برای پیش‌بینی را ندارد. بیش از ۲۰ سال از زمان نصب این رادارها می‌گذرد اما داده‌های آن قابلیت استفاده آنلاین را پیدا نکرده و نمی‌توان هر لحظه وضعیت حال حاضر و ساعت‌های آینده را پایش کرد. این یک نقطه‌ضعف برای سازمان هواشناسی و سیاست‌گذاران است. باید هزینه مناسبی انجام گیرد و یک شبکه رادار ملی ایجاد شود.
کشورهای توسعه‌یافته رادار ملی دارند
عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: الزاما نمی‌توان تمام مشکلات را با رادار حل کرد اما واقعیت این است که هرچه اطلاعات ما از جذب جهانی و منطقه‌ای بیشتر باشد، می‌توانیم پیش‌بینی بهتری ارائه کنیم و رادار نیز یکی از ابزارها و امکاناتی است که در سطح محلی یعنی استان و کشور استفاده می‌شود. بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی یا کشورهای توسعه‌یافته رادار ملی دارند و به صورت لحظه‌ای پیش‌بینی می‌کنند. اگر کل کشور را تجهیز کنیم و تمام کشور توسط تعدادی رادار پوشیده شود، تصویر جامعی از کل کشور خواهیم داشت.
این استاد دانشگاه گفت: پیش‌بینی جوی، پیش‌بینی پیچیده‌ای است که در کشورهای پیشرفته علی‌رغم وجود شبکه رادار، داده‌ها و اطلاعات، استفاده از ابزارهای مختلف، تعداد ایستگاه‌ها و ابزارهای کامل‌تر، باز هم این خطاها وجود دارد و به این موضوع بازمی‌گردد که ممکن است مدل‌ها نتوانند مراحل شکل‌گیری سیستم بارش‌زا را به خوبی نشان دهند.
مفیدی افزود: به طور مثال برآورد می‌کنیم کاهش دما در مرکز یک سیستم بارش‌زا به پنج درجه بالای صفر می‌رسد اما ممکن است یک جریان شمالی در این سیستم باعث شود دما به منفی پنج درجه هم برسد؛ مانند مورد اخیر که حتما ریزش هوای سرد داخل سیستم بیش از مقداری بوده که مدل‌ها نشان داد و این باعث شد دما افت بیشتری پیدا کند و در تغییر نوع بارش در سطح کشور و تبدیل آن به برف تاثیرگذار باشد.
او در خصوص خطا در پیش‌بینی‌های هواشناسی بیان کرد: این چالشی است که نه‌تنها در کشور ما بلکه حتی هنوز در کشورهای توسعه‌یافته نیز علی‌رغم امکانات زیاد از نظر فناوری و تجهیزات وجود دارد. پیش‌بینی‌های این کشورها می‌تواند از ما دقیق‌تر باشد اما گاهی مواردی پیش می‌آید که خطای پیش‌بینی بسیار بالا بوده و ممکن است حتی پدیده را پیش‌بینی نکند.
مفیدی افزود: این موضوع می‌تواند برای کشور ما سخت‌تر باشد زیرا پیش‌بینی هوا به امکاناتی که در اختیار داریم نیز وابسته است. بخش‌های پیش‌بینی سازمان هواشناسی از امکاناتی که در سطح جهانی کشورهای دیگر یا سازمان هواشناسی جهانی در اختیار دارد، استفاده می‌کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: پیش‌بینی‌ها به این صورت است که سازمان هواشناسی برای ۲۴ تا ۷۲ ساعت آینده مدلی را برای ایران و منطقه اعلام می‌کند. نقشه‌های هوا و داده‌های محلی که از ایستگاه‌ها دریافت می‌شود و تحلیل‌هایی که کارشناسان ما انجام می‌دهند نیز در کنار تعدادی از مدل‌های معتبر جهانی قرار می‌گیرد. در حال حاضر پیش‌بینی‌هایی که برای کشور ما ارائه می‌دهند، اعتبار بالایی دارد.
مفیدی بیان کرد: پیشرفت کشورهای دیگر در حوزه پیش‌بینی‌های هواشناسی به ما کمک می‌کند اما بخشی از این امکانات باید در خود آن کشور نیز وجود داشته باشد؛ مانند رادار که یکی از امکانات فوق‌العاده در پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت بوده و می‌تواند در شناسایی پدیده‌های مخربی مانند باران و برف سنگین، باد شدید و تگرگ کمک شایان توجهی کند. رادار می‌تواند از زمانی که پدیده شکل می‌گیرد آن را شناسایی و لحظه به لحظه پیگیری کند که این موجب جلوگیری از خسارت‌ها می‌شود.
علی‌اصغر دهقان‌پور، سرپرست اداره کل هواشناسی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص کاربردهای رادارهای هواشناسی اظهار کرد: رادار هواشناسی کاربردهای بسیار زیادی دارد؛ یکی از کاربردهای اصلی در پیش‌بینی‌های هواشناسی است. با رادار می‌توان پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت را با دقت بسیار بالایی انجام داد.
وی افزود: رادار ابزاری در اختیار کارشناسان پیش‌بینی است که می‌توانند دقت و صحت پیش‌بینی‌های خود را افزایش دهند. میزان آب قابل بارش، شدت بارش، رهگیری مسیر طوفان و باران، چینش باد، تشخیص پدیده‌هایی مانند گرود و خاک از دیگر کاربردهای رادار است.
دهقان‌پور بیان کرد: کاربردهای رادار منحصر به حوزه هواشناسی نیست و در بخش‌های دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بخش آب‌شناسی، کشاورزی، تعدیل آب، هوانوردی، حوزه شهری و کمک به زائران برای تردد راحت‌تر استفاده می‌شود.
با نصب رادار دقت پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت بیش از ۹۵ درصد می‌شود
سرپرست اداره کل هواشناسی خراسان رضوی با بیان اینکه رادار هواشناسی و پیش‌بینی‌های سازمان برای کلیه دستگاه‌ها و عامه مردم مفید است، عنوان کرد: اگر ابزار لازم را در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم صحت پیش‌بینی‌ها را افزایش دهیم. با نصب رادار دقت پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت بیش از ۹۵ درصد می‌شود.
وی ادامه داد: اگر در خصوص پدیده هواشناسی مخرب در منطقه‌ای اطلاعات راداری داشته باشیم، می‌توان با تعدیل آب‌وهوا و بارورسازی ابرها مانع خسارت شد. اگر در حوزه شهری پدیده جوی را به شکل صحیحی پیش‌بینی کنیم، در هزینه‌های آماده‌باش نیروهای شهری شهرداری صرفه‌جویی می‌شود. زمانی که در حوزه کشاورزی یا منابع آب وضعیت بارش را به شکل نقطه‌ای و دقیق در اختیار داشته باشیم نیز برنامه‌ریزی بهتری در حوزه منابع آب انجام می‌شود.
رادار هواشناسی استان در راستای شبکه ملی رادار هواشناسی کشور است
دهقان‌پور در خصوص وضعیت رادار هواشناسی خراسان رضوی گفت: عملیات مربوط به نصب رادار هواشناسی استان از سال ۸۷ آغاز شد. مرحله اول فاز مطالعاتی و مکان‌یابی خود سایت بود که یک سال به طول انجامیده است. بعد از بررسی گزینه‌های مختلف سایت خواجه‌مراد به عنوان بهترین نقطه با بیشترین پوشش راداری انتخاب شد.
سرپرست اداره کل هواشناسی خراسان رضوی اضافه کرد: در استان و در سال‌های اخیر کمک‌های خوب و پیگیری‌های زیادی انجام شده اما هنوز به نتیجه‌ای که باید و شاید نرسیدیم. از سال ۸۷ بخش مطالعه و تملک زمین انجام شد. جاده دسترسی را نیز احداث کردیم و برق‌رسانی را نیز انجام دادیم. سازمان هواشناسی استان‌هایی که در ابتدا زیرساخت را آماده کنند، در اولویت قرار دارند.
وی بیان کرد: در حال حاضر ۹ رادار در کل کشور نصب شده که رادار هواشناسی استان در راستای شبکه ملی رادار هواشناسی کشور است. در فاز اول این شبکه به دلیل ورود اکثر پدیده‌های هواشناسی از غرب کشور ۶ رادار در اهواز، تبریز، تهران، کرمانشاه، خزرشمالی، بندر امیرآباد، اردبیل و بوشهر نصب و در فاز دوم نیز سه رادار اضافه شد. رادار استان در فاز بعدی قرار دارد که اگر اضافه شود، داده‌های کامل‌تری را در سطح کشور خواهیم داشت.
زیرساخت‌های رادار هواشناسی خراسان رضوی نیازمند اعتبار ۹ میلیارد تومانی است
دهقان‌پور با اشاره به اینکه تاکنون ۵۳۴ میلیون تومان برای فاز مطالعاتی این پروژه تخصیص یافته، تصریح کرد: با توجه به اطلاعات و برآوردهای مشاور ما ۹ میلیارد تومان مورد نیاز است تا بتوان زیرساخت‌ها برای این منظور را آماده‌سازی کرد. امسال ۳.۵ میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده شده که منتظر هستیم تخصیص آن به شکل کامل انجام شود. اگر اعتبار مزبور تخصص داده شود، اقدامات مربوط به تهیه زیرساخت که بر عهده استان قرار دارد، نهایتا طی ۲ سال انجام می‌شود؛ بعد از آن نوبت به تجهیزات راداری می‌رسد که مبلغ بالاتری نیاز دارد و بر عهده سازمان هواشناسی کشور است. در حال حاضر از طریق سازمان برنامه و بودجه، معاونت عمرانی استانداری، مدیریت کل بحران خراسان رضوی و سایر بخش‌ها مانند شهرداری و آستان قدس در حال پیگیری هستیم.
انتهای پیام